Spis treści
- Konkurs na odbudowę Pałacu Saskiego
- Projekt FS&P ARCUS, Ingarden i Ewy Architekci i Asman Pieniężny Architekci
- Projekt LAN oraz P2PA
- SARP i konkurs na odbudowę Pałacu Saskiego
- Przeciwko odbudowie Pałacu Saskiego
- Film prezentKujący zachodnią pierzeję placu Piłsudskiego przygotowany przez Biuro Programu Niepodległa
Konkurs na odbudowę Pałacu Saskiego
Ogłoszono wyniki konkursu architektonicznego na projekt odbudowy Pałacu Saskiego. Na mocy umowy z 29 listopada 2022 roku jego organizatorem zostało Stowarzyszenie Architektów Polskich. Szczegóły na temat przeprowadzenia całej procedury poznaliśmy podczas konferencji zorganizowanej 22 marca 2023 roku w ministerstwie kultury. Zadaniem uczestników było opracowanie koncepcji architektonicznej odbudowy Pałacu Saskiego, pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie. Przyjmujemy, że zewnętrzny wygląd Pałacu będzie taki, jak przed II wojną światową. Jest natomiast do rozwiązania wiele kwestii związanych z wnętrzami czy rozłożeniem akcentów funkcjonalno-użytkowych – powiedział wicepremier Piotr Gliński.
Zdradził, że trzy zrekonstruowane nieruchomości pomieszczą nowe siedziby dla Senatu Rzeczpospolitej Polskiej i Urzędu Wojewódzkiego, a także multimedialną wystawę promującą działalność pięciu instytucji będących pod nadzorem resortu: Muzeum Narodowego w Warszawie, Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina, Muzeum Historii Polski, Narodowej Galerii Sztuki Zachęta i biura programu „Niepodległa”. Senat wraz z nową salą plenarną zająć ma zrekonstruowany pałac Brühla, Urząd Wojewódzki – część przestrzeni w kamienicach przy Królewskiej.
W 12-osobowym jury zasiedli architekci Marek Dunikowski (przewodniczący), Piotr Walkowiak, Mateusz Świętorzecki, Jacek Lenart i Zbigniew Maćków oraz reprezentująca urząd m.st. Warszawy naczelna architektka miasta Marlena Happach, a także generalny konserwator zabytków Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, malarz i grafik Błażej Ostoja Lniski, Weronika Piwarska z biura programu „Niepodległa”, Jan Edmund Kowalski, prezes spółki Pałac Saski i Robert Bernisz, członek zarządu spółki. Pula nagród wyniosła 700 tys. zł.
Zwyciężyła praca warszawskiego biura WXCA (zespół w składzie: Szczepan Wroński, Andrzej Bulanda, Małgorzata Dembowska, Krzysztof Moskała, Piotr Hardt, Zuzanna Wodowska, Maja Przewoźnik, Jakub Hlebowicz, Michał Czerwiński, Agnieszka Roś, Nina Wojtczuk-Hejduk, Maciej Wewiór). Nasza koncepcja Pałacu opiera się na założeniu, że odbudowa nigdy nie jest jedynie odtworzeniem murów i estetyki z przeszłości. Stanowi raczej proces przywracania lub kształtowania na nowo tożsamości miasta przy jednoczesnym zaznaczeniu wagi i wpływów współczesności – tłumaczą autorzy. Dodają, że proces odbudowy, a wraz z nim zmiana przeznaczenia obiektów na nowe funkcje daje możliwość wykreowania dodatkowej wartości.
W miejscu dotychczasowych dziedzińców Pałacu Saskiego i kamienic przy ul. Królewskiej zaproponowaliśmy atrakcyjne i reprezentacyjne wnętrza połączone ze sobą czytelnymi przejściami. Otwieramy budynki niedostępne niegdyś dla mieszkańców. Tak skonstruowane prześwity i dziedzińce stanowić będą przedłużenie przestrzeni ulic i placów, co zapewni swobodę poruszania się w różnych kierunkach – pomiędzy budynkami, z kamienicy do Pałacu lub Ogrodu Saskiego, z Pałacu na plac Piłsudskiego. Dzięki temu dotychczasowe ciągi piesze pozostaną niezaburzone, a kubatura Pałacu i kamienic nie będzie stanowić bariery urbanistycznej – czytamy w opisie pracy.
Drugą nagrodę w konkursie otrzymał projekt trzech pracowni FS&P ARCUS, Ingarden i Ewy Architekci oraz Asman Pieniężny Architekci, a trzecią koncepcja pracowni LAN oraz P2PA. Wyróżniono biura AMC Andrzej M. Chołdzyński oraz Piotr Płaskowicki Architekt.
Projekt FS&P ARCUS, Ingarden i Ewy Architekci i Asman Pieniężny Architekci
Projekt LAN oraz P2PA
SARP i konkurs na odbudowę Pałacu Saskiego
Zaangażowanie się SARP-u w przeprowadzenie konkursu stanowiło zaskakujący zwrot akcji. Na początku sierpnia 2021 roku, tuż po ogłoszeniu przez rząd projektu ustawy o realizacji inwestycji, stowarzyszenie wystosowało pismo do prezydenta Andrzeja Dudy, w którym zwracało uwagę, że ewentualny konkurs winien dopuszczać różne pomysły, nie tylko ścisłą rekonstrukcję Pałacu Saskiego. Tymczasem, zgodnie z przyjętą ustawą Pałac wraz z pozostałą zabudową stanowiącą przed wojną zachodnią pierzeję placu Piłsudskiego oraz północną placu Małachowskiego ma zostać odtworzony w formie z 1939 roku.
Jednym z wymagań konkursu było również czytelne wyodrębnienie Grobu Nieznanego Żołnierza z odbudowanej kolumnady Pałacu Saskiego, co – jak podkreślił minister – było od dawna oczekiwane, a także odtworzenie ogrodu przy pawilonie Becka wraz z ogrodzeniem, umożliwiającym swobodną komunikację z Ogrodem Saskim. Zgodnie z zapisem ustawy, układ urbanistyczny placu Marszałka Józefa Piłsudskiego wraz ze znajdującym się na nim Grobem Nieznanego Żołnierza, pomnikiem Józefa Piłsudskiego, Krzyżem Papieskim, Pomnikiem Ofiar Tragedii Smoleńskiej 2010 roku oraz pomnikiem Lecha Kaczyńskiego jest nienaruszalny. Usunięte nie mogą być również relikty zabudowy zachodniej pierzei pl. Piłsudskiego. Konkursowe wymogi zakładały ponadto, że zabytkowe piwnice Pałacu Saskiego będą wyeksponowane dla zwiedzających, a pod nimi znajdzie się jeszcze podziemny parking.
Przeciwko odbudowie Pałacu Saskiego
Odbudowa Pałacu Saskiego od początku budzi duże kontrowersje. W lipcu 2021 roku z inicjatywy m.in. profesor Marty Leśniakowskiej, Andrzeja Pałysa i Grzegorza Piątka powstał list otwarty do władz w sprawie rezygnacji z przedsięwzięcia. Autorzy zwracali w nim uwagę, że wszelkie zmiany w tak szczególnej przestrzeni, jaką jest plac Piłsudskiego należy wprowadzać w oparciu o głębokie rozpoznanie potrzeb, szczery dialog i staranny namysł, z zachowaniem przyjętych procedur.
Ignorowanie prawdziwej publicznej debaty, władz miasta, a wreszcie demokratycznych procedur, posługiwanie się pisanymi w zaciszu gabinetów specustawami kojarzy się z historyczną arogancją władzy zaborców i okupantów, którzy dążyli do zdominowania przestrzeni placu – wznosząc pomnik polskich oficerów wiernych carowi, sobór katedralny, nazistowski pomnik zwycięstwa. Nasz sprzeciw budzą też ogromne koszty rekonstrukcji. Nie tylko w Warszawie, ale i w całej Polsce pilnej pomocy potrzebują autentyczne zabytki – pałace, dwory, kamienice, cmentarze. Kwota ponad 2,4 mld złotych pozwoliłaby na uratowanie około tysiąca zabytkowych obiektów. W naszej ocenie takie działanie miałoby znacznie więcej wspólnego z dbałością o dziedzictwo i historię niż konstruowanie współczesnych, pseduozabytkowych kopii dawno nieistniejących budowli – pisali autorzy.
