Sąd Rejonowy w Siedlcach

Błonia siedleckie to teren dawnego lotniska polowego, położony na północno-wschodnich krańcach miasta. W 1999 roku papież Jan Paweł II odprawił tu mszę, upamiętnioną monumentalnym krzyżem. Kilka lat później powstał plan urbanistycznej parcelacji błoń, zakładający lokowanie na nich miejskich inwestycji związanych ze sportem, kulturą i oświatą. Dotychczas zrealizowano stadion, zespół krytych basenów i hotel, a ostatnio, na skraju tego obszaru, przy ul. Kazimierzowskiej, wzniesiono nową siedzibę sądu rejonowego. Usytuowanie budynku na dużej, kształtnej działce, zlokalizowanej na przedmieściach bez wyraźnego kontekstu, zainspirowała projektantów do poszukiwań podstawowych architektonicznych wartości: jednoznacznego uformowania, proporcji, rytmów i materiału. Założona prostopadłościenna bryła kusiła możliwością znalezienia idealnych układów funkcjonalnych i plastycznych. Ze względu na podmokły grunt, budynek postawiono na niewielkim nasypie, tak że zyskał on wyniesioną platformę – stylobat wznoszący się nad skrzyżowaniem i poprawiający ekspozycję samej architektury. Z platformy wyrasta enigmatyczny, betonowy prostopadłościan z gęstym układem lizen. Frontową elewację wyznaczają te mocniej wysunięte przed lico, których rytm biegnący w kierunku narożnika i skrzyżowania dróg w pewnym momencie zmienia się, odrywa od uskakującej ściany i przeradza w monumentalny kolumnowy portyk o wysokości całego, trzykondygnacyjnego budynku. Ten klasyczny architektoniczny gest nadaje minimalistycznej bryle powagi – tak oczekiwanej przez prawnicze środowiska cechy.

Fasady zewnętrzne złożono z betonowych prefabrykatów, dowożonych z oddalonych o ponad 200 kilometrów wytwórni w Ełku i Działdowie. Konstrukcyjne filary portyku o bardzo smukłych proporcjach także prefabrykowano, a następnie montowano z dwóch stojących jeden na drugim elementów, opierając na nich dodatkowo filigranowe płyty przekrycia. Dzięki swojej masywności i głębokim glifom pomiędzy lizenami, architektoniczny rytm monumentalizuje budynek i przesłania fakt, że elewacje traktów wypełnione są rzędami powtarzalnych okien komórkowych pomieszczeń biurowych. Większa powierzchnia przeszklona pojawia się tylko w obrębie wejścia do holu. O jego charakterze decydują monolityczne powierzchnie ścian wylewanych z betonu architektonicznego. Po centralnie umieszczonej betonowej ścianie, z wgłębnym reliefem godła państwowego, „spływają” spod świetlika biegi schodów. Interesanci poruszają się na piętrach tylko w ramach centralnego holu, wokół którego, niczym na krużgankach, zorganizowano poczekalnie. Tu, w pomysłowy sposób ograniczający komunikację wewnętrzną, rozmieszczono zespoły sal rozpraw poszczególnych wydziałów sądu. Dzięki dwóm dziedzińcom wszystkie sale maja dostęp do naturalnego światła i usytuowanych na ich zapleczach traktów biurowych. Centralne ukształtowanie planu budynku może budzić skojarzenia z palladianizmem. Oczywisty jest uwspółcześniony klasycyzm. Co nie dziwi w nie największym mieście posiadającym trzy niezłe realizacje Antonia Corazziego: teatr, gimnazjum i pocztę. Dociekliwi znajdą tu też zaprojektowany niemal przed stuleciem przez Mariana Lalewicza bank w stylu akademickiego klasycyzmu.

Założenia autorskie

Realizacja siedziby Sądu Rejonowego w Siedlcach jest rezultatem konkursu z 2011 roku, w którym nasze biuro zajęło pierwsze miejsce. Budynek stanął na dużej, prostokątnej działce, położonej przy ul. Kazimierzowskiej 31A, w rejonie tzw. Nowych Siedlec. Z uwagi na wysoki poziom wód gruntowych oraz rzędne przylegających ulic poziom terenu wyniesiono o ok. 1 m, co pozwoliło na stworzenie platformy, stanowiącej bazę dla nowej, reprezentacyjnej zabudowy. Trzykondygnacyjną bryłę zaprojektowano w formie prostopadłościanu. Rytm elewacji wyznacza układ powtarzających się słupów przechodzących płynnie w podziały posadzki placu, stanowiącego jednocześnie parking dla interesantów. Naszym głównym celem było stworzenie monumentalnego obiektu, który jednoznacznie kojarzyłby się z władzą sądowniczą, pozostając jednocześnie przyjazny użytkownikom. Zgodnie z założeniami pracy konkursowej przewidziano pozostawienie wielu odkrytych elementów żelbetowych. W trakcie prac projektowych przyjęto zasadę ich formalnego podziału na te wewnętrzne, które zostały wylane na placu budowy, oraz zewnętrzne, prefabrykowane. Idea ta pozwoliła na sprawną realizację głównej konstrukcji nośnej budynku, jak również na zapewnienie odpowiedniej jakości elementów elewacyjnych i drogowych. Uwarunkowania dwóch przyjętych technologii umożliwiły też wizualne zróżnicowanie wnętrza i zewnętrza przy jednoczesnym zachowaniu spójności materiałowej. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania przyjęte w ramach portyku wejściowego, zaprojektowanego jako strop typu filigran oparty na smukłych, prefabrykowanych kolumnach żelbetowych oraz odwzorowanie w betonie godła państwowego, wykonanego w oparciu o rysunki i modele dostarczone przez nasz zespół.

Wojciech Hermanowicz