Laka to międzynarodowa platforma wymiany architektonicznych idei – inicjatywa Damiana i Rafała Przybyłów ze Śląska. Niedawno we współpracy z Katarzyną Burzyńską wydali kieszonkowe źródło inspiracji – zbiór wywiadów z osobami zaangażowanymi w rozwój nowych technologii i innowacyjnych metod projektowych (m.in. Phil McCormick, Nathalie de Vries, Maria Aiolova, Thom Faulders, Daniel Koehler & Rasa Navasaityte). Chociaż od lat w tej sferze wiodący głos mają MIT i inne znane zachodnie uczelnie, w książce można trafić także na polskie akcenty – wywiady z Piotrem Kuczią i Michałem Stanglem. Autorzy wydanej po angielsku publikacji otrzymali niedawno wyróżnienie German Design Award 2018 w kategorii Excellent Communications Design Books and Calendars.
Technologie i metodologia projektowania rozwijają się w takim tempie, że w momencie ich przedstawienia w artykułach naukowych nierzadko tracą już na świeżości. Książka Laka Perspectives sytuuje się pomiędzy publikacją pokonferencyjną a zbiorem prasowych wywiadów, zestawionych pod konsekwentną redaktorską kontrolą. Każda z rozmów opatrzona jest wyjaśnieniami najważniejszych pojęć oraz uzupełniona linkami do stron internetowych. Po przeczytaniu tekstów można dostrzec, że proces projektowy zawsze rozgrywa się według podobnych zasad, tylko skala działania jest inna. Im większa, tym trudniej zmierzyć się z architektoniczną firmitas – z jednej strony współczesne wymagania akcentują zmienność i elastyczność, z drugiej kwestie sentymentalne, własnościowe i tożsamość miejsca decydują o trwałości obiektów. Rozmówcy wskazują także na znaczenie interdyscyplinarności i włączanie do procesu specjalistów innych branż oraz odwracanie tego procesu – udostępnienie nowych narzędzi analitycznych i projektowych innym dziedzinom.
Przeglądając wywiady można zidentyfikować dwa bieguny w projektowaniu: od rozwiązań całkowicie bazujących na nowoczesnych technologiach, korzystających z możliwości elektroniki i programowania, po systemy pasywne, do których tworzenia stosowane są innowacyjne narzędzia. Publikacja jednoznacznie wskazuje też, że współpracy między środowiskiem akademickim i projektowym sprzyja elastyczność ośrodków naukowo-badawczych oraz edukacja i programy współpracy międzynarodowej. Niepokojąco zapowiadają się w tym kontekście zmiany wprowadzane w szkolnictwie wyższym w Polsce i usztywnienie podziału na centra badań i dydaktyki. Niektóre podejmowane w rozmowach kwestie mogą wydać się kontrowersyjne. Należy do nich między innymi metoda dzielenia złożonego problemu projektowego na mniejsze fragmenty, stosowana z uwagi na jej systematyczność. To ryzykowne w architekturze i urbanistyce, gdzie holistyczne traktowanie zagadnień z różnych dziedzin – od czysto technicznych po humanistyczne – jest kluczowe dla zapewnienia pełnej i spójnej odpowiedzi na zadany temat. Niepokoi także obecne w kilku wywiadach przekonanie, że zachodni projektanci są w stanie znaleźć optymalne rozwiązania architektoniczne dla problemów Trzeciego Świata. Symboliczna porażka pływającej szkoły w nigeryjskim Makoko, której autor Kunlé Adeyemi (NLÉ) nagrodzony został podczas ostatniej edycji weneckiego biennale, wskazuje, że to, co wydaje się świetnym rozwiązaniem, nie zawsze wytrzymuje zderzenie z rzeczywistością (budynek rozpadł się, bo jego utrzymanie w odpowiednim stanie technicznym było zbyt uciążliwe dla użytkowników). Dla oceny tych zjawisk istotne jest ich cykliczne analizowanie, do czego mogłyby posłużyć kolejne podobne publikacje.
