Dwie realizacje z Polski na tzw. krótkiej liście EU Mies Award 2022

Fundacja Miesa van der Rohe wyłoniła 40 realizacji, które zawalczą o EU Mies Award 2022. Polskę reprezentują Park Pamięci w Oświęcimiu projektu NArchitekTURA i Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku MWArchitekci.

Najnowsza edycja EU Mies van der Rohe Award miała odbyć się w 2021 roku, ale z uwagi na pandemię koronawirusa została przełożona. Rygorystyczna procedura EU Mies van der Rohe Award polega na tym, że pochodzący z różnych krajów członkowie jury osobiście odwiedzają finałowe realizacje, rozsiane zwykle po całej Europie. Ten proces nie wydaje się możliwy do przeprowadzenia w pierwszych miesiącach 2021 roku – tłumaczyła decyzję Anna Ramos, dyrektor Fundacji Miesa van der Rohe w Barcelonie, dodając, że bezpieczeństwo całego zespołu zaangażowanego w organizację konkursu jest w tym momencie priorytetem.  

Proces selekcji laureatów EU Mies Award 2022 został tym samym przeprowadzony w dwóch etapach. W pierwszym poznaliśmy krajowe nominacje obejmujące okres od października 2018 roku do października roku 2020. W drugiej fazie nominujący zostali poproszeni o wskazanie obiektów zrealizowanych od listopada 2020 do kwietnia 2021 roku. W ten sposób powstała lista 532 wyjątkowych realizacji z całej Europy. Polskę reprezentowała w tym gronie rekordowa liczba 25 obiektów autorstwa kilkudziesięciu zespołów!

Czytaj też: EU Mies Award 2022: polskie nominacje |

17 stycznia poznaliśmy 40 realizacji wyłonionych spośród nominowanych z całej Europy. To tzw. krótka lista EU Mies Award 2022. Wyboru dokonało jury, w którego skład weszli tym razem: meksykańska architektka Tatiana Bilbao (przewodnicząca), Francesca Ferguson, dziennikarka i kuratorka, Mia Hägg, architektka i założycielka Habiter Autrement, Triin Ojari, historyczka i krytyk sztuki, dyrektorka Estońskiego Muzeum Architektury, Georg Pendl, prowadzący w Austrii własną pracownię Pendl Architects, Spiros Pengas, ekspert ds. turystyki, w latach 2011-2019 zastępca burmistrza Salonik ds. kultury oraz Marcel Smets, belgijski architekt i urbanista.

Wśród 40 realizacji na krótkiej liście European Union Prize for Contemporary Architecture – Mies van der Rohe Award są aż dwa obiekty z Polski: Park Pamięci w Oświęcimiu projektu NArchitekTURA (nominowany przez Ewę P. Porębską, redaktor naczelną „Architektury-murator”) i Centrum Aktywności Lokalnej w Rybniku autorstwa MWArchitekci (nominowany przez Marcina Szczelinę). Sędziowie obradowali przez trzy dni, starając się wybrać takie budynki i przestrzenie, które w najbardziej adekwatny sposób odpowiadają  na współczesne wyzwania. Obecnie pilnie potrzebujemy zmiany paradygmatu, szerszego stosowania projektowania włączającego i akceptacji różnorodności – tłumaczyła decyzję przewodnicząca jury Tatiana Bilbao.

Innymi słowy, ważny był nie tylko rezultat, ale przede wszystkim proces powstawania architektury i zaangażowanie mieszkańców. Polskie realizacje doskonale ilustrują ten aspekt. Centrum Aktywności Lokalnej projektu biura MWArchitekci powstało jako pierwszy z kilku podobnych budynków planowanych w różnych częściach Rybnika. Autorom udało się opracować pewną ramę dla miejskich aktywności, nie definiując do końca sposobu użytkowania. W założeniu centra mają pojawić się w dzielnicach, w których nie ma miejsc pełniących funkcje integracyjne. W każdej lokalizacji będą wyglądać trochę inaczej i służyć nieco innym celom. Te określane są wspólnie z mieszkańcami podczas kilkustopniowych konsultacji społecznych. Dodajmy, że pomysłodawcą budowy Centrów Aktywności Lokalnej w Rybniku był w 2017 roku nieżyjący już architekt Wojciech Student, wówczas pełnomocnik prezydenta ds. inwestycji i gospodarki przestrzennej.

Pobierz publikację: Polska w konkursie EU Mies Award. 1998-2019 |

Realizacja Parku Pamięci to z kolei oddolna inicjatywa mieszkańców i społeczników skupionych wokół Fundacji Centrum Żydowskie w Oświęcimiu, organizacji pozarządowej, która m.in. opiekuje się jedynym zachowanym w mieście domem modlitwy oraz prowadzi tam muzeum prezentujące historię lokalnej społeczności starozakonnych. Cztery lata temu pojawił się pomysł, aby w miejscu istniejącej do 1939 roku oświęcimskiej Wielkiej Synagogi urządzić park z repliką jednego z historycznych żyrandoli, który udało się odnaleźć podczas prac archeologicznych. Projekt założenia opracowała pracownia NArchitekTURA, a środki na realizację, blisko 300 tys. zł, udało się pozyskać od darczyńców oraz w ramach dwóch publicznych zbiórek, przeprowadzonych m.in. poprzez portal zrzutka.pl.

Krótka lista EU Mies Award 2022, czyli 40 najlepszych

Jak skrupulatnie wyliczyło biuro prasowe fundacji Miesa van der Rohe, wśród 40 obiektów na krótkiej liście dziewięć reprezentuje szeroko rozumiane mieszkalnictwo, siedem to budynki kultury, sześć ma funkcje mieszane, tyle samo funkcje edukacyjne, cztery to przestrzenie publiczne, a dwie realizacje powstały na potrzeby sportu i rekreacji. Jedną realizację można zaliczyć do kategorii handel, jedną do kategorii żywność i zakwaterowanie, jedną do obiektów przemysłowych, a jedna do projektów krajobrazowych. Jest także jedno biuro i jeden budynek opieki społecznej.

Znacznie ciekawiej wygląda podział 40 realizacji na kraje, w których powstały. I tak, tradycyjnie najwięcej obiektów reprezentuje Hiszpanię i Francję – po pięć budynków. Tyle samo ma jednak także Austria. Po trzy zbudowano na terenie Niemiec, Wielkiej Brytanii i Belgii. Na krótkiej liście po dwa projekty oprócz Polski ma Portugalia, Finlandia i Dania, a po jednym Norwegia, Grecja, Rumunia, Węgry, Czechy, Holandia, Słowenia i Włochy.

Teraz spośród 40 realizacji jurorzy wybiorą pięciu finalistów. Następnie udadzą się na architektoniczną wycieczkę, oglądając finałowe obiekty na żywo, by na koniec podjąć decyzję o przyznaniu Grand Prix EU Mies Award 2022. Finałową piątkę poznamy już 16 lutego, natomiast zwycięzca ogłoszony zostanie w połowie kwietnia.