OSSA Spatium 2020

OSSA Spatium - warsztaty inaczej

OSSA, czyli Ogólnopolskie Spotkania Studentów Architektury, to rokroczna inicjatywa od studentów dla studentów, w ramach której organizowane są warsztaty dla osób studiujących na kierunkach architektury lub kierunkach artystycznych. Uczestnicy spotykają się, żeby przez następne kilka dni poświęcić się tworzeniu projektów, instalacji, eksperymentów społecznych oraz wielu innych form artystycznych w jednym z polskich miast. Grupy uczestników kierowane są przez tutorów, będących architektami, artystami czy pracującymi w branży kreatywnej. Rok 2020 przyniósł dla OSSy wyzwania, z którymi nie musiała mierzyć się żadna z wcześniejszych edycji. Przymus izolacji społecznej, brak możliwości organizacji większych wydarzeń i zmieniające się wiadomości dotyczące aktualnego stanu epidemiologicznego, były wyrokiem dla klasycznej formy warsztatów. Tak właśnie narodził się pomysł edycji Spatium. Zorganizowana przez studentów Aleksandra Blicharskiego, Patrycję Łysoniewską, Jakuba Kozaczenko, Apolonię Slesarow i Konrada Zaborskiego edycja, przeniosła esencjonalne elementy klasycznej OSSy w przestrzeń wirtualną. Wydarzenie wystartowało oficjalnie 18 września, a ogłoszenie wyników konkursu odbyło się 21 listopada. OSSA Spatium, mimo tego, że odbywała się w sieci (publikacje, rozmowy na wspólnej grupie na Facebooku, konsultacje na zoomie), w dużym stopniu zahaczała o świat rzeczywisty (spotkanie jury,uczestnicy, którzy mieli możliwość odwiedzili Klasztor). Spatium to z łacińskiego przestrzeń, właśnie to wielowymiarowe słowo, było tematem warsztatów. Całość wydarzenia została podzielona na trzy części.

I część - teoria:

Pierwsza, teoretyczna, opierała się na opublikowaniu esejów, które poruszały temat przestrzeni, określając tło historyczne powstania pojęcia, jego zmieniające się interpretacje w zależności od dziedziny, oraz na koniec badając wpływ jej postrzegania i rozumienia na architekturę XX i XXI wieku.

II część - wywiady

Drugi etap, składający się z wywiadów, to trzy proste pytania, które organizatorzy zadali wybitnym architektom, artystom, filozofom oraz wielu twórcom, zarówno z Polski, jak i z zagranicy. Celem było zbadanie jak różni się rozumienie tego samego słowa w zależności od profesji, kultury lub po prostu doświadczeń życiowych. Otrzymaliśmy odpowiedzi od ponad pięćdziesięciu osób z całego świata, które później opublikowaliśmy na naszej stronie. Żeby przekonać się jakie pytania zadaliśmy oraz jakie odpowiedzi otrzymaliśmy, zapraszamy na oficjalną stronę OSSy Spatium https://www.ossa.com.pl/, na której zamieszone są wszystkie wywiady.

III część - Ogólnopolski konkurs

Trzecia, zwieńczająca część całego wydarzenia, to ogólnopolski konkurs skierowany do studentów, którego celem było zaprojektowanie instalacji artystycznej w przestrzeni największego założenia cysterskiego na świecie – w klasztorze w Lubiążu. Łacińskie słowo spatium odnosi się do średniowiecznej historii założenia, jak również do czasów XVIII -wiecznych, w których klasztor przeżywał okres swojej świetności. Tworząc konkurs na instalację w Lubiążu, organizatorzy chcieli zwiększyć zainteresowanie tym ogromnym i pięknym obiektem, będącym perł ą dolnośląskiej architektury, która zdaje się niedoceniona, a w wielu miejscach zaniedbana. Główną nagrodą w konkursie była możliwość realizacji wygranej pracy w murach klasztoru. Stanowiło to nietuzinkową szansę dla studentów, którzy praktycznie nigdy nie mają możliwości zrealizowania koncepcji w wygranym konkursie. Pierwszym etapem było wysłanie pracy wstępnej, nieodzownej części każdych warsztatów OSSy, nazywanej potocznie wstępniakiem. Charakterystyczną dla warsztatów atmosferę współpracy udało się stworzyć, ponieważ jednym z warunków uczestnictwa, było zgłoszenie się w grupie dwóch do czterech osób. Chęć udziału w warsztatach zgłosiło 179 uczestników, studentów i absolwentów z 33 różnych uczelni wyższych. Do drugiego etapu przyjęto 44 grupy, czyli 108 osób, które na wysłanie prac konkursowych miały miesiąc. Zadanie, przed którym stanęli uczestnicy II etapu konkursu było opracowanie instalacji w trzech pomieszczeniach o układzie amfiladowym w przestrzeniach Opactwa Cystersów w Lubiążu. Temat pracy był dowolny, zakres opracowania to jedna plansza ideowa, plansza techniczna oraz abstrakt, który klarownie opisywałby idee projektu. Mimo nowej formy chcieliśmy zachować najważniejsze wartości OSSy, którymi są dialog i współpraca. Stąd też całość procesu projektowego bazowała na wspólnej grupie facebookowej — służącej do wymiany informacji, platformie youtube, na której organizatorzy zamieszczali filmy zapoznające uczestników z obiektem oraz na wspólnych wideo rozmowach i korespondencji mailowej. Uczestnicy konsultowali swoje pomysły z gronem tutorskim, których łączyła wystawa w pawilonie polskim na Biennale Architektury w Wenecji. Pierwszą tutorką była architektka Dominika Janicka, kuratorka wystawy Fair Building w Pawilonie Polskim podczas 15. edycji Biennale Architektury w 2016 roku. Następnie do pomocy zaproszono grupę CENTRALA w składzie Małgorzata Kuciewicz i Simone De Iacobis — twórców projektu Amplifikacja natury w Pawilonie Polskim podczas 16. edycji w 2017 roku. Ostatnimi tutorami byli kuratorzy wystawy Trouble in Paradise na 17. Biennale Architektury w Wenecji w 2021, czyli PROLOG+1, w składzie: Mirabela Jurczenko, Bartosz Kowal, Wojciech Mazan, Bartłomiej Poteralski, Rafał Śliwa, Robert Witczak.

Wyniki

18 listopada odbyło się spotkanie Komisji Konkursowej w sercu Wyspy Słodowej - w przestrzeniach Concordii Design we Wrocławiu. Spośród zgłoszonych prac, jury w składzie Witold Krochmal - Prezes Fundacji Lubiąż; Michał Duda - Zastępca Dyrektora ds. programowych Muzeum Architektury we Wrocławiu; Zbigniew Maćków - założyciel Maćków Pracownia Projektowa i Oskar Zięta - założyciel Zięta Studio Prozessdesign, przyznała pierwsze, drugie i trzecie miejsce, komentując pracę, która wygrała: (...)w konkursie OSSA Spatium 2020 na opracowanie instalacji w pocysterskim klasztorze w Lubiążu, zwycięzcą jest praca autorstwa Marianny Moskal, Mikołaja Cichockiego i Bartosza Teodorczyka. Doceniamy trafne rozpoznanie obecnej sytuacji opactwa i zaproponowanie projektu, który koresponduje z burzliwą historią oraz skłania do zagłębienia się w temat. Zwycięska koncepcja realizuje wielopłaszczyznową instalację. Po pierwsze, odnosi się do tematyki warsztatów OSSA, tworząc interesującą grę przestrzenną, skłaniając tym samym do zapoznania się z warstwą merytoryczną. Po drugie wybrany temat — los zrabowanych dzieł sztuki z Lubiąża, został twórczo wykorzystany do budowania elementów wystawy. Zagadnienie jest interesujące z uwagi na fakt, iż większość dzieł malarza Willmanna opuściło mury opactwa. Instalacja skłania tym do poszukiwania utraconego lokalnie dziedzictwa po terenie całej Polski. Porusza trudny temat straty dóbr kultury, niestety, ale po 1945 roku wiele dzieł przepadło lub zostało zniszczonych, a niektóre nadal znikają. Podkreślić należy jednak fakt, że wystawa nie próbuje negować historii, a akceptuje zastany stan rzeczy i korzysta z obecnej, ujmującej pustki klasztoru. Autorami zwycięskiego projektu są: Marianna Moskal, Mikołaj Cichocki i Bartosz Teodorczyk (Politechnika Warszawska).

Praca „Nieobecność" rozpoczyna się wierszem Tadeusza Różewicza „Nic, czyli wszystko". Autorzy wzięli na warsztat prace barokowego malarza Willmanna, w dodatkowym opracowaniu przygotowali zestawienie wszystkich, niegdyś we własnościach Opactwa, dzieł twórcy i na bazie makiety przygotowali projekt instalacji, składającej się z ram, które wielkości odpowiadają tym z obrazów malarza. Jak wyjaśniają: „w specyfikę barokowej sztuki i architektury wpisuje się programowy horror vacui, czyli lęk przed pustką.” Miejsce drugie przyznano Dorocie Żak, Joannie Hutnie i Maciejowi Toszkowi (Politechnika Warszawska) za pracę „Półtrwanie”, a ostatnią nagrodę studentom Natalii Torbiarczyk i Paulinie Góreckiej za projekt „Echa” (Politechnika Wrocławska). Kolejnym krokiem jest wykonanie instalacji, które planowane jest na wiosnę 2021 roku. W stworzeniu pracy konkursowej pomoże wygranej grupie Paweł Paciorek, założyciel firmy/kolektywu Ferwor. Mamy nadzieję, że w momencie, w którym instalacja będzie gotowa, warunki okażą się sprzyjające i możliwe będzie zgromadzenie wszystkich uczestników, sympatyków OSSy oraz Lubiąża na wernisażu. Problemy i niepewności związane z organizacją eksperymentalnej formy warsztatów pozwoliły na odświeżenie ich formy oraz odkrycie nowych platform. Całość wydarzenia osiągnęła swój główny cel, zwracając uwagę na wyjątkowość Klasztoru Cysterskiego w Lubiążu oraz pozostawia pole do dyskusji o poszukiwaniu nowych funkcji w dawnych obiektach. A także docenianiu spuścizny wcześniejszych pokoleń, która rozsypana jest w formie obiektów po całej Polsce.

I miejsce

Temat: Nieobecność

Autorzy: Marianna Moskal, Mikołaj Cichocki, Bartosz Teodorczyk

Uczelnia: Politechnika Warszawska

II miejsce

Temat: Półtrwanie

Autorzy: Dorota Żak, Joanna Hutna, Maciej Toszek

Uczelnia: Politechnika Warszawska

III miejsce

Temat: Echa

Autorzy: Natalia Tobiarczyk, Paulina Górecka

Uczelnia: Politechnika Wrocławska