Projekt przebudowy fragmentu placu Defilad na osi ulicy Złotej, noszącego roboczą nazwę plac Centralny, został wyłoniony w konkursie architektonicznym z 2018 roku. Spośród 42 nadesłanych prac jury pod przewodnictwem architektki miasta Marleny Happach wybrało pięć najlepszych, które następnie poddano konsultacjom społecznym. Opinie mieszkanek i mieszkańców miały się stać głosem doradczym dla jury i projektantów. Konflikty narosłe wokół planowanego zagospodarowania placu Defilad nie pozwoliły władzom miasta podjąć w tym przypadku arbitralnej decyzji. Po pierwsze pod wnioskiem o konsultacje w kwestii przyszłości placu podpisało się ponad 1000 osób. Po drugie to miejsce niezwykle istotnych wydarzeń i procesów, nie tylko tych historycznych, ale też współczesnych. Dla wielu warszawiaków jest symbolem konfliktu między tym, co narzucone z góry a tym, czego potrzebuje zwykły człowiek. Angażując w przedsięwzięcie potencjalnych użytkowników, chcieliśmy pokazać, że tylko siłą wspólnej energii jesteśmy w stanie pokonać bezwład i marazm – tłumaczyła „A-m” Marlena Happach.
Dopiero po konsultacjach przy Biurze Architektury i Planowania Przestrzennego powstała komisja, która prowadziła negocjacje z pięcioma zespołami architektów. Ostatecznie zwyciężyła koncepcja pracowni A-A Collective w składzie: Zygmunt Borawski, Srdjan Zlokapa i Martin Marker Larsen. Nie chcemy tworzyć kolejnej kamiennej pustyni. Uważamy, że koncerty, manifestacje, targi, gry miejskie, spektakle mogą być organizowane w przestrzeni, która łączy w sobie elementy parku i placu. Latem plac będzie działał jako rozległy obszar zabawy i wypoczynku. W zimie zaś jako park, którego widoki będą łagodziły mroźny krajobraz stolicy – mówili architekci.
Wybrany projekt uległ następnie rozwinięciu, ale główna idea pozostała ta sama: niesymetryczne rozmieszczenie chodników i zieleni stanowić będzie „fantomową” mapę po nieistniejącym mieście. Nawierzchnie z bruku przypominać mają układ dawnych ulic, a trawniki będą mieć obrysy przedwojennych kamienic. Przy samym wejściu na plac, od strony ulicy Marszałkowskiej i nowo budowanego Muzeum Sztuki Nowoczesnej, znajdzie się staw o powierzchni 140 m², który zostanie obłożony białym marmurem. Jego forma będzie odzwierciedlać kształt jednego z historycznych dziedzińców zburzonych kamienic czynszowych. Kamienna trybuna honorowa zostanie rozebrana, a po wypiaskowaniu ponownie złożona, ale w nowym miejscu, bliżej Marszałkowskiej. Lekko przykryta przez roślinność straci swój autorytarny wygląd i uzyska ludzki wymiar. A wraz z nią cały plac – wyjaśniają architekci.
27 września stołeczny Zarząd Dróg Miejskich ogłosił przetarg na realizację placu Centralnego o powierzchni ponad 23 tys. m². Wpłynęło 5 ofert. Ostatecznie zdecydowano, że inwestycję przeprowadzi firma Balzola. Całkowity koszt prac wyniesie ponad 61 mln zł.
Zgodnie z wytycznymi, nawierzchnia placu Centralnego zostanie wykonana z sześciu różnych rodzajów kamienia. Obrysy dawnych budynków mają być ułożone z wielkoformatowych płyt w odcieniach szarym i czerwonym, a dziedzińce wybrukowane kostką granitową pochodzącą z „uwolnionych” miejsc na placu Defilad. W nowej przestrzeni znajdą się trawniki o łącznej powierzchni ponad 3,3 tys. m², a także ponad 100 drzew, w tym robinie akacjowe, jesiony, glediczje, derenie, grujeczniki, miłorzęby i magnolie. Całość uzupełnią elementy małej architektury. Pojawi się m.in. ponad 40 ławek, pojedyncze krzesła, kwadratowe ławy wieloosobowe oraz półokrągłe siedziska wokół drzew.
Najpierw wykopane zostaną cztery zbiorniki retencyjne o głębokości 7 metrów. Posłużą o zbierania wody deszczowej, przy użyciu której podlewana będzie nowa zieleń na placu. Zbiorniki będą wykonane z prefabrykatów. Specjalnie opracowany system pozwoli na bieżącą kontrolę ich napełnienia. Gdy zbiorniki będą puste, zieleń będzie podlewana wodą miejską – natomiast w pierwszej kolejności, zawsze wykorzystywana będzie woda „z drugiego obiegu” – czytamy w informacji prasowej.
Ratusz przewiduje, że nowy plac może zostać udostępniony mieszkańcom w pierwszej połowie 2024 roku. Wcześniej, bo w 2023 roku, ma się zakończyć budowa Muzeum Sztuki Nowoczesnej. Plac Centralny z zielenią, nowymi budynkami MSN i TR Warszawa oraz atrakcyjnym programem kulturalnym będzie pełnić ważną społeczną funkcję, uatrakcyjni ścisłe centrum miasta. Powstanie swoisty palimpsest z historią Warszawy zapisaną symbolicznie w nawierzchni placu brukiem i zielenią – zapowiada Marlena Happach.
i
i
i
