To najlepsza polska architektura ostatniego pięciolecia! Park Akcji „Burza" z Grand Prix 10. edycji konkursu Życie w Architekturze

Po poddaniu ocenie blisko 400 zgłoszeń z całej Polski jury konkursu w pierwszym kroku zadecydowało o wyodrębnieniu listy TOP60, czyli wyboru 60 najciekawszych realizacji, które miały prawo walczyć o Grand Prix, tytuł Ulubieńca Publiczności oraz Laureata Środowiska, przyznawanego przez architektów i architektki.

Na ostatnim posiedzeniu jury w składzie: Ewa P. Porębska, Mateusz Mastalski, Grzegorz Piątek, Michał Sikorski, Kuba Snopek, Aleksandra Wasilkowska, Dominika Zielińska i Artur Celiński zadecydowało o przyznaniu Grand Prix realizacji Park Akcji „Burza”.

Jego autorami są: Archigrest: Maciej Kaufman, Marcin Maraszek oraz topoScape: Justyna Dziedziejko, Magdalena Wnęk. Zespół autorski tworzyli: Joanna Chylak, Agata Holdenmajer, Natalia Janek, Rafał Murawski, Karolina Potębska, Jerzy Przychodni, Anna Sternytska i Agnieszka Tama.

Uzasadnienie wyboru Parku Akcji „Burza" 

Park Akcji „Burza” jest wybitnym przykładem współczesnej przestrzeni publicznej, w której projekt urbanistyczno‑krajobrazowy dojrzałe interpretuje miejsce o wyjątkowym ciężarze historycznym. Zlokalizowany na Kopcu Powstania Warszawskiego – uformowanym z wojennych gruzów miasta – nie zatraca pamięci o swoim pochodzeniu, lecz czyni ją fundamentem kompozycji przestrzennej i narracyjnej. Zachowane relikty ruin, topografia i czytelne osie widokowe budują ciągłość między tragiczną przeszłością a współczesnym, żywym miastem.

Projekt wyróżnia się wysoką jakością rozwiązań przestrzennych, klarownym podziałem funkcjonalnym oraz harmonijnym połączeniem stref refleksji, rekreacji i edukacji. Materiały z rozbiórek, wykorzystane w małej architekturze i układach terenowych, nadają miejscu autentyczność i silną tożsamość, wpisując się jednocześnie w ideę zrównoważonego gospodarowania zasobami. Park jest otwartą, dostępną przestrzenią publiczną, sprzyjającą różnorodnym formom użytkowania i integracji społecznej.

Jak podkreślają autorzy projektu: „To przestrzeń, która zmienia się w czasie, gdzie surowe struktury gruzobetonu będą stopniowo wkomponowywać się w krajobraz, porastać zielenią, a przyroda przejmie nad nią częściową kontrolę.” Cytat ten doskonale oddaje zamysł projektowy – historia miejsca i surowe elementy miejskie współistnieją z procesami naturalnej sukcesji, tworząc dynamiczny krajobraz.

Na szczególne uznanie zasługuje świadoma decyzja projektantów o zachowaniu i wyeksponowaniu przyrody ruderalnej jako pełnoprawnego składnika krajobrazu. „Dzikość” tego terenu nie została ujarzmiona, lecz potraktowana jako wartość – świadectwo regeneracji i naturalnej adaptacji środowiska. Odwaga w podjęciu tej decyzji wyraża zaufanie do przyrody i głębokie zrozumienie miejsca, w którym życie odradza się mimo traumatycznych warunków początkowych.

Projekt Parku ma także istotny wymiar intelektualny. Ogniskuje w sobie długoletnią dyskusję na temat zieleni (toczyła się pod hasłem "betonozy") oraz ruin (np. projekt badawczy "Zgruzowstanie" A. Przywary). Przekształca wnioski z tych dyskusji w unikalną formę architektoniczno-krajobrazową, która mogła wyrosnąć tylko na gruncie polskim. Uważamy, że jest dzięki temu ważnym polskim wkładem w ogólnoeuropejską dyskusję o architekturze.

Przeczytaj więcej o innych wyróżnionych i nagrodzonych realizacjach: 

>>Oto zwycięzcy Życia w Architekturze 2025! Grand Prix dla Parku Akcji Burza w Warszawie

Uzasadnieniu towarzyszą jesienne zdjęcia Parku wykonane przez Szymona Starnawskiego. Ich dobór jest celowy - pokazują bowiem, że przestrzeń i przyroda są ważne i potrzebne również w mniej słonecznych porach roku. 

Życie w Architekturze 2025. Park Akcji „Burza”. Założenia Autorskie

Kopiec Powstania Warszawskiego to wysypisko gruzu Warszawy zburzonej podczas II WŚ. Użytkowany do poł. 60. XX w., stał się sztucznym wzniesieniem o wysokości 35 m. To zarazem obszar trzykrotnie odzyskany. Po pierwsze: symbolicznie. W 1994 weterani wystawili na jego szczycie pomnik-znak Polski Walczącej. Jako obszar zdegradowany został odzyskany przez Czwartą Przyrodę-rośliny pionierskie bez ingerencji ludzi stworzyły tu dziki las. Jako teren rekreacyjny Kopiec odzyskali mieszkańcy okolicy, choć pozostał nieodstępny i niebezpieczny.

Przystępując do projektowania chcieliśmy uczyć się od Kopca i kontynuować procesy odzyskiwania w oparciu o jego materialność-ożywioną i nieożywioną. Zakładaliśmy modelowanie sukcesji naturalnej w kierunku zwiększenia bioróżnorodności i obecności rodzimych gatunków, poparte wiedzą fitosocjologiczną; użycie metod bioinżynieryjnych (żywe zapory i drenaże) dla zatrzymania wody i erozji oraz zainicjowania glebotwórstwa. Na polach gruzu zaplanowaliśmy ruderalną łąkę znaną z badań roślinności wojennych ruin.

Chcieliśmy również wyeksponować antropogeniczną geologię wzgórza. Badania historyczne pokazały nam na gruz nie jako odpad, a surowiec, zaś odbudowę Warszawy-jako prekursorską wobec postulatów cyrkularnego budownictwa. Wszelkie ingerencję w stoki Kopca były podytkowane dostępnością, a jednocześnie pozwoliły wyeksponować jego zapomnianą, sztuczną strukturę. Na użyty tu gruzobeton-materiał z odzysku-przeszczepiliśmy mchy. Dwa razy w roku, zgodnie z testamentem Powstańców, Kopiec staje się sceną obchodów rocznicowych. Ale jego codzienność Powstańcy widzieli inaczej: jako żywy, miejski park. Dlatego widzieliśmy w nim strefy nieformalnej rekreacji i naturalistyczny plac zabaw. Mieszkańcy byli włączeni w projekt jeszcze przed budową w ramach konsultacji społecznych i inwentaryzacji ekologicznej BioBlitz. A po zakończeniu budowy 100 ochotników sadziło las kieszonkowy, a my przeprowadziliśmy 50 spacerów edukacyjnych dla ponad pół tysiąca osób.

Przeczytaj więcej o tej realizacji TUTAJ

Park Akcji „Burza”. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Park Akcji „Burza”, przestrzeń publiczna 

Inwestor: Miasto stołeczne Warszawa, Zarząd Zieleni Miejskiej

Generalny wykonawca: Remondis

Wykonawca konstrukcji: Sorted

Powierzchnia terenu: 82919 m2

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2019-2022/2023

10. edycja Życia w Architekturze

10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE jest częścią wyjątkowego przedsięwzięcia, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czekała w tym roku nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Sponsorzy konkursu Życie w Architekturze

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophon, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Życie w Architekturze 2025. Rekordowe zgłoszenia

W tym roku pracownie architektoniczne zgłosiły do konkursu blisko 400 realizacji. W tej edycji czekało na Was kilka nowości. Najważniejszą z nich jest brak kategorii. Nie ocenialiśmy oddzielnie np. domów jednorodzinnych czy obiektów komercyjnych. Chcieliśmy skoncentrować się na ŻYCIU w architekturze, czyli jej relacji z odbiorcami i otoczeniem. 

Ze zgłoszonych realizacji z lat 2020-2024 wybraliśmy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostały one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony został laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazano zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX mogliśmy także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostały one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. 

---

Dziękujemy, że tu jesteś

Posłuchaj także naszego Podcastu Architektonicznego:

Ładnie, tylko lepiej? Gruz, dzikość i narracja w architekturze Archigrestu

Rozmowa z Maciejem Kaufmanem i Marcinem Maraszkiem z Archigrestu o tym, dlaczego architektura publiczna nie musi być gładka, symetryczna i od linijki. O zostawianiu gruzu w parku, sadzeniu nieklonowanych drzew, pracy bez PR-u i znaczeniu dobrze opowiedzianej historii. Wszystko to zaś w tle krążącego z kuluarach przekonania, że ich architektura w istocie architekturą nie jest.