Piwnice Pałacu Kazimierzowskiego

Piwnice Pałacu Kazimierzowskiego: konserwacja, modernizacja, rewitalizacja to temat konkursu studenckiego zrealizowanego w semestrze zimowym 2020/2021 w ramach przedmiotu zintegrowane moduły projektowania konserwatorskiego, nauczanego w ramach studiów magisterskich II stopnia kierunku Architektura na Politechnice Śląskiej. Przedmiot ten prowadzony jest przez Zespół Badawczo-Dydaktyczny Historii Architektury i Konserwacji Zabytków, działający w ramach Katedry Teorii, Projektowania i Historii Architektury na Wydziale Architektury PŚ. Konkurs dotyczył wykonania koncepcyjnego projektu rewitalizacji zabytkowych piwnic Pałacu Kazimierzowskiego w Warszawie wraz z zagospodarowaniem otoczenia kampusu Uniwersytetu Warszawskiego.

W Pałacu Kazimierzowskim, będącym obecnie siedzibą Rektoratu Uniwersytetu Warszawskiego, znajdują się unikatowe piwnice, tworzące wielokondygnacyjną podziemną strukturę, której początki datuje się na połowę XVII wieku. Paradoksalnie jednak piwnice wciąż czekają na „odkrycie” i odpowiednie do swej wartości wykorzystanie.

Wspólna inicjatywa władz Uniwersytetu Warszawskiego, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego oraz powstającego właśnie Centrum Badań nad Kulturą Warszawy, a także władz Politechniki Śląskiej doprowadziła do realizacji konkursu. Jest on zapowiedzią dalszych wspólnych działań w zakresie badań oraz rewitalizacji bezcennych piwnic.

Dzięki zaangażowaniu studentów oraz nauczycieli akademickich będących opiekunami naukowymi prac konkursowych, a także dzięki współpracy i wsparciu merytorycznemu ze strony naszych warszawskich partnerów projekty zostały wykonane na wysokim poziomie. W przedstawionych pracach zauważyć można dwa nieco odmienne podejścia badawczo-projektowe. Pierwsze - „konserwatorskie” - skupione jest szczególnie na badaniach konserwatorskich piwnic oraz zagadnieniach dostosowania obiektu do nowych funkcji. Podejście drugie -„kontekstualne” - włącza w prowadzone analizy konserwatorskie szeroki kontekst urbanistyczny i kulturowy miejsca. Jak widać w przedstawionych pracach, oba podejścia wzajemnie się uzupełniają, a wyniki zakończonego konkursu pokazują, iż autorom udało się znakomicie uchwycić balans pomiędzy wyobraźnią twórczą a realizmem wynikającym z rzetelnego i poprawnego pod względem konserwatorskim podejścia projektowego

Warto nadmienić, iż w semestrze zimowym 2020/2021, równolegle z konkursem warszawskim, odbyły się w ramach naszego przedmiotu plebiscyty w dwóch innych grupach tematycznych. Jedna obejmowała opracowanie projektowe rewitalizacji obiektów poprzemysłowych dawnych papierni: Ceprano i Isola del Liri w regionie Lacjum we Włoszech, a druga dotyczyła adaptacji obiektów dziedzictwa architektonicznego Górnego Śląska, w tym nieczynnego domu przedpogrzebowego na cmentarzu żydowskim w Tarnowskich Górach oraz zabytkowych obiektów wieży wodnej w Gliwicach.

Coroczne działania dydaktyczno-badawcze w zakresie konserwacji i rewitalizacji obiektów zabytkowych to wieloletnia praktyka realizowana przez Zespół Badawczo-Dydaktyczny Historii Architektury i Konserwacji Zabytków. Prowadzimy prace badawcze in situ, a także prace doktorskie, magisterskie oraz działania dydaktyczno-aplikacyjne połączone z konkursami studenckimi z zakresu projektowania konserwatorskiego.

Od 2014 r. realizujemy szeroko zakrojony program międzynarodowy dotyczący badań i projektów rewitalizacji miejsc i obiektów architektonicznych stanowiących cenne dziedzictwo kulturowe, wybranych regionów Europy, w tym: Lacjum i Toskanii we Włoszech, Górnego Śląska czy pogranicza polsko-czesko-niemieckiego na terenie Górnych Łużyc. Naszymi stałymi partnerami są w tym zakresie zagraniczne i polskie uczelnie wyższe, gminy, stowarzyszenia i instytucje kultury. Wśród licznych stałych partnerów programu należy wymienić: University of Cassino and Southern Lazio, University of Pisa, Appasiferrati Association w Rzymie, gminy, w tym: San Pietro Infine, Ceprano, Minturno, Arpino, Isola del Liri, Zgorzelec, Visnova, Wisła, Żory, Zabrze, a także Zabytkową Kopalnię Srebra w Tarnowskich Górach, wpisaną na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO czy Krainę Domów Przysłupowych Górnych Łużyc.

prof. dr hab. inż. arch Magdalena Żmudzińska-Nowak

Posiedzenie komisji konkursowej odbyło się 4 lutego 2021 r. w formie zdalnej na platformie Zoom. W jury zasiedli: prof. dr hab. Ewa Krogulec, Uniwersytet Warszawski; prof. dr hab. Elżbieta Wichrowska, Uniwersytet Warszawski; Ewa P. Porębska, redaktor naczelna miesięcznika „Architektura-murator”; prof. dr hab. Jakub Lewicki, Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków; dr hab. Hubert Kowalski, dyrektor Muzeum UW; dr inż. arch. Hubert Trammer, architekt, pracownik Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki; Michał Krasucki, Stołeczny Konserwator Zabytków; Łukasz Pawłowski, zastępca dyrektora, Gabinet Prezydenta, Urząd m.st. Warszawy; Jerzy Majewski, dziennikarz i varsavianista. Sekretarzem konkursu był mgr inż. arch. Jakub Bródka, Politechnika Śląska.

Do udziału w konkursie zgłoszono piętnaście prac. Czternaście propozycji konkursowych zostało opracowanych w zespołach dwuosobowych, jedna praca – w pojedynkę. Komisja zdecydowała o przyznaniu dwóch pierwszych nagród, jednej drugiej oraz trzech równoważnych wyróżnień honorowych. Wyniki konkursu zostały ogłoszone 3 marca podczas gali transmitowanej online.

(red.)

Pałac Kazimierzowski, którego korzenie sięgają przełomu lat trzydziestych i czterdziestych XVII wieku, a dziś jest siedzibą władz Uniwersytetu Warszawskiego, należy do dobrze rozpoznawalnych warszawskich budowli. Mało kto jednak wie o tym, że pod bryłą Pałacu, wiele razy przebudowywanego, potem odbudowanego po II wojnie, kryją się „jakieś” piwnice. Piwnice, które zapewne pamiętają czasy Wazów, Zygmunta III, Władysława IV i Jana Kazimierza, któremu Pałac zawdzięcza dzisiejszą nazwę. O piwnicach piszą we wspomnieniach uczniowie Szkoły Rycerskiej. O ile Pałac ma całkiem pokaźną liczbę opracowań, to naukowa literatura przedmiotu na temat podziemi milczy. Ba, niełatwo do nich się dostać, a wędrówka wymaga przeciskania się przez wąskie korytarze na różnych poziomach, czasem zamurowane. Przed kilkoma laty wprowadziłam do piwnic kilka ważnych osób, z panią Barbarą Czartoryską potomkinią Komendanta Korpusu Kadetów. Był to element projektu „Szkoła Rycerska” w konsekwencji zamkniętego dwoma książkami ujawniającymi źródła odnalezione i opracowane przez studentów Wydziału Polonistyki UW. Obecne projekty przygotowane przez studentów Wydziału Architektury Politechniki Gliwickiej ujawniają profesjonalizm młodych architektów in spe, przynoszą ciekawe wizje modernizacyjno-adaptacyjne oparte na dobrym rozpoznaniu historii tego miejsca i zachowanych śladów przeszłości. Prace stanowią ważny krok w kierunku odzyskania tych przestrzeni i kryjącej się w nich historii dla współczesnego użytkownika. Ten konkurs ma też wymiar symboliczny. Tak jak Szkoła Rycerska w wieku osiemnastym była miejscem zdobywania profesjonalnej dorosłości młodzieży z różnych ziem dawnej Polski, tak dziś młodzi architekci z odległych Gliwic wnikliwie buszują w zapomnianych piwnicach Warszawy. Prace studentów Architektury staną się drobnym a zarazem ważnym elementem wielkiego projektu adaptacji podziemi, projektu, który będzie jednym z głównych zadań powołanego ostatnio na Uniwersytecie Centrum badań nad Kulturą Warszawy.

prof. Elżbieta Wichrowska, Uniwersytet Warszawski

Uniwersytet Warszawski znajduje się w kilku dzielnicach miasta. Poza pojedynczymi budynkami mamy trzy kampusy. Jeden na Służewcu, drugi na Ochocie, nowoczesny, w który inwestowaliśmy w ostatnich latach i trzeci, najważniejszy, na Krakowskim Przedmieściu. Zarówno dawne tomy Józefa Bielińskiego poświęcone historii naszej uczelni od 1816 roku jak i nowa, sprzed kilku lat, wielotomowa publikacja Monumenta Universitatis Varsoviensis odsyłają do ludzi, zdarzeń, osiągnięć nauki i dydaktyki w lwiej części realizowanych w murach kampusu centralnego. A jego sercem jest Pałac Kazimierzowski. Myślę, że przyszedł już czas, by podnieść jego świetność schodząc do piwnic. Ze wspólnej refleksji archeologów, geologów, architektów zrodzi się zapewne projekt nowoczesnej adaptacji podziemi. Projekt zachowujący zarazem wszystko to, co nazywamy „świadkiem historii”. Władze Uniwersytetu Warszawskiego dziękują wszystkim, w tym studentom i pracownikom Politechniki Śląskiej, którzy uznają wagę projektu i zechcą mu dalej sprzyjać. Dwa zwycięskie projekty architektoniczne (I miejsce) ze zgłoszonych w konkursie „Piwnice Pałacu Kazimierzowskiego: konserwacja, modernizacja, rewitalizacja.” piętnastu prac, Jury konkursowe wskazało biorąc pod uwagę zarówno ciekawe rozwiązania architektoniczno-adaptacyjne wykorzystania powierzchni piwnic i skarpy, na której położony jest pałac, ale także zgodności z wymogami konserwatorskimi i możliwości praktycznej realizacji. Wierzę, że konkurs ten stanowić będzie punkt ważny w historii tych piwnic i Pałacu Kazimierzowskiego oraz modernizacji i rewitalizacji Kampusu Centralnego.

prof. Ewa Krogulec, Uniwersytet Warszawski

Uczestnicy konkursu musieli stanąć przed nie lada wyzwaniem. Zadany temat dotyczył bowiem z jednej strony zabytkowego kampusu, z drugiej historycznego pałacu z XVII-wiecznymi piwnicami, z trzeciej Skarpy Warszawskiej z jej przyrodniczymi uwarunkowaniami, a wreszcie także wzajemnych relacji między dwoma kampusami uniwersyteckimi – górnym i dolnym. Ta ostatnia kwestia dotykała także niezwykle ważnego wątku powiązania terenu uniwersytetu z miastem.

Propozycje powiązania przestrzennego kampusu głównego z Powiślem były rozmaite, niektóre nawet bardzo odważne. Jedna z wyróżnionych prac zakładała budowę wieży z szybem windowym przy skarpie, która jednocześnie byłaby platforma widokową na teren Powiśla i Wisły. Rozwiązanie było bardzo frapujące, ale jednocześnie trudne do realizacji z punktu widzenia konserwatorskiego, gdyż mocno ingerowało w historycznie ukształtowany widok skarpy. Z kolei prace nagrodzone skupiły się na wykorzystaniu samego ukształtowania skarpy – jedna z nich dowiązała się bardzo mocno do Alei na Skarpie, druga zaproponowała szerokie schody schodzące w dół na Powiśle. Samo zresztą powiązanie piwnic z Aleją na Skarpie stało się wątkiem podejmowanym przez kilka zespołów. Propozycje były różne – od otwarcia arkadowego zabytkowego muru oporowego (co jest bardzo poprawne konserwatorsko), przez budowę prostego portyku wejściowego, po wąski wykop, który jak wąwóz łączył skarpę z piwnicami. Dla mnie, jako dla konserwatora, prace eksponujące ceglany mur oporowy, zasłużyły na szczególne uznanie. Mur jako jeden z oryginalnych elementów barokowego pałacu, przez lata zapomniany i w gruncie rzeczy mało dostępny, zyskuje zupełnie nową oprawę.

Wreszcie ważnym zagadnieniem projektowym była adaptacja samych piwnic. Na zdecydowane wyróżnienie zasłużyły tu prace, które nie tylko podjęły temat ich pełnego wykorzystania, połączenia komunikacyjnego obu skrzydeł i stworzenia uniwersalnej przestrzeni ekspozycyjnej, ale też potraktowały to wyzwanie konserwatorsko analizując i wydobywając walory zabytkowe historycznych pomieszczeń. Jest to o tyle istotne, że to właśnie te piwnice są głównym bohaterem całego konkursu. A pierwszym etapem całego procesu projektowo-budowlanego będą najpierw gruntowne badania archeologiczne, potem pełne odkopanie, a wreszcie konserwacja kolejnych pomieszczeń.

mgr Michał Krasucki, przewodniczący Sądu Konkursowego

Ochrona dziedzictwa kulturowego jest ważnym składnikiem w edukacji studentów architektury. Na studiach magisterskich WA PŚ problematyka tak jest tematem przedmiotu projektowanie konserwatorskie prowadzonego w Katedrze Projektowania, Teorii i Historii Architektury w dwóch modułach: projektowanie konserwatorskie oraz projektowanie w kontekście kulturowym. Z perspektywy prowadzącej zajęcia projektowe wysoko oceniam wartość edukacyjna jaką mają konkursy studenckie, organizowane od szeregu lat w ramach przedmiotu. Zagadnienia rozwiązywane droga konkursową są specyficzne, bo dotyczą zazwyczaj trudnych problemów, wymagających niekonwencjonalnych działań. Takimi są tegoroczne tematy dotyczące piwnic Pałacu Kazimierzowskiego na terenie kampusu centralnego Uniwersytetu Warszawskiego, nieczynnych fabryk papieru we włoskich miejscowościach Ceprano i Isola oraz zabytkowa kaplica cmentarna w Tarnowskich Górach.

Ochrona dziedzictwa kulturowego wymaga od architekta nie tylko przestrzegania zapisów planów miejscowych, oczekiwań inwestora i nieubłaganego prawa rynku, ale przede wszystkim wrażliwości na wartości kulturowe, historyczne i przestrzenne. Koncepcje projektowe powinny zatem być oparte na wnioskach i wytycznych sporządzonych na podstawie badań przedprojektowych. Badania wymagają wnikliwych studiów i analizach historycznych, urbanistycznych, funkcjonalnych, układu zieleni, obszarów o szczególnych wartościach, morfologii zabudowy, kompozycji urbanistycznej, struktury przestrzennej, elementów kompozycji przestrzennej, formy architektonicznej, wartości i stanu technicznego budynków. W celu ich przeprowadzenia niezbędne są przeprowadzane na miejscu badania „in situ”. Prowadzenie takich badań nie zawsze jest możliwe. Doświadczenia w pracy „na odległość” nabywaliśmy współpracując z włoskimi partnerami. Tak zdobyte umiejętności stały się bardzo pomocne przy pracy zdalnej, wymuszonej obecnie restrykcjami wywołanymi pandemią wirusa covid – 19.

Niezwykle pomocnym narzędziem w pracach badawczych i stadialnych jest Inernet, zarówno jako środek komunikacji i źródło informacji. Za jego pośrednictwem studenci otrzymują materiały ikonograficzne, mapowe, modele fotogrametryczne ale też uczestniczą w wykładach, prezentacjach i konsultacjach. Dostępne w Internecie filmy, blogi, fotografie, informacje prasowe, dane statystyczne, itp. umiejętnie wykorzystane znakomicie uzupełniają materiał badawczy. Szczególnie cenne w badaniach na odległość są programy Google Earth i Google Maps, umożliwiające spojrzenie zarówno z perspektywy człowieka i lotu ptaka, stając się cenionym narzędziem w nauczaniu urbanistyki, historii architektury.

Niestety narzędzi tych nie można było wykorzystać w przypadku badań piwnic Pałacu Kazimierzowskiego. Wobec niemożliwości wyjazdu do Warszawy ze względu na obowiązujący wówczas lockdown, partnerzy konkursu ze stromy UW profesorowie Elżbieta Wichrowska oraz Hubert Kowalski osobiście nagrali film, na którym pokazali i profesjonalnie skomentowali każdy zakamarek piwnic Pałacu. To nagranie znakomicie zrekompensowało niemożność przeprowadzenia badania „in situ”.

Projekty wykonane z wykorzystanym narzędzi pracy na odległość nie ustępują tym wykonanych konwencjonalnie. Często spojrzenie na zagadnienie projektowe z dystansu daje przynosi ciekawsze, bo wolne od stereotypowego myślenia. Oceny jurorów nagrodzonych prac w pełni potwierdzają taką opinię.

dr inż. arch. Justyna Swoszowska, adiunkt w Katedrze Projektowania Teorii i Historii Architektury

I nagroda

Autorzy: Emilia Jaromin, Dominika Ľudviková

Prowadzący: dr hab. inż. arch. Magdalena Żmudzińska-Nowak

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Piwnice Pałacu Kazimierzowskiego jest to miejsce pełne potencjału, które warto w pełni wykorzystać. Głównym celem projektowym było połączenie górnego i dolnego kampusu Uniwersytetu Warszawskiego. Zostało to osiągnięte dzięki umieszczeniu nowych wejść od strony Skarpy Warszawskiej i powiększeniu piwnic. Podejmując próby uzyskania dostępu do części podziemnej Pałacu od strony skarpy powstało nowe miejsce, w którym mogła pojawić nowa przestrzeń do zagospodarowania. Otwierając się na park, który aktualnie nie jest w najlepszym stanie można przyciągnąć tam więcej ludzi i ożywić tę przestrzeń. Kolejnym celem było utrzymanie autentyczności Pałacu Kazimierzowskiego i nieingerowanie w jego formę, dlatego otwory wejściowe pojawiły się w istniejącym murze i całe założenie znajduje się pod ziemią. Na terenie kampusu brakuje miejsc dla studentów, w których mogliby spędzić czas pomiędzy zajęciami dlatego pojawiła się myśl, żeby się połączyć dwie funkcje: wystawienniczą ze względu na wartość historyczną dla wszystkich i gastronomiczną myśląc o uatrakcyjnieniu kampusu. Nowo projektowana przestrzeń otwiera się na park i zdecydowanie poprawia walory piwnic jak i strefy zielonej. Tworząc niezależne wejście od strony skarpy i łącząc wszystkie funkcje możemy uzyskać to, że to miejsce będzie otwarte i dostępne niezależnie od funkcjonowania Uniwersytetu. Dodatkowo został zaaranżowany obszar bezpośrednio za Pałacem proponując tam stworzenie skweru z ławkami. Pojawiły się tam także świetliki z wodą, które doświetlają nowoprojektowaną część piwnic i jednocześnie pełnią funkcję estetyczną u góry. Kampus Górny i Dolny zostały ze sobą połączone schodami terenowymi i ścieżką na skarpie zachęcając studentów do komunikowania się przez park. To rozwinięcie piwnic może przyciągnąć różnych użytkowników tj studentów, pracowników akademickich, turystów jak i mieszkańców miasta jednocześnie stając się nowym ciekawym miejscem na mapie Warszawy.

I nagroda

Autorzy: Karolina Wawrzonowska, Justyna Owcarz

Prowadzący: dr inż. arch. Ryszard Nakonieczny

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Motywem przewodnim projektu jest węzeł - powiązanie rozdzielonych przestrzeni, historii piwnic ze współczesnością oraz umożliwienie integracji międzyludzkiej. Pałac Kazimierzowski położony jest w pobliżu strategicznych ciągów komunikacyjnych oraz pasa zieleni rozpoczynającego się od starówki miejskiej i sięgającego do Łazienek Królewskich, dlatego głównymi wytycznymi były wyeksponowanie piwnic na zielonej trasie miasta oraz powiązanie ich z otoczeniem. Trasa zwiedzającego zakłada przejście od strony parku, poprzez piwnice i transformator, do wejścia głównego pałacu - od przestrzeni otwartych do zamkniętych, od sztuki współczesnej do dawnej, oraz powrót. Zapraszające do piwnic, wielofunkcyjne, szklane pawilony w części parkowej oprócz funkcji wystawienniczej stanowią również schronienie przed deszczem, miejsce kreatywnej nauki i pracy, czy kameralnych wystąpień. Kolejną adaptowaną przestrzenią jest transformator, który łączy się bezpośrednio ze ścieżką biegnącą wzdłuż murów. Lokalizacja w nim klubokawiarni artystycznej, pozwala na aktywizację i poprawienie bezpieczeństwa osłoniętej i ciemnej przestrzeni, a także wyeksponowanie piwnic jako atrakcję miejsca, umożliwiając korzystanie z nich niezależnie od czasu funkcjonowania Pałacu. Kolejnym celem nawiązującym do historii miejsca było połączenie w nim sztuki dawnej i współczesnej poprzez możliwość organizacji wieczorów ze sztuką i kameralnych koncertów. Adaptacja piwnic zakłada przeznaczenie ich na część wystawienniczo ekspozycyjną, z pomieszczeniem audytoryjnym i trzy strefy zwiedzania - w piwnicach południowych miejsce na sztukę dawną i współczesną, a w północnych związaną z dynastią Wazów i ich powiązaniami z malarstwem Rubensa. Propozycją jest poprowadzenie użytkownika do odpowiednich stref i sal za pomocą wayfindingu -pasów świetlnych.

II nagroda

Autorzy: Joanna Paś

Prowadzący: dr inż. arch. Teresa Adamczyk-Bomersbach

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Projekt zakłada koncepcję adaptacji piwnic Pałacu Kazimierzowskiego, jako muzeum historii pałacu ze ścieżką historii miejsca oraz znanych postaci z nim związanych. Główną ideą projektu stało się wykorzystanie warunków komunikacyjnych wejścia w strefie przedpola pałacu, tak aby zachować jego obecną funkcjonalność. Strefa publiczna pozostałaby strefą publiczną. Zagłębione zejście do piwnic, stanowiłoby niezależną podziemną kubaturę wejściową, nie zaburzającą estetyki Pałacu, a umożliwiającą przyjęcie grup zwiedzających. Znalazłyby się tam: komunikacja pionowa, strefa poczekalni doświetlona świetlikami w suficie, obsługi oraz niezbędnych zapleczy. Wzdłuż schodów możliwa byłaby komunikacja osób o ograniczonej dostępności specjalną windą. Istniejące klatki schodowe wewnątrz pałacu stanowiłyby komunikację pracowników. Projektowana ścieżka historyczna w czterech kategoriach zawarłaby: zarys historyczny pałacu, historie kampusu, znanych postaci związanych z tym miejscem na przestrzeni dziejów oraz historie malarstwa z wizerunkami pałacu. Prowadziłaby od wejścia w dobudowanej strefie poprzez wszystkie sale piwnic, łącząc oba bloki nowo projektowanym (lub odkrytym) korytarzem w wewnętrznej strefie pomiędzy piwnicami na poziomie -5,0m. Dodatek stanowiłaby ścieżka archeologiczna na poziomie korytarzy -2,20m w której powstałaby możliwość organizowania warsztatów. Aranżacja powierzchni piwnic wystawienniczych polegałaby na odtworzeniu tynków, zabezpieczeniu istniejącej posadzki, a w częściach korytarzowych uwydatnienia ceglanej struktury ścian piwnic oraz imitacji z cegły odzyskanej w miejscu połączenia nowym korytarzem. W dużych powierzchniach wystawowych element naprowadzający stanowiłaby podświetlona wyspa wystawiennicza sygnalizująca tematykę sali. Ekspozycja treści znajdowałaby się na ścianach oraz wyspach. Piwnice Pałacu zyskałyby swoją funkcję użytkową oraz stanowiłyby nowy punkt na mapie ciekawych miejsc z dostępną tkanką historyczną w sercu Warszawy.

Wyróżnienie honorowe

Autorzy: Anna Czapla, Filip Gawin

Prowadzący: dr inż. arch. Justyna Swoszowska

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Projekt koncepcyjny zagospodarowania Piwnic Pałacu Kazimierzowskiego oraz terenów wokół niego zakłada utworzenie zewnętrznego tunelu od strony Parku Kazimierzowskiego do piwnic znajdujących się pod Pałacem. Dzięki nowo powstałej konstrukcji windy, tworzącej wraz z kładką taras widokowy skierowany na bulwary wiślane, Stadion Narodowy oraz Centrum Nauki Kopernik przestrzeń otworzy się na nowych zwiedzających. Pozostawienie przez nas rozdzielonych piwnic daje możliwość stworzenia dodatkowych funkcji takich jak sale konferencyjne dla oficjalnej części podziemnej, zagospodarowanej na potrzeby Rektoratu Uniwersytetu Warszawskiego. Otworzenie natomiast przeciwległej części dla pozostałych mieszkańców Warszawy, jak i turystów stwarza szansę doświadczenia niesamowitego klimatu jednej z niewielu zachowanych w tak dobrym stanie piwnic pałacowych w Polsce. Aby umożliwić zwiedzanie piwnic również dla osób niepełnosprawnych oraz starszych, z ograniczoną sprawnością ruchową, zdecydowaliśmy się na zaprojektowanie nowego wejścia bezpośrednio z terenu Parku Kazimierzowskiego do piwnicy północno-zachodniej. Dzięki temu zabiegowi powstała dominanta na końcu ulicy Lipowej, która staje się punktem orientacyjnym i zaprasza turystów zwiedzających sąsiednie atrakcje stolicy. W jej wnętrzu zaprojektowaliśmy nowe miejsca wystawowe, szatnie, toalety oraz kino studyjne, które może służyć również jako scena muzyczna czy sala wykładowa. Obok zaproponowaliśmy kawiarnię wraz z salą spotkań. Zdecydowaliśmy się na odsłonięcie we wszystkich miejscach, gdzie jest to możliwe, oryginalnej cegły, która podkreśla niepowtarzalny, historyczny klimat piwnic, a w ramach nawiązania do tego specyficznego charakteru użyliśmy przeziernych pustaków do budowy nowych elewacji wind i stworzenia pół transparentnej powłoki. Dzięki odpowiedniej, całościowej renowacji, Piwnice Pałacu Kazimierzowskiego mają potencjał aby stać się ważnym i interesującym miejscem na mapie Warszawy.

Wyróżnienie honorowe

Autorzy: Karolina Bątkowska, Joanna Golba

Prowadzący: dr inż. arch. Rafał Radziewicz-Winnicki

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Forma zagospodarowania podziemi Pałacu stanowi próbę ożywienia przestrzeni w pobliżu kampusu Uniwersytetu Warszawskiego oraz ma na celu wprowadzenie nowej formy kulturalnej i edukacyjnej. Zdecydowano o podziale terenów podziemi na dwie części: enoteka pod nazwą Winoteka Kazimierzowska oraz Galeria Wystaw, w której studenci Uniwersytetu Warszawskiego będą mogli prezentować swoje projekty.

Wyróżnienie honorowe

Autorzy: Sylwia Lipus, Marta Janosz

Prowadzący: dr inż. arch. Magdalena Krause

Uczelnia: Politechnika Śląska

Opis autorski (fragment): Projekt adaptacji wnętrz piwnic Pałacu Kazimierzowskiego w Warszawie na funkcję wystawienniczą jest odpowiedzią na potrzeby lokalnych użytkowników - mieszkańców miasta, studentów oraz pracowników Uniwersytetu Warszawskiego, a także odwiedzających turystów. Przeprowadzone analizy stratygrafii obiektu oraz analizy najbliższego kontekstu miejsca pokazały nowe kierunki dostępu do piwnic, a także możliwości ich wkomponowania w przestrzeń kampusu UW. Projekt zakłada umożliwienie dostępu od strony Parku Kazimierzowskiego poprzez przebicie w istniejącym murze oporowym. Dzięki pogłębieniu oraz poszerzeniu istniejących korytarzy piwnic, powstała możliwość stworzenia osobnego wejścia bezpośrednio na kondygnację -1, przez co budynek został podzielony na dwie niezależne funkcje, a piwnice podkreślone i zaakcentowane. Stworzenie dodatkowej kubatury poza budynkiem, generuje przestrzeń zachęcającą do odwiedzenia muzeum już od samego Parku. Prosta bryła wykonana została z lustrzanego szkła, które nie zaburza towarzyszącego kontekstu. Jest lekka w formie, a odbicie istniejącej zieleni daje poczucie wtopienia w nią. W tej części przewidziano strefę wejściową z szatniami i sanitariatami, oraz łącznik umożliwiający komunikację pomiędzy poszczególnymi częściami piwnic. Zaprojektowanie łącznika na zewnątrz budynku umożliwiło przeprowadzenie przez piwnice jednokierunkowej ścieżki zwiedzania. Aby jeszcze mocniej podkreślić ten efekt, zastosowana została iluminacja świetlna w postaci wąskich łun światła rzucanych na posadzkę. We wnętrzach piwnic nie przewidziano dużej ingerencji, z uwagi na historyczny charakter miejsca. Na ścianach odkryta, odnowiona oraz zabezpieczona została istniejąca cegła, a zaprojektowane sale multimedialne, wystawowe oraz edukacyjne maksymalnie.