Szombierki na liście The 7 Most Endangered 2020 Europa Nostra
Europa Nostra to federacja 250 stowarzyszeń działających na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego na naszym kontynencie. Od 2013 roku mniej więcej co dwa lata publikuje listę najbardziej zagrożonych miejsc, tradycyjnych technik i zabytków Europy. W ubiegłym roku spośród kilkudziesięciu zgłoszeń dokonanych przez członków organizacji specjalnie powołana grupa ekspertów wybrała 14 najwartościowszych, które w najbliższym czasie mogą ulec zniszczeniu. 21 kwietnia ogłoszono ostateczną listę, ograniczona do siedmiu najbardziej zagrożonych zabytków (The 7 Most Endangered 2020 Europa Nostra).
Znalazły się na niej: Teatr Narodowy Albanii w Tiranie, zamek w miejscowości Horní Jiřetín w Czechach, hala pływacka Tapiola w Espoo w Finlandii, zamek Sammezzano w Toskanii, blok Y w Oslo, twierdza Belgrad, stadion Bežigrad w Lublanie oraz elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu.
Szombierki: historia i współczesność
Zespół zabudowań Szombierek zaprojektowała w latach 1916-1923 firma architektoniczna Emila i Georga Zillmannów, autorów m.in. katowickiej dzielnicy Nikiszowiec. Był to wówczas jeden z największych i najnowocześniejszych tego typu obiektów w Europie. Od lat 90., gdy w zakładzie rozpoczęto wygaszenie produkcji, zaczął stopniowo popadać w ruinę.
Dawna elektrociepłownia była jedną z bohaterek projektu Obiekty Niemożliwe realizowanego w ramach jubileuszu „Architektury-murator”. Koncept przestrzennej interwencji, polegającej na oświetleniu jednego z kominów Szombierek, opracował Przemo Łukasik. Stanowiła ona symboliczny sygnał dla Polski, wołanie o ratunek dla wyludniającego się Bytomia i jego złożonego dziedzictwa.
Wniosek o umieszczenie elektrociepłowni na liście organizacji Europa Nostra złożyła Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska. Obecnie EC Szombierki jest niestety w złym stanie i wymaga natychmiastowych działań. Brak pomysłu i środków na jej dalsze zachowanie powoduje, że to dzieło kultury technicznej jest zagrożone. Bez wspólnego zaangażowania właściciela, miasta Bytom (...) oraz władz regionu tak wspaniały europejski zabytek techniki wkrótce może przestać istnieć. Liczymy, że przy pomocy zaangażowania europejskiej społeczności możliwe będzie jego uratowanie – mówi Arkadiusz Förster z fundacji.
Kampania The 7 Most Endangered 2020 Europa Nostra nie zapewnia bezpośredniego wsparcia finansowego na ratowanie obiektów, ma jednak na celu ich promocję i zwrócenie uwagi opinii publicznej na problem zagrożonego dziedzictwa.
Z okazji jubileuszu „Architektury-murator” nieczynna elektrociepłownia Szombierki rozbłysła światłem! To symboliczny apel o ochronę postindustrialnego dziedzictwa Bytomia. Zobacz film!
