Muzeum The Twist / Norwegia

Choć umiejscowienie muzeum sztuki współczesnej z dala od miejskiego zgiełku nie jest niczym nowym, trend ten zaczyna być coraz bardziej zauważalny.

Kistefos to oddalona o 40 km na północ od stolicy Norwegii wioska, w której pod koniec XIX wieku Anders Sveaas założył młyn produkujący pulpę drzewną, wykorzystując siły pobliskiego wodospadu. Umiejscowiony na zalesionym, górzystym terenie projekt wpisuje się w walory krajobrazowe idyllicznej krainy. Wąski strumień wody, przepływając przez wodospad i okalające go XIX wieczne budynki dawnych fabryk oraz tamę, rozlewa się u podnóża stromej góry po stronie północnej i gęsto zalesionej doliny od strony południowej.

Ponad 100 lat od założenia fabryk przetwórstwa drewna, prawnuk właściciela odkupił w 1991 roku tereny od norweskiego odpowiednika państwowej spółki energetycznej, by oddać je pod wynajem Muzeum Kistefos. Jego ideą było stworzenie w tym miejscu największego w Europie Północnej parku z rzeźbami sztuki współczesnej, swobodnie porozrzucanych wśród zabudowań dawnej fabryki. Obecnie muzeum Kistefos ma w swojej kolekcji prace takich artystów, jak Yayoi Kusama, Marc Quinn, Jeppe Hein i corocznie zwiększa liczbę zwiedzających. Ze względu na rosnące zainteresowanie oraz konieczność powiększenia wewnętrznej przestrzeni wystawienniczej instytucja zdecydował się na rozbudowę. Do współpracy przy projekcie pawilonu zaproszono duńską pracownię architektoniczną Bjarke Ingels Group. Zaproponowana koncepcja stanowiła nie tylko dodatkowe 1000 m² powierzchni wystawienniczej, ale także zwiększenie powierzchni parku poprzez domknięcie trasy zwiedzania, tworząc most od strony zachodniej. Pawilon wiąże brzeg północny z południowym, a swoją oryginalną formą stał się kolejną instalacją przestrzenną muzealnego parku.

Prosty zabieg skrętu geometrii pawilonu o 90 stopni w jego środkowej części wystarczył, by za pomocą skali oraz formy wykorzystanej okładziny uzyskać ciekawy i lekki wizualnie efekt geometryczny, dzieląc jednocześnie ekspozycje na „zamkniętą” część od strony południowej (z wykorzystaniem wyłącznie sztucznego oświetlenia) oraz „otwartą” z panoramicznym widokiem na park od strony północnej.

Długi na 84 i szeroki na 16 metrów prostopadłościenny obiekt to w rzeczywistości dwupoziomowy pawilon, składający się z górnej części głównej – wystawowej – oraz częściowo ukrytej w masywie ziemnym części zaplecza techniczno-sanitarnego.

Architektoniczna wizja minimalistycznej formy przestrzennej spowodowała zacieśnienie współpracy pomiędzy wykonawcą Bladt Industries, pracownią architektoniczną Bjarke Ingels Group oraz działem architektonicznym i inżynieryjnym firmy Ramboll.

Choć obiekt ma jedynie 1000 m², konstrukcyjnie stanowi doskonały przykład zaawansowanych możliwości technologiczno-analitycznych, spełniających wytyczne architektów oraz możliwości budżetowe inwestora.

Zdecydowano na pełną optymalizację początkowych założeń konstrukcyjnych. Poprzez zmniejszenie rozpiętości mostu do 60 metrów, uzyskano wstępne odciążenie konstrukcji o 15%. Zmiana systemu konstrukcyjnego z profili giętych (o łącznej wadze 360 ton) na kratownicę przestrzenną i optymalizacja łączeń oraz innych detali, doprowadziły ostatecznie do zmniejszenia ilości użytej stali o ponad 35%, przy bardzo nieznacznej modyfikacji wstępnych założeń architektonicznych.

Zaproponowane przez firmę Ramboll rozwiązania umożliwiły nie tylko optymalizację kosztów, ale również znaczne ułatwienie robót na kolejnych etapach prac wykonawczych. W fazie produkcyjnej szczegółowy model 3D opracowany w środowisku Tekla posłużył jako baza dla wszystkich wytycznych technicznych, łącznie z umiejscowieniem zbrojenia, a także plików NC do obrabiarek numerycznych dla konstrukcji stalowej. Triangularyzacja konstrukcji nośnej pozwoliła na wykorzystanie typowych dla dachów płaskich rozwiązań, z zastosowaniem blachy trapezowej oraz sklejki. Dwukrzywiznową geometrię dachu uzyskano dzięki numerycznie oznaczonym profilom o zmiennych wysokościach „C” oraz „L” (umiejscowionych na siatce 650 x 800 mm), mocujących panele okładziny aluminiowej. Ciekawostką jest zminimalizowanie mostków termicznych poprzez wykorzystanie podkładek z aerozolu w miejscu łączenia profili „C” i „L” z blachą trapezową.

Podział fasady na 1500 pionowych segmentów ma swoje odzwierciedlenie w wykończeniu wnętrza, w ramach którego drewniane panele odtwarzają nie tylko wirtualne założenia modelu 3D, ale rzeczywiste umiejscowienie podpór z marginesem tolerancji konstrukcyjnych. W tym celu po zakończeniu stanu zamkniętego, wraz z zamontowaniem świetlika oraz dwukrzywiznowych okien tworzących fasadę, zdecydowano o wykonaniu skanowania 3D przestrzeni wewnętrznej. Na podstawie chmury 500 milionów punktów opracowano szczegółowy model 3D, odpowiadający rzeczywistemu umiejscowieniu elementów konstrukcyjnych, który posłużył do opracowania plików cyfrowych dla obrabiarek cyfrowych CNC. W kolejnym etapie na przygotowaną wewnątrz podkonstrukcję zamontowano bezpośrednio drewnianą okładzinę wykończeniową, umożliwiając w prosty sposób uzyskanie płynnej formy przestrzennej o maksymalnej precyzji.

Skręt geometrii pawilonu umożliwił połączenie dwóch brzegów parku znajdujących się na różnej wysokości. Dzięki temu uzyskano m.in. przestrzeń ekspozycyjną otwartą od strony północnej na park