Szkoła w Wilanowie / Warszawa

Miasteczko Wilanów, chociaż postrzegane w stolicy jako spełnienie aspiracji polskiej klasy średniej, jak dotąd cierpiało na niedosyt placówek oświatowych. Wzniesiona na jego obrzeżach, u podnóża warszawskiej skarpy, nowa publiczna podstawówka nie tylko odpowiedziała na palące potrzeby tutejszej społeczności. Pośród wszystkich zbudowanych tu dotąd szkół, najtrafniej wpisała się w architektoniczną tożsamość tego miejsca.

Budzące społeczne emocje wilanowskie osiedle bywa opisywane w krajowych mediach jako zdehumanizowana kamienna pustynia dla frankowiczów. W rzeczywistości jest rzadkim rezultatem konsekwentnego planowania, a nie urbanistycznej improwizacji. Ma niechaotyczną zabudowę, konkretne przestrzenie publiczne z coraz liczniejszymi i łatwo dostępnymi usługami, osiowe aleje obsadzone szpalerami drzew, a przede wszystkim, niewidoczne z ulic kameralne zielone dziedzińce z placami zabaw, zlokalizowane w głębi kwartałów.

Autorzy nowej szkoły z pracowni Piotra Bujnowskiego poszli tropem podobnego urbanistycznego kodu. Docenili potencjał zieleni, wyrosłej przy warszawskiej skarpie, zachowując na działce znaczną ilość istniejących drzew. Zaprojektowane budynki, na które składa się gmach szkoły, połączona z nim łącznikiem hala sportowa oraz naziemny parking z boiskiem na dachu, zakomponowali na działce w taki sposób, aby pomiędzy nimi, a także przy granicach parceli, powydzielać kameralne ogólnodostępne przestrzenie o różnym charakterze. W rezultacie za furtką będącą wejściem do całego założenia powstał skwer dla mieszkańców z placem zabaw, zaś w głębi naprzeciw wejścia do budynku szkoły niewielki plac dla dzieci z charakterystycznym zielonym amfiteatrem schodzącym kaskadowo z poziomu wyniesionego boiska. Na całym terenie powstały też różne przestrzenie ogrodowe dla spacerowiczów. Budynek szkoły, niczym wilanowskie kwartały mieszkalne, ma wewnętrzny zielony dziedziniec, do którego przylegają korytarze przed klasami. Mogłoby to sugerować nieco klasztorny dośrodkowy układ budynku odcinający jego wnętrze od otaczającego kontekstu, ale jest dokładnie na odwrót.

Dzięki wielkoformatowym oknom na elewacjach pomieszczenia szkoły otwierają się nie tylko na dziedziniec, ale też na całe zewnętrzne otoczenie. Dzięki temu budynek zyskuje oddech daleki od szkolnej klaustrofobii. Światło, a w tle zieleń są wszechobecne we wnętrzach. Wyczuwalne jest to nie tylko w holu wejściowym, w klasach, czy w przestronnej dwukondygnacyjnej bibliotece, ale również i w zlokalizowanej na parterze szatni dla uczniów. W wielu miejscach okienne otwory świadomie kadrują we wnętrzach wybrane fragmenty osiedla. Rozświetloną i otwartą na otoczenie przestrzenią jest również wyniesiona na poziom pierwszej kondygnacji hala sportowa, z której widać zarówno sąsiadujące osiedle, jak i korony pobliskich drzew. Światło wlewa się do sali pomiędzy rzędem wkomponowanych w elewacje słupów konstrukcyjnych.

Zgodnie z intencją autorów całe założenie sprzyja integracji i kreatywności. Zlokalizowana przed szkołą zielona skarpa – amfiteatr tworzy przestrzeń spotkań i wspólnych zabaw. W okalającym ogrodzie są specjalnie rozplanowane ogródki warzywne dla uczniów, zaś wewnątrz budynku w narożnikach korytarzy zlokalizowano strefy wspólnej rekreacji. Wszystkie panoramiczne okna mają niskie i głębokie parapety pełniące funkcję siedzisk. Nastrój kreacji przywołują w klasach specjalnie zaprojektowane półki na prace poszczególnych uczniów. Kreatywny wydźwięk wnętrz dopełniony jest ich wyrazistą kolorystyką, czy atrakcyjnymi w swym wyrazie muralami. Centralne zabiegowe schody w holu wejściowym mają charakter efektownej artystycznej instalacji dzięki okalającej je ekspresyjnej balustradzie.

Wszystkie trzy zaprojektowane budynki mają bardzo wyróżniający się, na tle innych współczesnych obiektów tego typu, standard wykończenia. Starannie układana na budynku szkoły ręcznie formowana cegła, zabarwione na ciemno deski świerkowe podkreślające drewnianą konstrukcję hali sportowej, czy barwiony beton zadaszonego parkingu składają się na solidną, nienarzucającą się architekturę. Realizację warto zestawić z powstałym w pobliżu prywatnym międzynarodowym liceum Akademeia autorstwa medusagroup („A-m” 1/18), która jest szkołą z progresywnym programem nauczania, ale też z bardzo drogim czesnym. Zespół nowej publicznej szkoły podstawowej reprezentuje tradycyjną edukację, niemniej oferuje uczniom wiele z atutów Akademei – przede wszystkim inspirujące przestrzenie wspólne. Ponadto tworzy miejsce w pełni zintegrowane z osiedlem, zaczynając od atrakcyjnego skweru dla mieszkańców, a kończąc na otwartej dla wszystkich hali sportowej i ogólnodostępnym parkingu.

Założenia autorskie

Teren przewidziany pod zabudowę zespołu budynków szkolnych pomimo dużej powierzchni miał wiele ograniczeń wynikających ze specyficznej lokalizacji na granicy opracowania dwóch planów miejscowych oraz istniejącego otoczenia. Wymagania planistyczne dotyczące zachowania prawie połowy obszaru jako biologicznie czynnego razem ze ściśle określonym fragmentem do ukształtowania w formie zieleni miejskiej odpowiadały naszemu rozumieniu projektowania jako elementu procesu zrównoważonego rozwoju miasta, jednocześnie były wyzwaniem biorąc pod uwagę wymagające wytyczne programowe publicznego inwestora.

Założenie składa się z budynku szkoły podstawowej na 750 uczniów, połączonego z salą gimnastyczną oraz naziemnego parterowego garażu z umieszczonym na jego dachu boiskiem. Centralnym punktem kompleksu jest ograniczony trzema budynkami brukowany plac wejściowy z zielonym amfiteatrem spływającym z poziomu wyniesionej płyty boiska. Wszystkie budynki otoczone są terenami zielonymi o zróżnicowanej szacie roślinnej. Użytkownicy będą mieli do dyspozycji naturalne trawniki, łąki kwietne oraz tereny rekreacyjne i wypoczynkowe przedzielone fragmentami wyższej roślinności i krzewami. Również na dachu szkoły pomimo braku możliwości wliczania tej części do bilansów powierzchni biologicznie czynnej został wykonany dach zielony. Pamiętając o publicznym charakterze inwestycji, naszym celem było zaproponowanie w całym kompleksie ponadczasowych, trwałych rozwiązań materiałowych w miarę możliwości opartych na krajowych źródłach produkcji. Zaproponowany podział przestrzenny kompleksu ma również odzwierciedlenie w poszczególnych użytych materiałach. Podstawowym elementem scalającym wizualnie budynki szkoły i sali gimnastycznej są trójwarstwowe ściany z klasycznie murowanej, ręcznie formowanej cegły pełnej z manufaktury z rejonu Kraśnika. Uzupełniające wątek ceglany wykończenia i okładziny wykonane są z drewna a zewnętrzne nadproża z prefabrykowanego barwionego w masie betonu. Osobnym materiałem będącym jednocześnie konstrukcją, jak i wykończeniem dla budynku garażu jest barwiony w masie wylewany w szalunkach na budowie beton. Piotr Bujnowski, Martyna Rowicka, Karina Jędrak-Kościesza

Wszystkie zaprojektowane budynki mają wyróżniający się, na tle innych współczesnych obiektów tego typu, standard wykończenia