OSSA Poznań 2019

OSSA wraca do Poznania po 10 latach! Od 12 do 20 października w Poznaniu odbyły się ogólnopolskie warsztaty architektoniczne OSSA Poznań 2019 Zakłócenia. To oddolna inicjatywa organizowana przez studentów, której początek sięga 1997 roku. Forma warsztatów ewoluowała z nieformalnych studenckich spotkań do tygodniowych ogólnopolskich warsztatów. Od zawsze istotą wydarzenia była debata – możliwość poruszania aktualnych tematów, formułowania i wymiany poglądów oraz próba refleksji nad kierunkami rozwoju architektury. W tym roku studenci spotkali się dwukrotnie — w lipcu odbyła się OSSA w Warszawie pod hasłem Bajka.

OSSA Poznań 2019 Zakłócenia została przygotowana przez studentów i absolwentów dwóch uczelni – Politechniki Poznańskiej i Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu przy wsparciu Fundacji Na Dużą Skalę. 49 uczestników z 10 uczelni z Polski i zagranicy pracowało w 7 grupach prowadzonych przez 14 tutorów — berlińską pracownię c/o now w składzie Tobias Hönig, Paul Reinhardt, Andrijana Ivanda, Joanna Jakubowska i Anna Pierańska z duńskiej pracowni COBE, Irena Nowacka i Joanna Gajda z pracowni Herzog & de Meuron, biuro Budcud prowadzone przez Mateusza Adamczyka i Agatę Woźniczkę, Wojciecha Mazana i Rafała Śliwę pracujących jako PROLOG, Mikołaja Smoleńskiego i Michała Dudę oraz Andy Yu. Praca warsztatowa miała miejsce w Centrum Kultury Dom Tramwajarza na Jeżycach.

Tematem, z którym zmierzyli się uczestnicy poznańskiej edycji były Zakłócenia. Studenci zostali wprowadzeni do tematu poprzez wykłady i spotkania, rozwijające hasło przewodnie warsztatów nie tylko w kontekście projektowania architektonicznego, ale również innych dziedzin. Warsztaty zainaugurował wykład otwarty międzynarodowego biura architektonicznego Kosmos Architects, który odbył się w przestrzeni Ofuture Zone. Prelekcję wygłosił Leonid Slonimsky, jeden z założycieli pracowni. Architekt przybliżył uczestnikom filozofię projektową biura oraz projekty i zagadnienia, które inspirują grupę Kosmos Architects.

W pierwszych dniach pracę warsztatową uzupełniały wydarzenia i prelekcje wprowadzające uczestników do tematu przewodniego. Pierwszy dzień pracy warsztatowej rozpoczął się spacerem po Poznaniu. Uczestnicy odwiedzili najważniejsze obiekty architektoniczne w mieście, a także miejsca prowokujące do dyskusji, takie jak Stadion Edmunda Szyca, opuszczoną synagogę czy Zamek Przemysła. Spacer podsumował wykład dr. hab. inż. arch. Piotra Marciniaka Załamania i dyspersje. O kolejnych warstwach w przestrzeni miasta, który przybliżył uczestnikom zakłócenia w historii i strukturze urbanistycznej Poznania.

W poniedziałek prelekcję poprowadziła prof. dr hab. Maria Lewicka, Kierownik Katedry Psychologii, Kierownik Zakładu Psychologii Społecznej i Środowiskowej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, która wprowadziła uczestników w zagadnienia psychologii miejsca. Wykład Relaks vs. ekscytacja, czyli o roli miejsca w życiu człowieka dotyczył wpływu emocji na postrzeganie i definiowanie miejsc, w których przebywamy. Ostatni wykład rozwijający temat zakłóceń poprowadziła Bogna Świątkowska, pomysłodawczyni, fundatorka i prezeska zarządu Fundacji Bęc Zmiana, która opowiedziała o roli sztuki w przestrzeni miejskiej oraz o konieczności współpracy sztuki i projektowania. Zaprezentowała przegląd projektów artystów wizualnych w przestrzeni miejskiej.

Wykład stanowił doskonałe wprowadzenie do następnego wydarzenia. W środę grupy odbyły konsultacje z poznańskimi artystami — Michałem Bugalskim, Krzysztofem Łukomskim, Karoliną Kubik, Januszem Oleksą i Konradem Juścińskim. Zaproszeni goście udzielili uczestnikom wsparcia merytorycznego oraz pomogli rozwinąć projekty artystycznie. Spotkanie z osobami spoza branży architektonicznej motywowało do bardziej precyzyjnego nazywania i weryfikowania swoich koncepcji. Następnie odbyło się spotkanie z przedstawicielami Poznańskiej Federacji Anarchistycznej, podczas którego uczestnicy mieli okazję porozmawiać o alternatywnym podejściu do problemów miejskich oraz skłotów.

W sobotę 19 października warsztaty zakończyły się w Centrum Wykładowym Politechniki Poznańskiej. Prezentację projektów i dyskusję wzbogacił komentarz zaproszonych gości — Małgorzaty Kuciewicz z grupy Centrala, Łukasza Stępnika z kwartalnika architektonicznego „RZUT” oraz Łukasza Wojciechowskiego z biura VROA Architekci. Grupy zaprezentowały bardzo zróżnicowane interpretacje zakłóceń.

Pierwsza grupa, którą prowadzili Tobias Hönig, Paul Reinhardt, Andrijana Ivanda ze studia c/o now, przyjęła teoretyczne i badawcze podejście do tematu. Uczestnicy przeanalizowali tkankę Poznania w poszukiwaniu dysonansów przestrzennych, społecznych oraz politycznych. Grupa uznała zakłócenia za integralną część tkanki Poznania, postanowiła je zaakceptować i wykorzystać jako przestrzeń do wprowadzania w mieście zmian. Obiektem najtrafniej odpowiadającym przemyśleniom grupy był opuszczony Stadion Szyca, który ogłosili Monumentem Zakłóceń. Parafrazując Denise Scott-Brown i Roberta Venturiego, studenci umieścili napis Jestem monumentem na środku boiska. Akt performatywny deklaracji, a także teoretyczne rozważania nad problematyką zakłóceń zostały ukazane w formie filmu.

Grupa, której tutorem był Andy Yu, architekt z Sou Fujimoto Paris, zaprezentowała pracę Space analysis during work-in-progress, która składała się z dwóch części: instalacji przestrzennej oraz prezentacji procesu projektowego zespołu. W pierwszych dniach studenci analizowali związki pomiędzy architekturą a gotowaniem, a następnie wnętrze i aranżację Domu Tramwajarza, w którym pracowali. Podsumowanie rozważań grupy stanowiła instalacja umieszczona w głównej sali warsztatowej. Miała ona formę tymczasowej konstrukcji obniżającej optycznie sufit sali, zmieniając percepcję wnętrza.

Rozważania grupy prowadzonej przez Mikołaja Smoleńskiego i Michała Dudę przybrały formę nie tylko instalacji przestrzennej, ale i manifestu. Po kilku dniach rozmów na temat zakłóceń studenci postanowili stworzyć symbol zakłócenia w przestrzeni miejskiej. Tym symbolem stały się schody, z którymi uczestnicy przemieszczali się po mieście, stawiając je w przestrzeniach zamkniętych, w których znajdowały się bariery, ogrodzenia, ściany. Schody miały stanowić nie tylko odpowiedź na temat warsztatów, ale być elementem zakłócającym przestrzeń miejską, elementem łączącym i dzielącym jednocześnie. Podsumowaniem przemyśleń był wyświetlany na finisażu film oraz manifest.

Projektowanie miast zakłóceniami to temat, który poruszyła grupa prowadzona przez Agatę Woźniczkę i Mateusza Adamczyka z biura Budcud. Podczas pracy warsztatowej studenci podzielili się na dwa zespoły — Futuro-Kapitalistów oraz Bio-Aktywistów i stworzyła grę na tkance Poznania. Antagonistyczne zespoły wprowadzały na mapie miasta zmiany zgodnie ze swoimi ideałami. Każda projektowana interwencja została przedstawiona jako kolaż obrazujący planowane radykalne zmiany. Gra okazała się ciekawym punktem wyjścia do rozważań na temat skuteczności i zachowawczości urbanistyki oraz tego jak zakłócanie może stanowić impuls projektowy. W miejscach, w których grupa zaplanowała inwestycje, studenci umieścili znaki informacyjne mówiące o nadchodzących zmianach w formie drzewa wyrastającego pomiędzy płytami chodnika oraz nieprawdziwych kontaktów.

Punktem wyjścia dla grupy prowadzonej przez Annę Pierańską i Joannę Jakubowską z pracowni COBE również była relacja między działalnością człowieka a przyrodą. Zauważając rażącą postawę człowieka wobec przyrody, która prowadzi do kryzysu klimatycznego, grupa zdecydowała się na uświadomienie jak tragiczna w skutkach może być dalsza eksploatacja przyrody. Studenci zaproponowali wystawę Muzeum Indeksu Dziedzictwa Naturalnego, na której zostały zaprezentowane podstawowe i obecnie dostępne zasoby takie jak czysta woda, powietrze czy gleba. Wystawę można zobaczyć na stronie: www.nhi-museum.com.

Grupa prowadzona przez Irenę Nowacką i Joannę Gajdę analizowała sposób odbioru zakłóceń – nadmiaru bodźców pochodzących z otoczenia. Miasto, technologia, ruch, hałas powodują potrzebę odcięcia się od rzeczywistości. Te przemyślenia zainspirowały grupę do stworzenia Mojego schronu przenośnej instalacji ograniczającej wpływ zewnętrznych bodźców. Twój schron jest domem przenośnym, kieszonkowym, stworzonym z folii nrc. Grupa wystawiła instalację w terenie oraz zaprezentowała w czasie finisażu w ramach performance.

Ostatnia grupa prowadzona przez Wojciecha Mazana i Rafała Śliwę na początku podjęła próbę określenia, co oznaczają zakłócenia na podstawie analizy rzutów architektonicznych. Grupa wyróżniła 10 kategorii zakłóceń, które następnie rozszerzyła na inne dziedziny życia człowieka. Powstał system, w którym funkcjonowanie społeczeństwa zostanie zakłócone. Wniosek, że człowiek jest zakłóceniem stał się nowym punktem odniesienia, a kategorie zakłóceń architektury otrzymały szersze znaczenie. Wszechobecność zakłóceń, problemów i kryzysów to według grupy sytuacja bez wyjścia. Wnioski z rozważań zostały zaprezentowane w formie filmowego manifestu, w którym grupa przedstawiła gorzką wizję „ostatniej imprezy” — ostatnich lat ludzkiej cywilizacji.

To, co wyróżnia warsztaty OSSA to przede wszystkim praca nad projektami, oparta na długich i fascynujących dyskusjach. Przez tydzień studenci i tutorzy wymieniają się spostrzeżeniami. Ogólnopolskie Spotkania Studentów Architektury to nie tylko szansa na realizację ciekawego obiektu, ale przede wszystkim okazja do spotkania, rozmowy i poszerzenia wiedzy w zakresie architektury i pokrewnych dyscyplin