W dniach 20-30 lipca w Poznaniu odbyła się czwarta edycja międzynarodowych warsztatów studenckich projektowania partycypacyjnego Mood for Wood. Organizatorem wydarzenia był poznański oddział SARP oraz Kolektyw 1a. W projekcie wzięło udział 40 studentów z Polski, Czech, Węgier i Słowacji. Zadaniem uczestników było zaprojektowanie oraz samodzielne wykonanie mebli miejskich dla wybranych poznańskich społeczności lokalnych. Studenci pod okiem tutorów, młodych architektów i projektantów z całej Europy oraz doświadczonych stolarzy przeszli przez cały proces inwestycyjny – od rozmów z klientem po projektowanie, prototypowanie, budżetowanie oraz samodzielne wykonanie zaprojektowanych mebli i instalacji. W tym roku polem działań były poznańskie Rataje. Uczestnicy wykonali projekty dla osób starszych, mieszkających w Domu Pomocy Społecznej przy ulicy Zamenhofa, młodzieży ze świetlicy Socjoterapeutycznej Stowarzyszenia Pomocy Dzieciom i Rodzinom AMICI, uczestników zajęć Domu Kultury Orle Gniazdo, osób korzystających z infrastruktury oddziału Rataje Poznańskich Ośrodków Sportu i Rekreacji oraz Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych i Ich R „Amikus”, działającego na osiedlu Rusa. Grupa prowadzona przez czeskich architektów z pracowni ARCHWERK, Martina Klodę oraz Hanę Procházkovą, projektowała dla mieszkańców Domu Pomocy Społecznej, którzy potrzebowali miejsca w przydomowym ogrodzie, gdzie mogliby wspólnie spędzać czas czy organizować zajęcia terapeutyczne i spotkania z rodzinami. Studenci zaprojektowali dwie altany umiejscowione wzdłuż ścieżki spacerowej tak, by wszyscy pensjonariusze mieli do nich dostęp. Półotwarte struktury umożliwiają korzystanie z ławek oraz stolików zarówno przez osoby sprawne fizycznie, jak i poruszające się na wózku. Oprócz altan studenci wykonali także dla mieszkańców DPS-u dwa zestawy szachów oraz warcab. Z kolei zespół kierowany przez węgierskich architektów Somę Pongor oraz Benca Pásztora z pracowni NOMAD Studio był odpowiedzialny za projekt mebli dla świetlicy socjoterapeutycznej AMICI. Stowarzyszenie prowadzi szereg otwartych warsztatów, m.in plastyczne, modelarskie, teatralne, fotograficzne, muzyczne czy kulinarne, podczas których młodzież w przyjaznej atmosferze doskonali swoje umiejętności nawiązywania kontaktów i radzenia sobie ze stresem. Popularyzacja działań stowarzyszenia – zwłaszcza prac podopiecznych w przestrzeni publicznej oraz organizacja spotkań i terapii na dworze podczas ciepłych, letnich dni – była główną potrzebą zgłoszoną przed warsztatami przez instytucję. Studenci zaprojektowali zewnętrzny salon, otwarty także dla mieszkańców okolicznych bloków, który ma za zadanie integrować dwie społeczności.
i
Projekt składa się z dwóch elementów: zewnętrznego kręgu, który definiuje obszar działań i aktywności, a jednocześnie pełni funkcję systemu informacyjnego i wystawienniczego, oraz dużego stołu z siedziskami jako podstawowego mebla wykorzystywanego podczas spotkań i zajęć. Przekraczając abstrakcyjną granicę systemu wystawienniczego, mieszkańcy osiedla stają się członkami społeczności AMICI. Okrągła forma głównego mebla salonu ma sprzyjać integracji i terapii zajęciowej, która wymaga kontaktu wzrokowego, a jego zmienna szerokość i wysokość dodaje dynamiczności i lekkości oraz zwiększa potencjalne możliwości jego wykorzystania. Projekt, którego adresatem był Dom Kultury Orle Gniazdo stworzyła grupa kierowana przez Karola Szparkowskiego z warszawskiej pracowni plus48. Orle Gniazdo jest centrum wydarzeń kulturalnych osiedla Lecha i od niemal 40 lat stanowi miejsce spotkań wszystkich pokoleń. Jedną z ulubionych imprez mieszkańców jest coroczny piknik osiedlowy na zaniedbanym boisku. Studenci zdecydowali się spędzić na tym terenie cały dzień, obserwując jak korzystają z niego miejscowi. Z konsultacji społecznych wynikło, że brakuje przede wszystkim infrastruktury do siedzenia. Uczestnicy zdecydowali się skonstruować mebel, który stanowił pewnego rodzaju trybunę do obserwacji zmagań sportowych. Jego forma ma zapraszać nie tylko do siedzenia, lecz także do interakcji i zabawy. Więcej niż ławka ma ponad 15 metrów długości, dzięki temu nie ginie w otwartej przestrzeni boiska i ma szansę stać się punktem orientacyjnym na mapie spotkań mieszkańców. Dynamiczny kształt mebla przełamuje statyczność krajobrazu zdominowaną przez poziome linie niskich bloków oraz zieleni i zachęca do nieszablonowego korzystania z nieławki.
i
POSiR Rataje jest malowniczo położony nad brzegiem Warty. To miejsce, w którym można aktywnie odpocząć w otoczeniu zieleni, w okresie wiosenno-letnim organizowane są na jego terenie cykliczne imprezy na świeżym powietrzu, m. in. Dzień Dziecka, turnieje siatkówki plażowej Warta Cup czy turnieje piłkarskie. Miejscem interwencji uczestników warsztatów Mood for Wood, kierowanych przez polskich architektów Gaję Bieniasz i Marcina Kwietowicza, stał się teren ośrodka od strony alei biegnącej wzdłuż Warty. Dawniej było to główne wejście oraz kasy biletowe dla otwartej pływalni, która stanowiła część ośrodka od lat 70. Pływalnię ze względu na wady konstrukcyjne zamknięto na początku lat 90. W jej miejscu powstał jeden z pierwszych skateparków w Poznaniu – Wyspa. Grupa dostrzegła potencjał tego obszaru, który może być nie tylko impulsem, zapraszającym do korzystania z bogatej infrastruktury, ale także ze względu na bliskość i widok na rzekę może stać się popularnym miejscem wypoczynku. Niestety mimo wielu rozmów grupie nie udało się przekonać administracji ośrodka, by ponownie otworzyła kasę pływalni i rozważyła umieszczenie tam małej gastronomii ożywiającej przestrzeń. Administracja zgodziła się tylko na pomalowanie jednolitym, złotym kolorem otworów okiennych zamkniętej kasy biletowej, co miało na celu uwypuklenie bryły. Głównym projektem studentów była platforma wypoczynkowa, która wykorzystywała zastaną geometrię ceglanej ściany. Jej forma została zdeterminowana przez lustrzane odbicie łuku. Powstała leżanka, której kształt przypomina liścia, różne kąty nachylenia poszczególnych rozciętych płaszczyzn dają dużą dowolność użytkowania. Najbardziej wymagającym zadaniem warsztatowym był projekt mebli w niewielkiej oficynie Stowarzyszenia Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin „Amikus”. Nie posiada ono własnego ogródka, w związku z czym do realizacji projektu dla podopiecznych oraz dla innych mieszkańców osiedla wybrano inną lokalizację – zacieniony teren między orlikiem a kościołem św. Łukasza. Amikus chciało stworzyć miejsce, które umożliwiłoby nie tylko dogodny wypoczynek osobom niepełnosprawnym, ale również integrację z innymi mieszkańcami. Zaprojektowane elementy miały być także wykorzystane do rehabilitacji osób niepełnosprawnych i seniorów. Uczestników prowadził zespół doświadczonych w pracy z drewnem tutorów – Anny Cséfalvay i Marianny Maczovej ze słowackiej pracowni WOVEN. Od 9 lat organizują podobne warsztaty typu design and built w słowackich parkach narodowych. Grupa, by spełnić pokładane w niej nadzieje, zdecydowała się na stworzenie wielofunkcyjnej przestrzeni podzielonej na trzy strefy. Pierwszą stanowiła część relaksacyjna umieszczona przy wierzbie, chroniącej użytkowników przed deszczem i słońcem. Powstała ławka z regulowanym oparciem, połączona platformą z rampą do leżenia lub, jak interpretują ją najmłodsi mieszkańcy, zjeżdżalnią. Kolejną była strefa rehabilitacyjna (ścieżka sensoryczna), na której podopieczni stowarzyszenia mogą ćwiczyć równowagę oraz zmysł dotyku. Ostatnią – strefa informacyjna, składająca się z trzech modułów: tablicy informacyjnej, modułu wypoczynkowego – sieci, na której można się położyć lub usiąść – oraz modułu ogrodniczego, który ma dać impuls do zrealizowania na tym terenie ogrodu społecznego. Wykonane podczas warsztatów meble są wynikiem pracy studentów z kilku państw opierającej się na konsultacjach społecznych. Tegoroczna edycja, ze względu na duże zróżnicowanie użytkowników, była bardzo trudna pod względem organizacyjnym. Tym bardziej cieszy fakt, że wszystkie powstałe w tym roku konstrukcje zostały entuzjastycznie przyjęte przez odbiorców. Od czterech lat staramy się tym projektem poprawić przestrzeń publiczną w Poznaniu, jednak największym sukcesem Mood for Wood są zmiany, jakie po warsztatach zachodzą w myśleniu studentów, którzy dostrzegają, że zawód projektanta wiąże się z olbrzymią odpowiedzialnością, ponieważ ich działania realnie wpływają na otaczającą ich przestrzeń i użytkowników. Za rok, od 19 do 29 lipca odbędzie się 5. jubileuszowa edycja warsztatów, na którą już dziś serdecznie zapraszam studentów kierunków projektowych.
Magdalena Wypusz
(Współorganizatorka warsztatów)
