Centrum jogi / Przeźmierowo

Przeźmierowo to niewielka wieś w województwie wielkopolskim, niedaleko Poznania. To tu niedawno powstało Centrum Jogi Kundalini zaprojektowane przez pracownię Mili Młodzi Ludzie. Działka, na której umiejscowiono obiekt, nie jest typowa. Rośnie na niej mnóstwo drzew, znajduje się tu dom jednorodzinny, a także dwa ciemne i swoiście intymne pawilony. Całość oplata kordon litego płotu ze stali kortenowskiej, na osnowie ażurowych słupków, w które intensywnie wplatają się ramiona bluszczu. To, co stanowi pierwszy plan tej kompozycji, to rdza i piony sosen – pawilony wtapiają się w zacieniony eter tajemniczego ogrodu. Potem, w ramach drugiego planu, wyłaniają się dwie czarne ćwierćpiramidy, których linie dachów stanowią wysmakowaną grafikę dobrze zestawionych kierunków. Piony elewacyjnego deskowania rytmizują światłocień. Brama pozwala wejść do ciasnego i jednocześnie przytulnego wnętrza urbanistycznego, które zdefiniowane zostało pomiędzy westybulem pawilonu do jogi a wejściem do obiektu mniejszego, z sauną. Znajdziemy tam przewalony pień drzewa – jedynego ściętego podczas konstruowania nowych form. Pozostałość ta została przekształcona w ławę, na której można swobodnie przysiąść jak na ganku domu, przez co ten mały plac staje się miejscem otwartym.

Główny pawilon jest nieco wyniesiony, tym samym, przez te kilka granitowych schodów, hierarchia przestrzeni zaczyna się konstytuować, a wraz z nią – system, opowieść, rytuał. Wchodzimy. Przedsionek jest minimalny, można w nim jednak znaleźć miejsce na wszystkie procedury przygotowawcze do rytuałów związanych z jogą. Mamy też niewielką szatnię i toaletę z prysznicem. To wystarczy. Stąd pozostaje już tylko wejść do sali głównej, przeznaczonej do praktyki jogi. Przestrzeń jest biała, pozbawiona dekoracji, tekstyliów, rozpraszaczy. Tworzy pustkę, w której mają się wydarzyć przemiana, rozwój, przepływ – esencja jogi. W sali stoi dosłownie kilka przedmiotów – artefaktów pomocnych dla procedur medytacyjnych. Wśród nich majestatyczny gong, którego uderzenie przekształca pawilon w pudło rezonansowe. Przestrzeń zamienia się w wibrację. Piramida ma punkt kulminacyjny w postaci kwadratowego świetlika. Światło miękko pada na biały sufit, a także na monsterę umieszczoną na półce pod dachowym oknem. Pozostałe trzy przeszklenia, znajdujące się w ścianach, to niewielkie kwadraty. Sala ma intymny charakter. Pejzaż za oknem jest świadomie i oszczędnie kadrowany. Widać kilka zgrabnych detali funkcjonalnych, brak ornamentu. Można też zauważyć dbałość o komfort klimatyczny: ogrzewanie łazienki odbywa się przez promieniowanie, a nie przez konwekcję; wentylacja ścienna z miedzianym wymiennikiem ciepła zapewnia odpowiednią wymianę powietrza dla ćwiczących, ale eliminuje przeciągi. W centrum wszystkich tych pomysłów jest człowiek.

Czytaj też: Pawilon do jogi / Prusewo |

O architekturze pawilonów w dużej mierze zadecydowało zadrzewienie działki

Drugi budynek jest formalnie podobny: mniejszy, niewyniesiony, bez przedsionka, ale z tym samym pomysłem na świetlny punkt kulminacyjny w dachu, tak samo oszczędny. Widok przez świetlik jest równie harmonijny. W tym pawilonie bardziej została jednak podkreślona jego funkcja: stół do masażu, sauna z drewna cedrowego, antresola z prostym futonem dostępna dzięki schodom ze sklejki z poukrywanymi szufladami i półkami. Wszystko na powierzchni około 15 m2. Pawilony powstały w procesie czułej negocjacji z naturą. Drzewa pozostały nietknięte, nierzadko odległe od budynków o kilkanaście centymetrów. Obie struktury są przytwierdzone do podłoża jedynie za pomocą gruntowkrętów. Elewacje wykończono dębem z odzysku opalanym na miejscu żywym ogniem, impregnowane dziegciem. Stolarkę okienną i drzwiową wykonano z mahoniowego drewna. Jest też pewna bezkompromisowa interwencja – zewnętrzny nieosłonięty natrysk pomiędzy piramidami. Śmiałość tego gestu nie budzi jednak żadnego zgrzytu. Przesmyk między budynkami jest bowiem wąski, tworzy atmosferę intymności. Pawilony zostały wzniesione z bezpośrednim udziałem inwestorów. Są efektem ich pasji, wyznawanej filozofii, kompetencji, duchowości. Architekci wsłuchali się w tę narrację i znaleźli dla niej strukturę o platońskich cnotach.

Założenia autorskie

O architekturze centrum jogi w Przeźmierowie zadecydowały takie czynniki, jak zadrzewienie działki, charakterystyczny dom w sąsiedztwie, a także potrzeba uwzględnienia w projekcie gospodarki cyrkularnej. Większy z zaprojektowanych budynków to pawilon do jogi. Bryła składa się z dwóch części: wyższej z salą do praktyki oraz niższej z wejściem i przedsionkiem łączącym funkcję aneksu kuchennego i szatni wraz z toaletą i prysznicem. Mniejszy, bliźniaczy obiekt, mieści saunę i niewielki gabinet do masażu oraz miejsce noclegowe na antresoli. Pomiędzy nimi znajduje się zewnętrzny prysznic. Posadowienie budynków ma znikomy wpływ na system korzeniowy drzew dzięki zastosowaniu gruntowkrętów. Nieregularna, rozczłonkowana bryła pozwoliła zminimalizować wycinkę, zaś dodatkowo „opadając” w stronę domu, nie potęguje zacienienia jego wnętrz. Wyrazistość okapów i połaci domu ma odzwierciedlenie w kompozycji dachów centrum.

Te rozwiązania formalne sprawiają, że kompozycja bryłowa wygląda zupełnie inaczej z każdej strony. Przebywając natomiast wewnątrz, można dostrzec jedynie zieleń ogrodową, dzięki czemu prywatne strefy terenu pozostają poza zasięgiem wzroku gości. Szczególnym przypadkiem takiego kadrowania jest okno dachowe w mniejszym pawilonie, z widokiem na zbiegające się pnie sosen. W obu budynkach okna te, poza budowaniem nastroju, umożliwiają efektywne wietrzenie. Co istotne zarówno dla nas, jak i inwestorów, płyty PIR wykorzystane jako izolacja termiczna obiektu oraz deski elewacyjne (pozostałość po produkcji podłogowej deski warstwowej, opalane na miejscu) uniknęły losów odpadów przemysłowych. Lech Moczulski