Tychy – sacrum w mieście socjalistycznym – wystawa w Muzeum Miejskim

i

Autor: Archiwum Architektury Kościół pw. św. Ducha w Tychach, projekt: Stanisław Niemczyk; Fot. Zygmunt Wieczorek/zbiory Muzeum Miejskiego w Tychach

Tychy – sacrum w mieście socjalistycznym – wystawa w Muzeum Miejskim

2019-04-01 13:10

Starannie wyreżyserowana ekspozycja, na którą składają się projekty, zdjęcia archiwalne i współczesne oraz modele, pokazuje historię powstawania tyskich kościołów na tle zmieniającego się krajobrazu miasta, od jego założenia w 1951 roku do roku 1989. Zestawienie dokumentów archiwalnych z materiałami współczesnymi doskonale obrazuje przemiany, jakie w ciągu kilkudziesięciu lat zaszły w miejskiej przestrzeni – recenzja Justyny Swoszowskiej.

Do 13 kwietnia w Muzeum Miejskim w Tychach, w budynku Starego Magistratu, można oglądać wystawę Tychy – sacrum w mieście socjalistycznym, której kuratorem jest historyk sztuki i kustosz muzeum Patryk Oczko. Ekspozycja powstała dzięki współpracy badaczy, architektów, plastyków i zaangażowaniu tyskich parafii. Przewodnim tematem są tyskie kościoły zaprezentowane w kontekście budowy miasta, od jego założenia w 1951 roku do roku 1989. W okresie Polski Ludowej, mimo niesprzyjającej atmosfery politycznej, dzięki zaangażowaniu mieszkańców, energicznych duchownych oraz architektów, zbudowano bowiem w Tychach kilkanaście świątyń.

Tychy – sacrum w mieście socjalistycznym – wystawa w Muzeum Miejskim

i

Autor: Archiwum Architektury Fragment wystawy; Fot. dzięki uprzejmości Ryszarda Nakoniecznego

Starannie wyreżyserowana ekspozycja, na którą składają się projekty, zdjęcia archiwalne i współczesne oraz modele, pokazuje historię powstawania tyskich kościołów na tle zmieniającego się krajobrazu miasta. Zestawienie dokumentów archiwalnych z materiałami współczesnymi doskonale obrazuje przemiany, jakie w ciągu kilkudziesięciu lat zaszły w miejskiej przestrzeni. Znakomite zdjęcia współczesne wykonali Artur Pławski i Wojciech Radwański. Cennymi eksponatami, które przenoszą zwiedzających do czasów budowy Tychów, są archiwalne fotografie Andrzeja Czyżewskiego, Janusza Włodarczyka, Stanisława Kasprowicza, Zygmunta Kubskiego, ks. Franciszka Resiaka oraz Zygmunta Wieczorka. Modele to efekt współpracy Muzeum Miejskiego w Tychach i Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej. Ich autorami są studenci studiów magisterskich, którzy przygotowali je w ramach zająć pod kierunkiem Ryszarda Nakoniecznego. Warto podkreślić, że prezentowane makiety przedstawiają zrealizowane zespoły sakralne, ale też projekty, które pozostały jedynie wizją architektów. Przykładem takiej niezaistniałej koncepcji jest nagrodzony projekt konkursowy kościoła pw. Matki Boskiej Królowej. Na temat tej pracy czytamy na wystawie: Możliwości realizacji świątyni, która zaspokoiłaby rosnące potrzeby duchowe, zaistniały dopiero po odwilży 1956 roku (…). W 1957 roku katowicki Odział Stowarzyszenia Architektów Polskich, na zlecenie Kurii Diecezjalnej w Katowicach, ogłosił powszechny ogólnopolski konkurs na projekt kościoła parafialnego. (…) Zwyciężyła koncepcja Marii i Andrzeja Czyżewskich – trójwieżowa bryła kościoła miała zamknąć szeroką arterię, ciągnącą się przez niemal całą długość miasta. Wraz z pogorszeniem sytuacji politycznej pozwolenie na budowę zostało cofnięte. Kościoły pokazane są zatem nie tylko w kontekście architektonicznym i urbanistycznym, ale też szczególnie wówczas istotnym kontekście politycznym. Pomimo wielu trudności, z którymi musieli zmagać się budowniczowie świątyń w czasach PRL-u, wynikających przede wszystkim z niechęci władz oraz problemów ze zdobywaniem materiałów, powstawały budowle sakralne o doskonałej architekturze. Wśród nich znajdują się kościoły, które dzisiaj są powszechnie uważane za symbole Tychów, takie jak kościół pw. Ducha Świętego projektu Stanisława Niemczyka czy kościół św. Jana Chrzciciela autorstwa Zbigniewa Webera. Na wystawie zaprezentowano jednak nie tylko najwybitniejsze przykłady, ale wszystkie kolejno budowane świątynie. Daje to możliwość porównania tyskiej architektury sakralnej od późnego modernizmu schyłku lat 50. po postmodernizm lat 80. Niewątpliwym atutem są oryginalne materiały oraz przejrzystość aranżacji, dzięki czemu całość ma duże znaczenie dydaktyczne.