i
Jesienią 1939 roku Kraków został podniesiony przez Adolfa Hitlera do rangi stolicy Generalnego Gubernatorstwa. Ta niechciana stołeczność przyniosła zasadnicze konsekwencje urbanistyczne. Kraków, podobnie jak Berlin, Monachium i Norymberga, a po Anschlussie Austrii także Linz – miał otrzymać nowy „szlif” urbanistyczny w wielkim stylu, który uczyniłby z niego „wzorowe miasto niemieckie”. Planowano m.in. stworzenie niemieckiej dzielnicy rządowej na Błoniach i realizację niemieckiej dzielnicy mieszkaniowej na zachód od placu Inwalidów.
Do stworzenia „Generalbebaungslan von Krakau” został powołany Hubert Ritter, architekt spoza partyjnego układu, jednak mający za sobą ważne osiągnięcia urbanistyczne, takie jak np. osiedle mieszkaniowe Rundling na przedmieściach Lipska (powstałe w latach 1929-1930).
Prestiżowa lokalizacja oparta na poszukiwaniu przez Rittera właściwej relacji i komunikacji z historycznym centrum Krakowa oraz walory urbanistyczne zakola Wisły pod Wawelem legły u podstaw wyboru Dębnik jako miejsca, gdzie na powierzchni około 250 hektarów powstać miała „wizytówka „Nowych Niemiec” na Wschodzie”. W koncepcji Rittera jego niemiecka dzielnica rządowa winna wypełniać zarówno funkcje administracyjne, jak i reprezentacyjne, stanowiąc miejsce pracy dla około 10 tysięcy urzędników i funkcjonariuszy. W programie funkcjonalnym „Regierungsviertel” obok siedzib: rządu, administracji dystryktowej, władz NSDAP, Wehrmachtu, poczty, kolei i innych urzędów Generalnego Gubernatorstwa przewidziano m.in. kantyny i kasyna, tereny rekreacyjne i sportowe. W centralnej części dzielnicy, przy jej głównym placu, stanąć zaś miała monumentalna Festhalle – miejsce wielkich nazistowskich zebrań i uroczystości – główna „świątynia miasta”. Program funkcjonalny „Regierungsviertel” wyraźnie podporządkowany został swoistej sakralizacji projektowanej przestrzeni, w której dominują – zgodnie z hitlerowską „nauką narodowo-polityczną” rozległe „place zebrań i place marszowe”. Równocześnie uderza osiowość, skala i monumentalizm całego założenia. Model „Nowych Dębnik” kojarzyć się może z próbą rekonstrukcji pod Wawelem, założonego na planie kwadratu, miasta idealnego z epoki antycznej.
Firma budowlana - gdzie szukać?
Poniżej przedstawiamy ranking serwisu Oferteo.pl dotyczący 230 660 Firm Budowlanych, najlepszych w 2025 roku:
Rozpoczęta przez Niemcy w czerwcu 1941 roku nowa ofensywa na Wschodzie szybko odsunęła poważne myślenie o realizacji planów Huberta Rittera dla Krakowa. Klęska pod Stalingradem faktycznie je przekreśliła, choć dalsze studia w oparciu o koncepcje Rittera prowadzono w Krakowie do roku 1943 (J. Purchla, Niechciana społeczność, [w:] Kraków i Norynberga w cywilizacji europejskiej, Kraków 2005).
Choć plany przebudowy miasta pozostały niezrealizowane, są godne przypomnienia i stanowią interesujący rozdział w historii urbanistyki miasta. Współczesność stawia wciąż pytanie o to „niechciane dziedzictwo” Trzeciej Rzeszy, które w Krakowie obecne jest chociażby w tak ważnym miejscu jak Zamek Królewski na Wawelu.
wykład odbył się 19 stycznia 2012 Międzynarodowe Centrum KulturyKraków, Rynek Główny 25
i
