Co się wydarzyło

Nagroda Prezydenta Warszawy

12 grudnia poznaliśmy laureatów piątej edycji Nagrody Architektonicznej Prezydenta m.st. Warszawy. Jury oceniało najlepsze budynki, przestrzenie i inicjatywy 2018 roku. Grand Prix zdobył biurowiec Nowogrodzka Square (autorzy: HRA Architekci, inwestor: Yareal Polska). Został uznany również za Najlepszy budynek komercyjny. Kameralna realizacja uzupełnia pierzeję zabudowy przy Alejach Jerozolimskich. Jak napisali jurorzy, jest to budynek komercyjny, ale oferujący otwarty dla wszystkich element przestrzeni publicznej. W kategorii Najlepszy budynek użyteczności publicznej zwyciężył pawilon Zodiak (Kalata Architekci, Miasto St. Warszawa). Zodiak zdobył też Nagrodę Mieszkańców w internetowym plebiscycie. Tytuł Najlepszego obiektu mieszkalnego przypadł budynkowi przy ul. Witebskiej 6 (TZA, Agena Inwestycje). W kategorii Najlepsza rewitalizacja nagrodę otrzymało Centrum Praskie Koneser (Juvenes-Projekt, ARE, BBI Development NFI S.A., Liebrecht & wooD). Zdobyło też nagrodę za rozwiązania uwzględniające potrzeby osób o ograniczonej mobilności lub percepcji. Najlepszą przestrzenią publiczną obwołano plac gen. Hallera z tężnią zrealizowaną w ramach budżetu obywatelskiego (Dorota Wachowska-Dyszkiewicz, Marek Kolasa, Piotr Kurpienik, Sławomir Wochniak, Miasto St. Warszawa). Projektantom tężni przyznano także nagrodę proekologiczną. Miano Najlepszego wydarzenia architektonicznego otrzymała wystawa Muzeum szklanych domów Wolskiego Centrum Kultury (kuratorka: Hanna Radziejowska). (Red)

Miasta wobec zmian klimatu

Adaptacja do zmian klimatu jest jednym z głównych wyzwań dla współczesnej architektury i urbanistyki. W miastach koncentruje się emisja zanieczyszczeń i dwutlenku węgla w bezwzględnych wartościach. Jednak w miejscach gęsto zabudowanych, gdzie dba się o ekologię, zarówno emisje, jak i zużycie energii jest stosunkowo niższe na mieszkańca niż na terenach z rozproszoną zabudową. Dlatego, jak mówił burmistrz Kurytyby Jaime Lerner, w obliczu wyzwań ekologicznych miasta nie są problemem; miasta są rozwiązaniem. Zmiany klimatyczne skłaniają do weryfikacji dotychczasowych wzorców i norm stosowanych w praktyce projektowej i poszukiwania nowych modeli interdyscyplinarnej współpracy. W listopadzie odbyła się w Warszawie międzynarodowa konferencja Redefining Cities in View of Climatic Changes, dotycząca problematyki przekształcenia miasta i przestrzeni miejskiej w powiązaniu z procesem wdrażania nowoczesnych rozwiązań architektonicznych, technologicznych, infrastrukturalnych i środowiskowych. Wydarzenie zorganizowały Wydział Architektury oraz Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferem Technologii Politechniki Warszawskiej. W wystąpieniach zarysowano szerszy kontekst redefiniowania przestrzeni miejskiej w obliczu zmian klimatycznych, od urbanistyki i architektury po przyszłościowe wizje ekonomii cyrkularnej (Carlo Battisti, International Living Future Institute). Emanuele Naboni (Royal Danish Academy, Institute of Architectural Design and Technology) zaprezentował przekrojowo zastosowania technologii cyfrowych w celu adaptacji miast do zmian klimatu. Flemming Frost (Juul | Frost Architects) omówił z duńskiej perspektywy powiązanie procesu adaptacji z kształtowaniem miast dobrych do życia, pozwalających prowadzić ekologiczny styl życia. Choć rozwiązania te są powszechnie postulowane we współczesnej urbanistyce, to właśnie Dania jest jednym z tych miejsc, gdzie najlepiej wychodzi to w praktyce. Wątkiem często się pojawiającym był temat zielonej i błękitnej infrastruktury. Wielokrotnie pokazywano, jak ważne dla regulowania lokalnego klimatu jest zachowanie na miejskich terenach wody, zgodnie z ideą sponge city (miasto-gąbka). Agnieszka Kowalewska omówiła rozwiązania zieleni miejskiej promowane przez Fundację Sendzimira i w większości zawarte w bezpłatnych publikacjach na stronie sendzimir.org.pl. Ewa Kożuchowska–Piątek (Laboratorium Zielonych Dachów) przedstawiła możliwości zakładania zielonych dachów na istniejących budynkach, posługując się m.in. przykładami realizacji warszawskich. Beata Dziedzic (4 Nature System) zaprezentowała technologie żywych, roślinnych ścian we wnętrzach. Bardzo ciekawe było wystąpienie Floriana Betzlera (Betzler Development GmbH & Co. KG), który o korzyściach z zastosowania zielonych dachów, fasad czy tarasów opowiadał z perspektywy dewelopera. Rafi Segal (MIT) odniósł się do wizji transformacji nabrzeża w regionie Nowego Jorku, tak by w ramach przewidywanego podniesienia poziomu wód, pomiędzy ląd i wodę wprowadzić pas pośredniej strefy zalewowej. Warszawskie spotkanie dało szansę przekrojowego spojrzenia na ważny i aktualny temat. Wśród przedstawianych założeń proekologicznych pojawiło się wiele pilotażowych przykładów z Polski, które mogą być dobrą inspiracją do wdrażania rozwiązań dla zrównoważonego rozwoju miast. W przygotowaniu jest monografia konferencyjna. Michał Stangel

SARP U40 w Katowicach

W Trzecim Ogólnopolskim Spotkaniu Młodych Architektów SARP U40, które odbyło się 10-12 października w Katowicach, wzięło udział prawie 40 uczestników reprezentujących oddziały stowarzyszenia z całego kraju. W organizację wydarzenia zaangażowali się młodzi przedstawiciele SARP Katowice. Na temat przewodni spotkania wybrali hasło Otwarcie. Otworzyć się na siebie, otworzyć się na innych, otworzyć się na dyskusję, a także doprowadzić do tego, by inni otworzyli się na SARP... Inauguracją spotkania był czwartkowy wykład Paolo Fontany z pracowni Zvi Heckera wygłoszony w ramach organizowanego przez SARP Katowice cyklu Mistrzowie Architektury. W trakcie wystąpienia włoski architekt podkreślał wartość rysunku w procesie projektowym, przedstawiając jego przewagę nad nowymi technologiami. W piątek, w Galerii Architektury SARP, podzieleni na grupy uczestnicy spotkania omawiali wyzwania, z jakimi młodzi architekci zmagają się na początku zawodowej ścieżki. Grupy moderowane były przez tzw. animatorów, w których rolę wcielili się młodzi reprezentanci SARP Katowice. Poruszone tematy dotyczyły komunikacji pomiędzy oddziałami SARP, cenników, moralności architekta, konkursów architektonicznych, a także tego, czy jako architekci powinniśmy działać razem czy osobno. Podsumowaniem warsztatów była dyskusja, która odbyła się w wielokrotnie nagradzanym budynku Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego (arch. BAAS Arquitectura, MAŁECCY Biuro Projektowe, Grupa 5 Architekci). Grupa zajmująca się kwestią cenników (animatorka: Kinga Gołąbek) zwracała uwagę na konieczność ustalenia minimalnych stawek w zawodzie architekta. Analogicznie jak lekarze czy prawnicy, którzy nie schodzą poniżej ogólnie przyjętych wynagrodzeń, architekci również powinni porozumieć się w kwestii honorariów. Grupa postulowała stworzenie przez SARP wiarygodnej bazy informacji dla klientów i projektantów z opisem standardów i schematów działania. Osoby biorące udział w warsztacie Razem czy osobno (animatorka: Justyna Boduch) skupiły się na współpracy pomiędzy architektami na różnych szczeblach: pomiędzy SARP a Izbą Architektów RP, między oddziałami SARP, czy architektów pomiędzy sobą. Bardzo długa dyskusja wywiązała się przy okazji tematu moralności zawodu architekta (animator: Aleksander Krajewski). Dużym wyzwaniem jest dzisiaj pogodzenie interesu inwestora z interesem społecznym. Często stoją one w sprzeczności. Podczas dyskusji grupa zwracała też uwagę na problemy współczesnej architektury, jakimi są plagiaty, czy podpisywanie przez architektów cudzych projektów. Kolejnym ważnym tematem była kwestia konkursów architektonicznych (animatorka: Patrycja Lyszczyk). W Polsce obiekty zrealizowane dzięki konkursom architektonicznym to nadal mały procent powstających budynków. Wszyscy zgodzili się, że wskazane jest promowanie takiej architektury, a także uświadamianie inwestorów. Ostatnim z tematów była komunikacja pomiędzy oddziałami SARP (animatorzy: Sonia Mazur i Wojciech Lesiak). Ta grupa przygotowała kilka pomysłów na usprawnienie przepływu informacji. Jednym z nich był tzw. Bank Dobrych Praktyk, czyli platforma internetowa, dzięki której oddziały będą mogły dzielić się między sobą doświadczeniami z organizacji wydarzeń czy konkursów. Postulowano też aktualizację stron internetowych. W sobotę uczestnicy spotkania przenieśli się do Ustronia, gdzie odbywał się ArchiZiemniak – coroczna impreza plenerowa SARP Katowice. Tematy zainicjowane w Katowicach, kontynuowane będą podczas kolejnego spotkania z cyklu SARP U40, które odbędzie się w maju 2020 roku we Wrocławiu. Wojciech Fudala

Solarne innowacje z nagrodami

Produkujące energię piesze kładki zostały zaprojektowane przez pracującego w Niemczech polskiego architekta Piotra Kuczię specjalnie dla Pekinu. Dzięki lekkim, modułowym panelom można dzięki nim jednak przekształcić dowolne konstrukcje w każdym miejscu na świecie. Rozwiązanie doceniono już w kilku międzynarodowych konkursach. Projekt Solarnej Aktywacji Kładek, czyli obudowania istniejących struktur specjalnymi cienkowarstwowymi modułami fotowoltaicznymi, Piotr Kuczia opracował na zlecenie China National Building Materials Group Corporation (CNBM), jednego z największych producentów szkła i materiałów budowlanych w Państwie Środka. Do CNBM należy obecnie wywodząca się z Niemiec firma Avancis, będąca pionierem cienkowarstwowej fotowoltaiki w autorskiej technologii CIS. Jak czytamy na stronie firmy, moduły słoneczne CIS do generowania elektryczności wymagają warstwy półprzewodnikowej o grubości jedynie 2 μm i mają najwyższą wydajność ze wszystkich technologii cienkowarstwowych. Ogniwa te są jednocześnie bardzo lekkie i sprężyste, architekt wykorzystał je więc w swojej koncepcji, tworząc kilka wariantowych rozwiązań. W Pekinie są setki nieestetycznych kładek. Pomysł obudowania tych obiektów panelami wytwarzającymi energię pozwoliłby przy okazji je zróżnicować, nadać każdemu indywidualny wyraz – tłumaczy autor. Wśród zaproponowanych struktur znalazły się formy inspirowane tradycyjną chińską układanką, tzw. tangramem, spiralą czy pagodą. Poniżej mogłyby się znaleźć stacje ładowania samochodów i rowerów elektrycznych oraz ekrany informujące o zaletach energii słonecznej. Prototypy solarnych kładek pokazywane były m.in. na targach w Szanghaju i Monachium. Projekt zdobył też wiele nagród, w tym tytuł Architectural Product of the Year w konkursie Architecture Masterprize międzynarodowej agencji Farmani Group, czy Best of Best w kategorii Innovative Architecture w konkursie Iconic Awards organizowanym przez German Design Council. (red)

Sposób na miasto: Polska vs Szwajcaria

Pod względem zagospodarowania przestrzeni Polskę i Szwajcarię dzieli wszystko. Ale te różnice wydają się nam chyba wzajemnie najbardziej fascynujące. Po trzech edycjach warsztatów urbanistycznych Urban Laboratory, odbywających się w Warszawie pod auspicjami ambasady Szwajcarii w latach 2013-2015, kolejną okazją do wymiany doświadczeń w tej dziedzinie była konferencja Better Urban Life. Uczestnicy spotkania, zorganizowanego w październiku przez ambasadę oraz Polsko-Szwajcarską Izbę Handlową we współpracy z WA PW, tym razem rozmawiali o nowych pomysłach na poprawę jakości życia w miastach. Punktem wyjścia do dyskusji były dwa realizowane obecnie projekty wieżowców: w Warszawie i Zurychu. Zlokalizowany w centrum stolicy zespół biurowy Varso z 230-metrową dominantą autorstwa Foster + Partners będzie najwyższym budynkiem Unii Europejskiej, wyprzedzając dotychczasowego rekordzistę, londyński The Shard. Dwie mieszkalne wieże kompleksu Ensemble w Zurychu mają mierzyć jedynie 137 metrów, ale i tak będą najwyższe w mieście. W obu przypadkach inwestorzy wraz z architektami starali się zaoferować mieszkańcom więcej niż tylko wzbogacenie miejskiego krajobrazu o charakterystyczną formę. O warszawskim przedsięwzięciu opowiadali Jędrzej Kolesiński, architekt prowadzący z pracowni Foster + Partners, oraz Marcin Chruśliński, architekt z firmy HB Reavis, odpowiedzialnej za realizację inwestycji. W skład zespołu Varso, powstającego u zbiegu ul. Chmielnej i al. Jana Pawła II, wejdą dwa budynki zaprojektowane przez studio Hermanowicz Rewski Architekci oraz wspomniana wieża Fostera. Wszystkie trzy obiekty zostaną połączone na poziomie parterów. Będzie można do nich wejść przez główne lobby w wieży, od strony Chmielnej, lub prosto z podziemnych galerii Dworca Centralnego. Chcemy, aby znalazły się tam funkcje miejskie: punkty usługowe, kawiarnie, restauracje i nieduże sklepy spożywcze, a nie kolejne centrum handlowe – zapowiadał Marcin Chruśliński. Kompleks jest już prawie na ukończeniu. Dwa niższe budynki mają zostać oddane do użytku wiosną, wieża – za rok.

W ramach projektu Ensemble w Zurychu oprócz wysokościowców z apartamentami powstaje także stadion na 18,5 tys. miejsc, budynek z mieszkaniami spółdzielczymi oraz przestrzenie handlowo-usługowe. Całość realizowana jest w partnerstwie publiczno-prywatnym. Władze miasta przekazały działkę pod inwestycję i zorganizowały zamknięty konkurs, w którym zwyciężyły firmy HRS Real Estate i Credit Suisse we współpracy z architektami z Bolthauser Architekten, Pool i Caruso St John Architects. Projekt musiał następnie uzyskać akceptację mieszkańców w lokalnym głosowaniu. Opinię publiczną przekonał pomysł, by wzniesienie nowej areny sfinansowały komercyjne wieżowce. Stadion powinien zostać ukończony w 2022 roku. Apartamentowce i mieszkania spółdzielcze będą powstawać etapami od 2023 roku. To najlepszy sposób na rozwój i poprawę jakości naszych miast. Jeśli inwestorzy chcą stawiać kolejne biurowce czy osiedla, muszą zobowiązać się do ustępstw na rzecz mieszkańców – przekonywał Werner Huber, redaktor szwajcarskiego magazynu „Hochparterre”. O tym, jak taki stan osiągnąć dyskutowali w kolejnej części spotkania m.in. Monika Konrad, dyrektor Miejskiej Pracowni Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy, Andreas Sonderegger, partner w biurze Pool Architects, Ewa Kuryłowicz, wiceprezes Kuryłowicz & Associates, Paweł Wierzbicki z firmy Schindler oraz Agnieszka Kalinowska-Sołtys, partner w APA Wojciechowski. Do mobilności w kontekście praw i swobód obywatelskich odniósł się Jacek Szołtysek z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Możliwość poruszania się tam, gdzie chcemy jest jednym z czynników warunkujących nasze poczucie szczęścia. Ale samochód to najbardziej egoistyczny sposób podróżowania. Mój przez 23 godziny na dobę stoi nieużywany – przyznał, postulując rozszerzanie stref płatnego parkowania i popularyzację carsharingu, czyli systemu współdzielenia aut z innymi użytkownikami. Tymczasem liczba samochodów w Warszawie stale rośnie. Jeszcze w 2009 roku w stolicy było 400 aut na 1000 mieszkańców, dziś ta liczba przekracza 700. W Zurychu na 1000 mieszkańców przypada jedynie 350 aut. Trzeba pracować nad zmianą wizerunku różnych środków transportu. W Szwajcarii ten proces rozpoczął się jakieś 30 lat temu. Obecnie komunikacją miejską i rowerem podróżują nawet członkowie rządu – mówił Werner Huber. Jednak uporządkowany Zurych też musi mierzyć się z własnymi problemami. Miasto cały czas się rozwija, wciąż rozlewa się poza swoje granice. Z drugiej strony, jeśli w dalszym ciągu będziemy dogęszczać Zurych, w końcu zabraknie nam miejskich przestrzeni zielonych – stwierdził Roger Boltshauser. Nie ma typowego miasta, tak jak nie ma typowego domu. Miasto to sztuczna inteligencja, która funkcjonuje tylko dzięki swoim użytkownikom, dlatego dobrze czasami z niego wyjechać, aby nabrać dystansu i podpatrywać rozwiązania, które gdzie indziej podyktowało samo życie – podsumowywał Przemo Łukasik z medusagroup. (tż)