Co znajdziesz w artykule:1. Nowe życie kopalni Wieczorek – Katowicki HUB Gamingowo-Technologiczny2. KWK Wieczorek według AMC – Andrzej M. Chołdzyński3. KWK Wieczorek według WXCA4. KWK Wieczorek według Ostrowscy Architekci5. Kopalnia Wieczorek odNOWA: realizacja6. Historia kopalni Wieczorek7. Gdzie znajduje się KWK Wieczorek8. Kopalnia Wieczorek: wizualizacje
Nowe życie kopalni Wieczorek – Katowicki HUB Gamingowo-Technologiczny
Na przeszło 20-hektarowym terenie po kopalni Wieczorek na Nikiszowcu powstać ma Dzielnica Nowych Technologii. List intencyjny w sprawie przekazania Katowicom działki Spółka Restrukturyzacji Kopalń podpisała pod koniec lutego 2020 roku. Przewidziano, że w istniejących i nowych budynkach znajdą się siedziby firm z branży gamingowej, e-sportu i sektora kreatywnego. Na zagospodarowanie terenu po zachodniej stronie ulicy Szopienickiej i adaptację części historycznych obiektów kopalni Wieczorek we wrześniu ubiegłego roku władze miasta zorganizowały konkurs architektoniczny. W siedmioosobowym jury pod przewodnictwem architekta miasta Stanisława Podkańskiego znaleźli się Piotr Fischer, Andrzej Grzybowski, Michał Jędrzejek, Aleksandra Tomkiewicz, Bolesław Błachuta oraz Małgorzata Domagalska.
KWK Wieczorek według AMC – Andrzej M. Chołdzyński
Na konkurs nadesłano pięć prac, ale dwie ze względów proceduralnych nie zostały dopuszczone do oceny. Ostatecznie pierwsze miejsce, 100 tys. zł oraz zaproszenie do udziału w negocjacjach na przygotowanie dokumentacji projektowej otrzymało biuro AMC – Andrzej M. Chołdzyński. Jury doceniło koncepcję m.in. za ograniczenie interwencji do minimum. Autorzy większość nowych funkcji zaproponowali bowiem pod ziemią, powyżej zaś zaprojektowali zielone założenie integrujące istniejące budynki kopalni Wieczorek. Kluczowa dla projektu była warstwa historyczna tego miejsca oraz jego nowoczesne, innowacyjne przeznaczenie. Zaprojektowaliśmy duży park i, trochę wzorem paryskiego Luwru, część dolną, podziemną kondygnację z ogrodem, która będzie zawierała funkcje dodane, dzięki czemu na powierzchni układ budynków pozostanie niezmieniony – tłumaczy architekt Andrzej Chołdzyński. Sędziowie zwrócili też uwagę na pomysł utworzenia przystanków autobusowych pod przewieszonym nad ulicą Szopienicką tzw. Budynkiem nr 2.
i
KWK Wieczorek według WXCA
Drugą nagrodę w wysokości 50 tys. zł zdobyła pracownia WXCA (architekci Szczepan Wroński, Agnieszka Nowicka, Sonia Manssour-Stawiarska, Zuzanna Rosińska, Michał Czerwiński, Paulina Kucharska). Jury zwróciło uwagę m.in. na zaproponowane w projekcie rozwiązania proekologiczne, jak uprawy na dachach, retencja wód opadowych, ewentualne wykorzystanie szybu kopalni dla pomp ciepła i wykorzystanie energii geotermalnej. Jak tłumaczą architekci zależało im na takim zaaranżowaniu przestrzeni, by była atrakcyjna nie tylko dla pracowników znajdujących się tam obiektów biurowych, ale też innych użytkowników. Na terenie dawnej kopalni Wieczorek przewidzieli wielofunkcyjny plac główny z fontanną, a także nowoczesne centrum edukacyjno-konferencyjne z wieżą widokową, audytorium na 500 osób, muzeum i restauracją. Reprezentacyjną strefę wejściową na teren Dzielnicy Nowych Technologii autorzy zaplanowali w budynku Cechowni. Zaproponowali również tzw. loop, czyli wewnętrzną pętlę aktywizującą wszystkie funkcje, która jest bieżnią dla pieszych i rowerzystów oraz spełnia wymogi drogi pożarowej. Projektując tak rozległy teren, mierzyliśmy się z bardzo wymagającym kontekstem. To zawsze stanowi duże wyzwanie i wymaga od twórców zrozumienia, jaką wartością jest to miejsce dla mieszkańców – mówi Sonia Manssour-Stawiarska z WXCA, współautorka projektu.
i
KWK Wieczorek według Ostrowscy Architekci
Trzecie miejsce i 30 tys. zł otrzymało z kolei Biuro Projektowe Ostrowscy Architekci z Katowic. Jak piszą w założeniach autorzy, ich intencją było wielowymiarowe ożywienie, zdegradowanego, poprzemysłowego terenu dawnej kopalni Wieczorek. W tym celu odwołali się m.in. do dosłownego znaczenia słowa „hub”, jakim określa się urządzenie do łączenia ze sobą segmentów sieci i komputerów. Zaproponowali wielofunkcyjną, otwartą przestrzeń publiczną z trzema otwartymi placami, w zamyśle spajającą różne pokopalniane obiekty. Jej projekt oparli na linearnej kompozycji, inspirowanej profilem geologicznym otworu wiertniczego. Tak powstałby graficzny układ ścieżek z kilku rodzajów nawierzchni i rabat utworzonych z bylin, rojników, rozchodników i traw ozdobnych. Istniejące obiekty architekci proponują pieczołowicie odrestaurować i zaadaptować do funkcji biurowych. W usytuowanej w centrum założenia wieży wyciągowej dodatkowo proponują przestrzenie wystawiennicze i restaurację.
i
Kopalnia Wieczorek odNOWA: realizacja
Rewitalizację terenów dawnej kopalni Wieczorek w Katowicach władze miasta planują prowadzić etapami. Pierwszy, polegający na adaptacji zabytkowych obiektów i uporządkowaniu otoczenia, realizowany będzie według nagrodzonego projektu. W kolejnym planowane jest wybudowanie hal z przeznaczeniem na studia telewizyjne i studio nagrań dla obsługi przemysłu e-sportowego. Prace projektowe mają być prowadzone w 2023 rok (z odpowiednio wcześniej ogłoszonym postępowaniem na wyłonienie projektanta), a zakończenie inwestycji przewidziano na koniec 2025 roku. W etapie trzecim, do połowy roku 2026, planuje się wyposażenie budynków w sprzęt technologiczny, w etapie czwartym – realizację nowych biurowców o łącznej powierzchni użytkowej wynoszącej ponad 84 tys. m², w piątym, w oparciu o kapitał prywatny, w południowej części mogłyby powstać dodatkowe obiekty biurowo-usługowe lub produkcyjne oraz parkingi. Koszt inwestycji szacowany jest na ponad miliard złotych. Jestem przekonany, że za kilka lat projekt, jakim jest powstanie Dzielnicy Nowych Technologii będzie mógł być porównywany do rewitalizacji terenów po kopalni Katowice, a tym samym powstania Strefy Kultury. Na terenie należącym wcześniej do kopalni Wieczorek powstanie nowoczesne centrum technologiczno-gamingowe. Przekształcenie tych miejsc w przestrzeń dla sektora nowoczesnych technologii pozwoli nam wrzucić szósty bieg i stanie się kolejnym kamieniem milowym w rozwoju Katowic – mówił po ogłoszeniu wyników konkursu Marcin Krupa, prezydent Katowic.
Historia kopalni Wieczorek
Kopalnia Węgla Kamiennego Wieczorek powstała w 1883 roku z połączenia 11 mniejszych zakładów. Do końca II wojny światowej działała pod szyldem Georg von Giesches Erben. To właśnie na zlecenie tego koncernu obok kopalni w latach 1907-1910 i 1908-1919 powstały podziwiane do dziś osiedla górnicze Giszowiec i Nikiszowiec. Budowa obu zespołów stanowiła wówczas pionierskie przedsięwzięcie. Ich autorzy, Emil i Georg Zillmannowie, wzorowali się na najnowszych opracowaniach w tej dziedzinie, w tym idei miasta-ogrodu Ebenezera Howarda. Były to niemal samowystarczalne dzielnice, w których obok budynków mieszkalnych znajdowały się świątynie, szpitale, szkoły, przedszkole, karczmy, a nawet pralnia elektryczna i zakład fotograficzny. Mieszkańcy Nikiszowca mogli cieszyć się wszystkimi zdobyczami cywilizacyjnymi tamtego okresu, takimi jak elektryczność, bieżąca woda czy kanalizacja. Niektóre domy wyposażono nawet w centralne ogrzewanie. Sama kopalnia też była nowoczesna. W latach 1903-1910 powstały zachowane do dziś szyby Pułaski oraz Poniatowski o głębokości 450 i 400 metrów. Obok szybu Pułaski Zillmannowie zaprojektowali jeszcze maszynownię i cechownię z charakterystyczną wieżą zegarową. KWK Wieczorek funkcjonowała do 2018 roku, kiedy to została przekazana Spółce Restrukturyzacji Kopalń. Rozpoczęto wtedy jej likwidację, co było spowodowane wyczerpywaniem złóż węgla kamiennego. Obecnie na terenie kopalni Wieczorek znajdują się nie tylko obiekty zabytkowe, ale też budynki o niewielkiej wartości estetycznej, wybudowane w latach 60., 70. i 80. XX wieku.
Gdzie znajduje się KWK Wieczorek
Newsletter „Architektury-murator”co tydzień nowa porcja najświeższych architektonicznych newsów z Polski i ze świata!
