Spis treści
- Konkurs na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną
- Nagroda specjalna za innowacje
- Rewitalizowana przestrzeń miejska
- Przestrzeń nadwodna
- Rewitalizowana przestrzeń zabytku
- Nowa przestrzeń w zieleni
- Rewitalizowana przestrzeń w zieleni
Konkurs na najlepiej zagospodarowaną przestrzeń publiczną
Za nami siedemnasta edycja konkursu na najlepiej zagospodarowane przestrzenie publiczne organizowanego przez Towarzystwo Urbanistów Polskich i Związek Miast Polskich. W skład jury tradycyjnie weszli przedstawiciele zarządu głównego TUP, prezesi oddziałów terenowych oraz zaproszeni goście. W tym roku kapituła liczyła 22 osoby. Byli to: Tomasz Majda, prezes TUP, Aneta Tomczak, Paulina Sikorska, Anna Pyziak, Dorota Kamrowska-Załuska, Małgorzata Bartyna-Zielińska, Joanna Grocholewska, Bartosz Bartosiewicz, Monika Gołąb-Korzeniowska, Jacek Godlewski, Łukasz Mikuła, Maria Oleszczuk, Dominik Drzazga, Bartosz Czarnecki, Anna Polska, Małgorzata Strzyż i Jolanta Patalan, a także Ewa Pawłowska, prezeska Fundacji Integracja, Mateusz Piróg, redaktor naczelny portalu Urbnews.pl, Anna Nowokuńska-Maksymiuk, członiki Zarządu Stowarzyszenia Twórców Grafiki Użytkowej, Joanna Stefaniuk z Wydziału Polityki Miejskiej Departamentu Strategii Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Zuzanna Mielczarek, główna specjalistka ds. projektów zewnętrznych i wystaw Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.
Do konkursu nominowano w sumie 44 realizacje z całej kraju. Ostatecznie sędziowie przyznali 12 nagród i wyróżnień w pięciu kategoriach: rewitalizowana przestrzeń miejska, przestrzeń nadwodna, rewitalizowana przestrzeń zabytku, nowo wykreowana przestrzeń w zieleni i rewitalizowana przestrzeń w zieleni. Przyznano też nagrodę specjalną za innowacyjne podejście w projektowaniu przestrzeni publicznych.
Jurorzy pod uwagę brali nie tylko walory estetyczne, ale przede wszystkim wartość społeczną realizacji: to, w jaki sposób dane miejsca integrują mieszkańców i przywracają lokalną tożsamość kulturową.
Nagroda specjalna za innowacje
Specjalną nagrodę za innowacyjne podejście do projektowania przestrzeni publicznych otrzymała inicjatywa „Laboratorium Rawa” (autorzy: Paweł Jaworski, Aleksandra Hantkiewicz-Lejman, Michał Zarzecki). Celem przedsięwzięcia, w które zaangażowało się m.in. siedem katowickich uczelni oraz władze miasta jest opracowanie koncepcji przekształcenia śródmiejskiego odcinka doliny Rawy w Katowicach oraz powiązanych z nim przestrzeni publicznych w park rzeczny. Projekt rozpoczął się jesienią ubiegłego roku od wspólnego budowania czasowej aranżacji niewielkiego fragmentu kampusu Uniwersytetu Śląskiego i rozmów na temat przyszłości tego miejsca. To tzw. proces prototypowania urbanistycznego, który ma przynieść konkretne rozwiązania sprzyjające interakcji i współpracy.
Prototypowanie stanowi kluczowy element procesu, pozwalając na wdrażanie rozwiązań tymczasowych, które mogą być oceniane pod kątem ich zastosowania i funkcjonalności. To podejście podkreśla rangę kształtowania miejsc publicznych, uwzględniając redukcję kosztów, zaangażowanie różnych grup użytkowników oraz ciągłą obserwację przestrzeni. Dzięki temu możliwe jest dostosowywanie zagospodarowania do bieżących potrzeb, co przyczynia się do szerokiej akceptacji i sukcesu koncepcji – napisali jurorzy w uzasadnieniu.
Rewitalizowana przestrzeń miejska
W kategorii rewitalizowana przestrzeń miejska główną nagrodę zdobyło nowe zagospodarowanie Rynku Starego Miasta w Rawie Mazowieckiej (autorzy: Arkon Atelier). W ramach inwestycji zrewitalizowano główne place: Piłsudskiego i Wolności, które zyskały nowy kształt i reprezentatywny charakter. Przestrzeń publiczną wzbogacono o ciekawe obiekty małej architektury nawiązujące do historii miejsca, zielone przestrzenie i kolorowe, kwiatowe rabaty – uzasadniało jury. Sędziowie zwrócili też uwagę na uspokojenie ruchu kołowego oraz podkreślenie wartości kulturowej okolicznych, zabytkowych obiektów, co dodatkowo wzmocniło funkcję turystyczną miasta.
Wyróżnienie w kategorii rewitalizowana przestrzeń miejska przypadło woonerfowi na ul. Parkowej w Sopocie (autorzy: Mirosław Gruzioła, Biuro Projektowo-Consultingowe HydroEco). Jurorzy podkreślili, że projekt nie tylko uspokoił ruch samochodowy i poprawił bezpieczeństwo pieszych, ale też uatrakcyjnił tę część miasta na styku z Morzem Bałtyckim. Ważnym założeniem była również ochrona okolicznych terenów przed podtopieniami poprzez wybudowanie nowych kanałów deszczowych i przebudowę infrastruktury – czytamy w uzasadnieniu.
Przestrzeń nadwodna
W kategorii nadwodna przestrzeń publiczna nagrodę otrzymał projekt zagospodarowania terenu nad zalewem Sosina w Jaworznie (autorzy: Atelier Projektowe Arsis). Projekt tego założenia jest bardzo dobrą odpowiedzią na rekreacyjno-wypoczynkowe potrzeby mieszkańców, nie tylko miejscowości, ale i regionu. Na podkreślenie zasługuje staranne wpisanie rozwiązań przestrzennych i architektonicznych w krajobraz nadwodny i czytelny podział na strefy funkcjonalne. W efekcie powstała przestrzeń chętnie wykorzystywana przez mieszkańców zarówno do rekreacji, jak i różnego rodzaju aktywności fizycznej, a także integrująca różne grupy wiekowe – czytamy w uzasadnieniu.
W kategorii przestrzeń nadwodna przyznano też dwa wyróżnienia. W ten sposób doceniono m.in. zagospodarowanie śródmiejskiego odcinka bulwarów nad Słupią w Słupsku (autorzy: Socha). Budowa reprezentacyjnych bulwarów nadrzecznych i nowych kładek pieszych na rzece stworzyła nowy szkielet komunikacyjny z priorytetem dla ruchu pieszego. Równolegle powstały miejsca dla odpoczynku i spotkań w otoczeniu przyrody. Inwestycja „przywróciła” rzekę miastu i mieszkańcom, eksponując jednocześnie najważniejsze zabytki Słupska, będące świadectwem jego bogatej historii – uzasadniali jurorzy. Podkreślili również, że autorom udało się zrealizować bogaty program rekreacyjny, ale też wykreować atrakcyjną przestrzeń wspólną na styku miasta i natury.
Drugie wyróżnienie otrzymał projekt bulwarów nad Bzurą w Sochaczewie z amfiteatrem, przystanią kajakową i nowym zagospodarowaniem wzgórza zamkowego (autorzy: Heine, Wischer und Partner Architekci, Anna Stryszewska-Słońska). Jury zwróciło uwagę na wyeksponowanie walorów historyczno-kulturowych miasta, poprawę dostępności, a jednocześnie rozszerzenie oferty kulturowej i rekreacyjnej. Projekt jest elementem przemyślanych i kompleksowych zmian dokonywanych w przestrzeni, co wpisuje się w pożądane trendy wychodzące naprzeciw oczekiwaniom społecznym – czytamy w uzasadnieniu.
Rewitalizowana przestrzeń zabytku
Za najlepszą realizację w kategorii rewitalizowana przestrzeń zabytku jurorzy uznali upamiętnienie dawnego cmentarza ewangelickiego w Olsztynie (autorzy: Biuro Architektoniczne Gadomscy). Jak podkreślili, to bardzo oryginalny i odważny projekt, łączący w sposób umiejętny i wyważony, zagospodarowanie dwóch mocno ze sobą kontrastujących obiektów: cmentarza oraz stacji kolejowej. Inwestycji towarzyszą liczne nasadzenia, dzięki którym przestrzeń nabierze docelowo parkowego charakteru – napisali w uzasadnieniu.
W kategorii rewitalizowana przestrzeń zabytku również przyznano dwa wyróżnienia. Pierwsze otrzymała wielokrotnie nagradzana już ekspozycja reliktów palatium Mieszka I na Ostrowie Tumskim w Poznaniu (autorzy: Pracownia Projektowa J. P. Woźny). Jak podkreślili sędziowie, pomimo zastosowania oszczędnych środków wyrazu, uzyskano czytelny przekaz historyczny i wysokie walory przestrzeni.
Drugie wyróżnienie zdobyło lapidarium na dawnym cmentarzu ewangelickim w Dołujach koło Szczecina (autorzy: Archimedes -Architektura Media Design). Jury podkreśliło, że uporządkowanie i zagospodarowanie tego miejsca było inicjatywą mieszkańców. W efekcie podjętych działań, zaniedbany, zarośnięty cmentarz stał się elementem edukacji o przeszłości regionu, a także atrakcją turystyczną.
Nowa przestrzeń w zieleni
W kategorii nowo wykreowana przestrzeń w zieleni nagrody nie przyznano. Wyróżnienie zdobył jednak park kieszonkowy przy ul. Katowickiej w Bytomiu (autorki: Anna Becker, Marlena Pilch, Magdalena Wnęk, Małgorzata Łaczek, Anna Becker Signa Projekt) za przemyślane planowanie i staranną realizację. Projekt stanowi odpowiedź na deficyt terenów zielonych w wyjątkowej przestrzeni oraz jej znaczenie dla społeczności lokalnej. Obszar po wyburzonej kamienicy przekształcono w przyjazną, malowniczą przestrzeń rekreacyjną, tak by mogła ona tętnić życiem i rozkwitać przyrodą – napisano w uzasadnieniu.
Drugie wyróżnienie w kategorii nowo wykreowana przestrzeń w zieleni otrzymała tężnia solankowa wraz z ogrodem halofitów w Wołczynie (autorzy: architektki Agnieszka Chudzińska i Agnieszka van der Esch, INVEST Grzegorz Piwnik). Wołczyńska tężnia jest obiektem wykorzystującym naturalne zasoby wód termalnych oraz łączącym funkcję rekreacyjną i leczniczą z ochroną zagrożonych gatunków roślin i zwierząt w siedliskach wodno-błotnych. Zaaranżowana przestrzeń stanowi atrakcyjne miejsce spotkań i integracji mieszkańców oraz przyciąga turystów odwiedzających Wołczyn. Na uznanie zasługuje czytelna kompozycja zespołu i konsekwencja w kształtowaniu elementów architektonicznych tężni i pawilonu edukacyjnego oraz umiejętne powiązanie naturalnych walorów lokalizacji, tj. występujących wód termalnych i ekspozycji zagrożonych wyginięciem roślin słonolubnych – halofitów – czytamy w uzasadnieniu.
Rewitalizowana przestrzeń w zieleni
W kategorii rewitalizowana przestrzeń w zieleni również nie przyznano nagrody, wyróżniono za to park Lasek Szubianki w Jarocinie (autorzy: Magdalena Gralińska, Krzysztof Kowalski, Tomasz Florkowski; KOWALSKI – Pracownia Projektowa), który – jak podkreśliło jury – stanowi przykład wykorzystania prostych działań przestrzennych w celu stworzenia niezwykłej przestrzeni o walorach przyrodniczych do codziennej rekreacji. Przestrzeń ukształtowano w sposób minimalistyczny, uwzględniający potrzeby biegaczy, miłośników rowerów oraz osób chcących obcować z przyrodą. Stworzono również ofertę edukacyjną w formie tablic botanicznych, hotelików dla owadów oraz wykreowano miejsca integrujące społeczność lokalną – czytamy w uzasadnieniu.
Drugie wyróżnienie otrzymała modernizacja parku Goepperta w Szprotawie (autorzy: Maciej Boryna, Jan Ryszawy, Jan Litwinka; PROWAY Zbigniew Kowalski). Modernizacja została przeprowadzona w sposób kompleksowy z zachowaniem zasad dostępności dla różnych grup użytkowników. Park został włączony w system miejskiej zieleni i dróg rowerowych, stał się ponownie atrakcyjną przestrzenią użytkowaną na co dzień przez mieszkańców, a także ciekawym produktem turystycznym – uzasadniali sędziowie.
