Łazarz jest częścią współczesnej historii Poznania. To coś więcej niż fragment miasta, to historyczna dzielnica włączona w jego granice w 1900 roku. Dzieli się, bynajmniej nie oficjalnie, na górny – może bardziej elegancki z secesyjnymi kamienicami zespołu Johowa i halą widowiskowo-sportową Arena, oraz dolny – raczej zwyczajny, podzielony między historyczne kamienice z początku ubiegłego stulecia i bloki z lat 70. To część miasta obdarzona charakterystycznym klimatem skojarzonym z lokalnym genius loci. Rynek Łazarski, podobnie jak inne rynki dzielnicowe, Jeżycki i Wildecki, jest miejscem szczególnym. To serce dzielnicy – miejsce, w którym można wyczuć puls miasta i znaleźć właściwy punkt odniesienia. Rynek jako plac targowy, pojawił się już w pruskich planach osiedla Św. Łazarz (St. Lazarus) i otrzymał oficjalną nazwę Lazarusmarkt. Polską nazwę – Rynek Łazarski – nadano mu w połowie 1919 roku. Po wojnie można było tu kupić prawie wszystko. Na przestrzeni o powierzchni ponad 0,5 ha znalazło miejsce 300 stoisk handlowych. Dzisiaj jest ich znacznie mniej. Eleganckich i czystych, wręcz dostojnych, na pewno niezaniedbanych.
Czytaj też: W 2024 roku Warszawa zyska nowy plac – tzw. plac Centralny [NOWE WIZUALIZACJE] |
i
Projektanci w sławnym lejku, czyli zwężeniu w stronę ul. Głogowskiej, zaprojektowali plac zabaw i skwer poświęcony pamięci poznańskiego podróżnika – Kazimierza Nowaka. Na styku z rynkiem pojawiło się miejsce do wystaw czy spektakli na świeżym powietrzu, co daje szansę na kulturalne ożywienie tej części miasta. Plac miejski nie może być parkiem – to oczywiste – chociaż zieleń z pewnością pozwoli na jego ożywienie. Przy przebudowie rynku podjęto taką próbę. Na skutek głosów mieszkańców dosadzono drzewa oraz różnorodną roślinność. I choć zdaniem wielu krytyków ilość zieleni jest zbyt skromna, to warto poczekać na jej pełny rozkwit. Nowej zabudowie Rynku Łazarskiego w Poznaniu, projektu Autorskiej Pracowni Architektonicznej Jacka Bułata, towarzyszą ambiwalentne uczucia. Z jednej strony, silnie zgeometryzowana struktura zadaszenia placu z pewnością porządkuje otaczającą przestrzeń, z drugiej zaś wprowadza smugę dojmującej pustki, którą trudno bez ludzi zapełnić. To elegancka metamorfoza, w której zamęt dawnego rynku i liczne stragany rozmyły się w modnym kostiumie i nowoczesnym spojrzeniu.
Czytaj też: Modernizacja Targu Błonie |
Geometria struktury zadaszenia porządkuje otaczającą przestrzeń
i
Siła nowoczesnej ingerencji w historycznej tkance dzielnic przywodzi na myśl – oczywiście z zachowaniem odpowiednich proporcji – Metropol Parasol przy Plaza de la Encarnación w Sewilli, autorstwa Jürgena Mayer-Hermanna. To, co pozytywnie zaskakuje, to dbałość nie tylko o całość, lecz także o najdrobniejszy detal, kamienną posadzkę, tak inną od betonowych prefabrykatów. Wprowadzono nowoczesne rozwiązania, które mają zapewnić sprzedawcom zarówno wygodę, jak i poczucie pracy w godnych warunkach. To również przestrzeń dostępna i niewykluczająca nikogo, z miejscami do handlu, ale także do odpoczynku, spotkań czy plenerowych przedstawień. To przestrzeń dla nas wszystkich. Warto o tym pamiętać. Z pewnością inny projekt nie mógł wygrać rozpisanego konkursu architektonicznego. Ten ma prawie wszystko: nowoczesną wizję miasta, spójny, geometryczny zamysł porządkujący otoczenie, zwartą formę stającą się centrum założenia placu. Nie ma tylko klimatu targowego rynku, nieporządku kolejnych straganów, zamętu przeciskających się ludzi. Może trzeba po prostu trochę poczekać? Może jednak geometria odciśnie swój ślad w historii?
i
Założenia autorskie
Prace nad projektem przebudowy Rynku Łazarskiego w Poznaniu wraz z budową zadaszenia nad targowiskiem rozpoczęły się od wygranego w kwietniu 2017 roku dwuetapowego konkursu architektonicznego, który poprzedzały trwające rok konsultacje społeczne. Był to pierwszy w Polsce konkurs przeprowadzony w oparciu o tzw. formułę flamandzką. Cała przestrzeń rynku została zaprojektowana zgodnie z jego wytycznymi, uwzględniając jednocześnie potrzeby mieszkańców, którzy chcieli mieć nie tylko funkcjonalną przestrzeń targową, lecz także miejsce wydarzeń kulturalnych i spotkań. Rynek jest placem targowym położonym w centralnej części dzielnicy Łazarz, przyłączonej do Poznania w 1900 roku. Znajduje się na terenie wpisanym do rejestru zabytków województwa wielkopolskiego. Otoczony historyczną zabudową z XIX i XX wieku, jest ważną społecznie i ekonomicznie przestrzenią miasta, a jego odnowa – początkiem działań rewitalizacyjnych w strefie tzw. dolnego Łazarza. Projektowany teren został objęty strefą zamieszkania z uprzywilejowanym ruchem pieszym i rowerowym, co podniosło poziom bezpieczeństwa. Zaprojektowane bezprogowo ulice o równej nawierzchni, zrealizowane poprzez wyniesienie tarcz skrzyżowań do poziomu chodnika, są przyjazne dla osób o ograniczonych funkcjach ruchowych.
Czytaj też: Najlepsze przestrzenie publiczne Europy: znamy wyniki European Prize for Urban Public Space 2022 |
i
Znajdujący się w zachodniej części rynku skwer im. Kazimierza Nowaka leży na skarpie o całkowitej różnicy poziomów ok. 4 m. W tym miejscu zaplanowano podwyższenie płyty placu tak, aby wyodrębnić przestrzeń, w której dominuje funkcja rekreacyjna. Nowe nasadzenia zieleni niskiej i wysokiej na Rynku Łazarskim w sposób estetyczny i funkcjonalny oddają charakter i tożsamość miejsca. Inspiracją były tzw. parki kieszonkowe. Odpowiedni dobór gatunków roślin pod względem ich charakteru, kształtu, koloru i struktury pozwolił uzyskać naturalny wygląd, który złagodził zgeometryzowaną formę placu. Nowoczesna przestrzeń handlowa, zorganizowana na planie koła, zapewnia kupującym łatwy dostęp z każdej strony. Znajdujące się nad nią transparentne zadaszenie – o wizualnie lekkiej konstrukcji stalowej, składające się z dwuwarstwowej membrany pneumatycznej z tworzywa ETFE – zapewnia cień, chroni przed deszczem i śniegiem, nie zmieniając koloru wystawionych przez sprzedawców produktów. Skala, innowacyjność konstrukcji i technologia zadaszenia sprawiły, że obiekt doczekał się wielu prezentacji w europejskich wydawnictwach poświęconych współczesnemu budownictwu. Jacek Bułat i Michał Bułat
i
Autor: materiały prasowe pracowni Autorskiej Pracowni Architektonicznej – Jacek Bułat, Materiały prasowe
Przebudowa Rynku Łazarskiego w Poznaniu Poznań, Rynek Łazarski Autorzy: Autorska Pracownia Architektoniczna – Jacek Bułat, architekci Jacek Bułat, Michał Bułat, Adam Błaszczyk, Natalia Kowalkowska, Cyprian Prusakowski, Marta Rajpolt Współpraca autorska: projektant zadaszenia – K2SE Andrzej Kowal, Temme Obermeier, form TL Architektura krajobrazu: Anna Smolarek-Kubisiak Konstrukcja: projektant zadaszenia – K2SE Andrzej Kowal, Temme Obermeier, form TL Generalny wykonawca: Skanska Wykonawca zadaszenia: Temme Obermeier, form TL Inwestor: Miasto Poznań Powierzchnia terenu opracowania: 17 780 m2; obsługa komunikacyjna – 7290 m2; przestrzeń handlowa – 2130 m2; przestrzeń publiczna – 8360 m2 Projekt konkursowy: 2017 Projekt: 2018 Realizacja: 2021 Koszt inwestycji: 43 mln zł
Nowoczesne rozwiązania mają zapewnić sprzedawcom zarówno wygodę, jak i poczucie pracy w godnych warunkach. To jednak przestrzeń nie tylko targowa, lecz także miejsce odpoczynku, spotkań czy plenerowych przedstawień
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
i
The entire space of the Łazarski Market was designed taking into account the needs of the residents, who wanted not only a functional market space, but also a venue for cultural events and meetings. The geometrised structure of the square’s transparent canopy, which brings order to the surrounding space, has a visually lightweight steel structure and a double-layered ETFE pneumatic membrane that provides shade and protects against rain and snow without altering the colour of the products on display. The area is in a privileged pedestrian and bicycle traffic zone while no-threshold streets with a level surface are friendly for people with limited mobility. In the famous funnel, i.e. the narrowing towards Głogowska Street, a playground and a square dedicated to the memory of the Poznań traveller Kazimierz Nowak were designed. At the junction with the square, there is space for exhibitions or open-air performances. The newly designed greenery was inspired by the so-called pocket parks and reflects the character and identity of the place.
