Mimo zmiany granic i historycznych zawirowań Główny Urząd Statystyczny sporządził raport ukazujący przemiany warunków życia w Polsce na przestrzeni ostatnich 100 lat. Część publikacji, dotyczącą mieszkalnictwa, przeanalizowali eksperci portalu domiporta.pl. Jak wynika z podsumowania, choć nasze mieszkania są co coraz większe i lepiej wyposażone, to na tle Europy wydają się wyjątkowo małe. Dodatkowo są jeszcze w naszym kraju domy bez bieżącej wody.
Obecna liczba lokali jest trzykrotnie większa niż w 1921 roku, z którego pochodzą pierwsze dane o liczbie mieszkań. Na terenie Polski znajdowało się wówczas 4,8 mln lokali. Zdecydowana większość położona była na terenach wiejskich – ponad 3,5 mln. Warto przy tym pamiętać, że 75% ludności mieszkało na wsi. Na terenach miast w 1921 roku znajdowało się jedynie 1,3 mln mieszkań.
Według statystyk sporządzonych 10 lat później, w kraju znajdowało się już ponad 6,4 mln lokali. To wzrost o niemal 30%! Z kolei od końca wojny do upadku komunizmu nastąpił znaczący rozwój mieszkalnictwa w miastach. Jeszcze w 1950 roku było zaledwie 2,7 mln mieszkań położonych w aglomeracjach, by po 48 latach liczba ta wrosła do ponad 7 mln. Byliśmy świadkami masowej migracji Polaków ze wsi do miast – ten eksodus ludności nie tylko odwrócił proporcje liczby mieszkań na wsi i w mieście, lecz wpłynął na zwyczaje i sposób życia. W 1946 roku w polskich miastach żyło 31% ludności, a pod koniec wieku już 61%. Ostatnie trzy dekady przyniosły umocnienie mieszkalnictwa w dużych ośrodkach miejskich. Według danych, pod koniec 2017 roku w miastach znajdowało się prawie 10 mln mieszkań, a na wsi zaledwie 4,7 mln.
i
W 1921 roku najpopularniejsze były lokale jedno- i dwuizbowe. Stanowiły odpowiednio 36 i 30% w przypadku miast oraz 59,3 i 29,3% w przypadku wsi. Zmiany postępowały jednak szybko. Już 10 lat później na wsi stosunek lokali jedno- i dwulokalowych wynosił 51,4 do 35%.
W latach powojennych ten stosunek rósł na korzyść mieszkań dwupokojowych. Już w połowie XX wieku najwięcej mieszkań posiadało dwie izby (37,5%). Na drugim miejscu znajdowały się mieszkania trzypokojowe (25,2%), których ćwierć wieku wcześniej było jedynie 17%. Dopiero na trzecim miejscu znajdowały się mieszkania jednopokojowe (21,1%).
W 2002 roku najczęściej spotykanym typem mieszkania w miastach były lokale trzy- i czteropokojowe, na wsi – pięciopojowe (aż 30,2% wszystkich zabudowań). W ciągu stu lat przeciętna liczba osób na jedno pomieszczenie w miastach obniżyła się z dwóch w 1921 roku do 0,67 w 2017 roku. I to pomimo zwiększenia się liczby Polaków z 27 do niemal 38,5 mln.
Według GUS, w 2017 roku przeciętne mieszkanie miejskie miało powierzchnię 64,4 m2, a położone na wsi – 93,5 m2. Jak wynika z kolei z danych Eurostatu, uśredniona powierzchnia dla całej Polski to 75,2 m2. Mniejsze od nas lokale mają tylko Bułgarzy, Estończycy, Litwini, Łotysze i Rumuni. Na Cyprze, który jest liderem europejskiego rankingu, mieszkania są niemal dwa razy większe niż w Polsce (141 m2). Wynika to jednak ze specyfiki tego turystycznego, wyspiarskiego kraju. Ale już w Belgii, Holandii czy Danii przeciętne lokum ma ok. 120 m2.
i
Największa zmiana dotyczy standardu, jakim może się pochwalić typowy polski dom. To właśnie w zakresie instalacji budynki zmieniły się najbardziej. Według pierwszych szacunków GUS, jeszcze w 1931 roku, budynki wyposażone w jakąkolwiek instalację (wodociąg, kanalizację, elektryczność bądź gaz) stanowiły jedynie 42,8% wszystkich zabudowań w kraju. Rozwój miast sprawił, że standardy zaczęły się z czasem poprawiać. W 1950 roku 42,3% mieszkań było wyposażonych w wodociąg, a łazienka była obecna w 14,2% lokali. W przypadku wsi badania przeprowadzono w 1960 roku – wynika z nich, że zaledwie 3,7% gospodarstw posiadało wtedy podłączenie wodociągowe. W trakcie kolejnych 28 lat nastąpił ogromny skok jakościowy pod względem przyłączy do mieszkań. W 1988 roku wodociąg był obecny w 94% mieszkań w miastach oraz w 63% na terenach wiejskich. Natomiast łazienkę posiadało 82,4% mieszkań w mieście i 50,7% mieszkań na wsi. Pod koniec 2017 roku bieżąca woda znajdowała się niemal we wszystkich mieszkaniach miejskich (99,1%) oraz w 92,4% mieszkań położonych na wsi.
Raport GUS dostępny tu.
