Architektura MuratorKonkursy„Najlepsze miasto świata” w finale Nagrody Literackiej Nike

„Najlepsze miasto świata” w finale Nagrody Literackiej Nike

Ogłoszono finalistów tegorocznej Nagrody Literackiej Nike. W finałowej siódemce jest „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949” Grzegorza Piątka. Przypominamy recenzję książki, jaka ukazała się na łamach „Architektury-murator”.

„Najlepsze miasto świata” w finale Nagrody Literackiej Nike
Grzegorz Piątek i jego książka „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949”; fot. Jakub Celej

Dziś liczący się kryminał musi mieć pół tysiąca stronic, wyrazistą konstrukcję i język przystający do świata czytelnika, oczywiście młodego, najwyżej w średnim wieku. Od dawna nie czytam więc kryminałów, ten jednak wciągnął mnie od słów wstępu, a potem, jak to kryminał, nie dał spać póki nie dowiedziałam się, kto zabił. Zaraz po pierwszej wojnie światowej Alfred Lauterbach pastwił się nad ofiarą, źle wieszczył, nie oszczędzał Warszawy, mimo że dopiero startowała do miana najlepszego miasta świata. Dalej też wszystko było nie tak: urbaniści i architekci dwudziestolecia międzywojennego szukali wprawdzie nowego oblicza stołeczności, ale utkali tylko cienką warstwę blichtru, pod którym tkwił, słowami Wandy Melcer, Czarny Ląd zaniedbań i hańby władzy. Potem, po 1945 roku, było już tylko gorzej. I właśnie o tej powojennej szarpaninie, lamencie, tumulcie i wstydzie pisze autor. Wykorzystał, a raczej przebrał, całą potrzebną literaturę. Jest zresztą w czym wybierać. Diarystyka, wspomnienia, artykuły prasowe, archiwa i fotografie świadczą, rzucają światło. Także w obcych językach, żeby przypomnieć wypowiedzi Jane Jacobs, Marci Shore czy Anny Louise Strong, dla której Marian Spychalski to handsom blue-eyed dynamo.

Fenomen tej książki zasadza się na przystępności wywodu o skomplikowanej anatomii odbudowy, na patrzeniu czytelnikowi w oczy, na bardzo osobistej relacji autora z opisywanym obrazem zebranym z krótkich wątków tekstu, wieńczonych małymi dawkami przypisów. Grzegorz Piątek pisze współczesnym sobie językiem, żonglując słowami kiedyś nieznanymi (know-how, turborewolucja, muzak), bywa też zabawny przywołując rdzewiejącą żelazną kurtynę. Osnową jest temat, zdawałoby się, dla powojennego pokolenia oczywisty i zamknięty. Relacjonowany dotąd nudnie, z przewagą polityki, z obrazem pierwszomajowych pochodów z placem Konstytucji w tle. A tu bohaterski BOS i poharatana Warszawa: burza mózgów nad bezsilnymi zwłokami. Mnogość wątków prowadzi nas przez gąszcz podtekstów, arcyciekawych rozdziałów o rozległych warstwach tła politycznej intrygi, po detale, jak choćby obraz żywej Pragi jesienią 1944 roku, jak ledwo tknięty problem feminizmu z pomocą „pani Grażynki” (arch. Grażyny Terlikowskiej-Woysznis), po analizę płaskorzeźby Jarnuszkiewicza na Mariensztacie: gdy chłopcy czytają, dziewczynka zachwyca się lalką (myślę, że ona przeczytała wcześniej i szybciej).

Autor mierzy się też z fikcją literacką, gdy tropem auta z Marianem Spychalskim za kierownicą przemierza nowoczesną Warszawę, której de facto jeszcze nie ma. Jednak epilog opowieści nie jest radosny. Oto 14 lutego 1985 roku grupka w miarę przytomnych, jak z młodzieńczą dezynwolturą pisze autor, bosowców odsłania sobie tablicę na ścianie kamienicy przy Chocimskiej 33. I znowu jak w rasowym kryminale – tablica niebawem znika. Pada ofiarą fali odbrązawiania BOS-u, lawiny spóźnionej krytyki wobec dawnych poczynań, a przede wszystkim nieuzasadnionych wyburzeń. To ostatni moment, by nieliczni bosowcy jeszcze zabrali głos. Autor przywołuje ich wypowiedzi. Z narratora wchodzi w rolę adwokata. Nie rób nic, to nie będziesz krytykowany – taką receptą kończy swoją arcyciekawą opowieść o wątkach odbudowy Warszawy.

Grzegorz Piątek czyta „Najlepsze miasto świata” – podcast „Architektury-murator”
Grzegorz Piątek czyta „Najlepsze miasto świata” – podcast „Architektury-murator” W premierowym podkaście Grzegorz Piątek czyta fragment swojej najnowszej książki „Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949”. Wybierzcie się z nami w audiopodróż przez powojenną stolicę, po której przewodnikiem będzie głos autora [WŁĄCZ AUDIO].
Kompendium „Kolizje ptaków z transparentnymi powierzchniami” do pobrania za darmo! Jeśli nie zrozumiemy, że śmierć ptaków jest takim samym przejawem bezmyślnej przemocy nad przyrodą, jak niszczenie lasów czy osuszanie bagien, natura nam odpłaci się i za to, tak jak odpłaca się już obecnie, grożąc katastrofą – pisze w przedmowie Ewa Kuryłowicz. Publikacja „Kolizje ptaków z transparentnymi powierzchniami. Kompendium wiedzy” jest już dostępna do pobrania bezpłatnie w wersji .pdf.
Kultowe publikacje Muzeum Architektury do pobrania za darmo! Muzeum Architektury we Wrocławiu udostępnia on-line najważniejsze i najbardziej poszukiwane wydawnictwa. Na razie bezpłatnie pobrać można cztery publikacje.
Działamy dla Pragi: poradnik aktywności lokalnej po polsku i ukraińsku „Poradnik Aktywności Lokalnej. Działamy dla Pragi. Порадник З Активізації Місцевої Громади. Діємо для Праги” to pierwsza publikacja wydana po polsku i ukraińsku, mająca na celu ułatwienie orientowania się w tym, jak działać na rzecz lokalnej wspólnoty i najbliższego otoczenia oraz jak korzystać z przywilejów i obowiązków obywatelskich.
Grzegorz Piątek laureatem Paszportów POLITYKI za książkę „Gdynia obiecana” Grzegorz Piątek został laureatem Paszportów POLITYKI za swoją nową książkę „Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939”. To znakomita opowieść o mieście, która stawia pytanie o modernizację – uzasadniało jury.
Premiera książki „Mistrzowie Architektury 2004-2021” Katowicki SARP zaprasza na premierę książki „Mistrzowie Architektury 2004-2021”. Publikacja to nie tylko album prezentujący najważniejsze światowe realizacje, ale też reportaż przedstawiający ostatnie kilkanaście lat działalności katowickiego oddziału stowarzyszenia.
Socmodernizm: nowy poradnik dobrych praktyk architektonicznych Na 17 grudnia zaplanowano premierę kolejnego poradnika dobrych praktyk architektonicznych, tym razem poświęconego architekturze socmodernizmu. Publikacja z jednej strony pełni funkcję praktycznej instrukcji dla architektów, inwestorów i zarządców nieruchomości w przystępny sposób wyjaśniającej, jak prowadzić odpowiednie konserwacje i remonty, z drugiej – subiektywnego przewodnika po socmodernistycznej architekturze stolicy.
„Architektura-murator” na BAZARCHU! Już w najbliższy weekend kolejna edycja BAZARCHU, czyli najpopularniejszych targów książek i wydawnictw architektonicznych. W programie m.in. spotkanie autorskie z Czesławem Bieleckim, warsztaty dla dzieci i młodzieży oraz teatralna adaptacja komiksu „Robert Moses. Ukryty władca Nowego Jorku”. Nie zabraknie też „Architektury-murator” ze specjalną ofertą prenumeraty dla wszystkich pasjonatów czytelnictwa!
Czy warto zajmować się projektowaniem liter? Bezpłatna publikacja Otwiera oczy, obala mity, prezentuje świat niezależnych projektantów krojów pisma w Polsce. Cyfrową wersję publikacji „Independent Type” można pobrać bezpłatnie.