Dom Robak / Zabłocie

Szukając materiałów na temat domu Robak, natrafiłam na prowadzoną przez właściciela stronę internetową wormhouse.pl poświęconą procesowi jego powstawania. Ciekawostką są tam publikowane fragmenty korespondencji między inwestorem a architektem Piotrem Kuczią. Osobiście marzy mi się śmiałe rozwiązanie. Nie powinniśmy jednak zapominać o otoczeniu. Docelowo chodziłoby nam o znalezienie holistycznego, prostego pomysłu, idei, która zdeterminuje formę domu i… nasze przyszłe życie – pisał do architekta Bartłomiej Witkowski współwłaściciel domu.

Czytaj też: Wormhouse w Zabłociu |

W efekcie powstał dom, który nie miał być architektoniczną ekstrawagancją, lecz racjonalną odpowiedzią na założone wymagania i zastane otoczenie. Jakie zatem były najważniejsze potrzeby klienta? Dom dla czteroosobowej rodziny, mały, najlepiej ok. 100 m2 i niski budżet. A jakie były uwarunkowania? Długa wąska działka i sąsiedzi zaraz za płotem po obu stronach.

Trochę zaskakujące były informacje o usytuowaniu, bo na zdjęciach i wizualizacjach nigdzie sąsiadów nie widać. W publikacjach i na stronie dom prezentowany jest jako biała „gąsienica” na wielkim trawniku lub nad jeziorem.

Czytaj też: Polacy z nagrodą German Design 2018 |

O budowie domu można przeczytać w „A-m” 08/2018, gdzie architekt i inwestor wspólnie opisują proces wymyślania, projektowania i budowania. Wygląda na to, że był to duet idealny w kontekście współpracy projektanta z klientem. Z ich uzupełniających się wypowiedzi wynika, że inwestor rozumie proces projektowy, a doświadczenie współtworzenia własnego domu spowodowało zmianę sposobu jego myślenia o przestrzeni.

Kiedy zobaczyłam dom na żywo zaskoczyło mnie, że z zewnątrz nie wygląda on tak, jak na wyestetyzowanych zdjęciach i wizualizacjach, które widziałam. O tej porze dnia (około południa) membrana była zupełnie niewidoczna i przeźroczysta, sprawiała wrażenie źle naciągniętej. Na styku dolnej krawędzi ściany z mocowaniem membrany widać było zanieczyszczenia, których raczej nie będzie dało się usunąć. Widoczne żebra, na których naciągnięta jest zewnętrzna powłoka, stanowią niemal barokowy detal w kontekście prostej bryły budynku. Te krytyczne uwagi nie budują jednak negatywnego obrazu, ten dom jest po prostu niedoskonały.

Pionowe i poziome okna szczelinowe, harmonijkowe składane okna elewacji ogrodowej oraz świetliki dachowe w sposób nieoczywisty dostarczają światło do pomieszczeń

Po rozmowie z właścicielem uzyskałam przekonanie, że wszystkie ewentualne mankamenty życia w tym otoczeniu i w tej architekturze były brane pod uwagę przez architekta i inwestora. Nie chodziło o perfekcję wykonania, chodziło o prawdę materii: betonu, drewna, metalu, skóry, ziemi i innych naturalnych budulców. Ten dom to prototyp, który powstał w wyniku długotrwałego i przemyślanego procesu twórczego. Elewacja to właściwie obudowa, skóra, która chroni mikrokosmos przestrzeni wewnętrznej. Wszystko jest tu przemyślane, choć to mikrodom i dlatego jeszcze trudniej było to zrobić. Jest jak domek dla lalek lub drewniany model domów japońskich, nad którego budową czuwał architekt w symbiozie z właścicielami, którzy wiele elementów wykonali sami. W środku nic nie jest oczywiste, nic nie jest przypadkowe.

Czyta też: Rozmowa z Piotrem Kuczią, autorem domu Wormhouse |

Szczegółowa analiza wędrówki słońca pozwoliła uzyskać spektakularne efekty świetlne we wnętrzach. Pionowe i poziome okna szczelinowe, harmonijkowe składane przeszklenia elewacji ogrodowej, oraz świetliki dachowe dostarczają światło w sposób nieoczywisty do każdego pomieszczenia. Przykładem nowatorskiego podejścia do włączenia przestrzeni zewnętrznej do wnętrza budynku jest rozwiązanie małej łazienki na piętrze. Po otwarciu harmonijkowego okna powiększa się ona o przestrzeń tarasu. Razem wyglądają jak biała olbrzymia wanna w luksusowej śródziemnomorskiej willi. Ten sam zabieg, otwarcia całej szklanej ściany zastosowany na parterze powoduje, że ogród staje się przedłużeniem salonu.

Z jakiegoś powodu wnętrze tego domu skojarzyło mi się z domem w Szuminie Zofii i Oskara Hansenów. Czy można tu mówić o teorii formy otwartej w nowym współczesnym wydaniu? Chyba tak, bo architektura domu jest doskonałą ramą dla codziennego życia i pracy jego mieszkańców. Czy ten dom tam pasuje? Moim zdaniem idealnie.

Bryła domu kojarzy się pełzającym po ziemi stworzeniem, to odczucie dodatkowo potęguje jego elewacja

Założenia autorskie

Robaczek – tak go wszyscy pieszczotliwie nazywamy. Jego wynikająca z całkowicie racjonalnych przesłanek forma skojarzyła się komuś z pełzającym po ziemi stworzeniem. I tak już zostało.

Praca nad nim to siedem lat mojego życia i siedem lat budowlanych zmagań Bartka, który wraz ze swoją rodziną od niedawna zamieszkuje ten wykończony własnymi siłami niewielki domek.

W swoim zawodowym życiu projektowałem skomplikowane wielkogabarytowe obiekty, ale nigdy żaden z nich nie pochłonął mnie tak intensywnie. I nigdy dialog z bardzo świadomym i intelektualnie wymagającym inwestorem tak bardzo nie wyostrzył mojego spojrzenia na projektowanie.

Zarówno właściciele, jak i ja, zdajemy sobie sprawę z widocznych wszędzie niedoskonałości, z braku perfekcji w wykonaniu detali, z ich technicznej ułomności. Ale mamy świadomość, że każda projektowa decyzja – poprzedzona nieskończonymi godzinami dyskusji – nie była dziełem przypadku. Wszystkie budowlane kompromisy poprzedzone były kwestionowaniem przyjętych powszechnie rozwiązań i poszukiwaniem optymalnej dla tego właśnie domu i jego mieszkańców architektonicznej odpowiedzi. Najważniejszym parametrem wyjściowym było dążenie do maksymalnego ograniczenia kosztów budowy. Modne dziś trendy, jak stosowanie materiałów z recyklingu (sufity, elewacje), wielofunkcjonalność powierzchni (podnoszone pod sufit łóżko, meble-transformersy), wykorzystanie wszelkich odpadów (zero waste), nie były podyktowane ideologią, tylko przyziemną ekonomią. Przez to wszystko jest tam chyba bardziej szczere i autentyczne. Zaryzykowałbym nawet stwierdzenie: estetyka na tym nie ucierpiała.

106 m² to niewiele dla czteroosobowej rodziny z psem. Przez świadome wciągnięcie otoczenia do wnętrza (harmonijkowe okna) udało nam się stworzyć na tyle dużo „odczuwanej” przestrzeni, że Bartek, inwestor, po miesiącach zamieszkiwania, zadzwonił kiedyś do mnie mówiąc: wiesz Piotr, w sumie Robaczek mógłby być spokojnie mniejszy. Nie odebrałem tego jako krytykę, raczej jako całkiem fajny komplement. Piotr Kuczia