Najlepsze przestrzenie publiczne w Europie. Znamy finalistów ważnego konkursu

Park Akcji Burza z szansą na kolejną nagrodę

Po zdobyciu Grand Prix w 10. edycji warszawskiej nagrody architektonicznej, Nagrody Architektonicznej POLITYKI za 2023 r. oraz nagrody Landezine International Landscape Award - LILA 2024 warszawski Park Akcji Burza ma szansę na kolejny laur. Właśnie znalazł się w gronie pięciu finalistów nagrody dla najlepszych przestrzeni publicznych - European Prize for Urban Public Space.

Park Akcji Burza pod Kopcem Powstania Warszawskiego to takie miejsce, które od czasu jego realizacji zawsze wskazuję, w każdej prawie rozmowie o Warszawie czy o architekturze, niezależnie od tego czy rozmawiam z profesjonalistą, czy po prostu w kontekście towarzyskiego spotkania,  jako absolutne - tak zwane-#mustsee. Nie ukrywam, że jestem wręcz zafascynowana tym projektem,  bo umiejętnie łączy wątki przeszłości z tym co ważne dziś, upamiętnia to co ważne dla historii - z szacunkiem, ale bez zbędnej pompatyczności; a jednocześnie  daje przestrzeń dla zwykłego, codziennego i pełnego entuzjazmu życia. Nie bez znaczenia jest głęboki szacunek dla natury i uznanie w tym parku dla spontaniczności kształtowanych przez nią form

- mówi Ewa P. Porębska, która od prawie 15 lat współpracuje z organizatorami tego konkursy i obecnie zasiada w Radzie Ekspertów Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie. Przypominamy, że Ewa P. Porębska jest także współtwórczynią naszego pisma i pełniła rolę jego redaktorki naczelnej przez pierwsze 30-lat.

Park jest dziełem pracowni Archigrest i topoScape. Inwestorem jest warszawski Zarząd Zieleni.

Kto jest w gronie finalistów European Prize for Urban Public Space?

W tej edycji wyłoniono 10 finalistów, 5 w kategorii ogólnej i 5 w kategorii zabudowy morskich nabrzeży (seafronts)

Projekty pochodzą z Belgii, Hiszpanii, Gruzji, Irlandii, Włoch, Holandii, Polski i Szwajcarii. Większość z nich dotyczy miast średniej wielkości, co pokazuje, że wrażliwość i wysiłki na rzecz promowania wysokiej jakości przestrzeni publicznych rozprzestrzeniają się w całej Europie, z doskonałymi przykładami spoza dużych stolic.

W kategorii ogólnej na liście finalistów znalazły się:

1. Castel San Pietro w Szwajcarii za poprawę istniejących warunków dla osób starszych i stworzenie bardziej dostępnej i inkluzywnej przestrzeni, która zwiększa zarówno świadomość historyczną, jak i miejską. To inwestycja zakończona w 2022 roku. Jej autorem jest studioser Architects ETH OTIA SIA
2. CHAPEX w belgijskim Charleroi. To ukończona w 2024 roku struktura stanowiąca przykład reintegracji terenów poprzemysłowych z życiem miejskim. Wyróżnia się elastyczną infrastrukturę otwartą na różnorodne działania. Autorem tej interwencji jest AjdvivgwA : AM architecten jan de vylder inge vinck – AgwA
3. Park Boca de la Mina w północno-wschodniej części hiszpańskiego Reus łączy krajobraz, historię i ekologię z rzemieślniczym brukiem i efektywnym zarządzaniem wodą. Ta ukończona w 2022 inwestycja została zaprojektowana przez pracownię Batlleiroig (Enric Batlle Durany, Mario Súñer Díaz, Joan Roig i Duran, Iván Sánchez Fabra)
4. Las miejski w Tbilisi z 2023. Ten 700-hekatorowy projekt, którego celem jest regeneracja plantacji sosny z lat 20. XX wieku i rozwój nowych miejskich narzędzi ekologicznych dla patrzących w przyszłość przestrzeni publicznych. To dzieło pracowni Ruderal (Sarah Cowles).
5. Park Akcji Burza z Warszawy, czyli przebudowa istniejącego parku powstałego na bazie ruin z czasów II wojny światowej w celu stworzenia dostępnej oraz przyjemnej przestrzeni publicznej, która łączy pamięć, rekreację i ekologiczną wrażliwość.

W kategorii Seafronts na zdobycie nagrody mają szansę:

1. Bulwar w Delfizijl (Holandia). To rekonstrukcja połączenia centrum Delfzijl z Morzem Wattowym i stworzenie nowej przestrzeni publicznej, która łączy poprawę infrastruktury z ekologią. Autorem tego projektu z 2021 jest LAOS Landschaps Architectur.
2. Rekonstrukcja Dún Laoghaire Baths w Dublinie. To regeneracja porzuconych obiektów nadmorskich i ponowne połączenie miasta z morzem, poprzez stworzenie nowej, inkluzywnej przestrzeni publicznej. To projekt DLR Architects Dept. + A2 Architects.
3. Coastal Walk w Palamos w Hiszpanii, czyli 5 km długości nadmorska ścieżka demonstrująca doskonały design wyróżniający się troską o zachowanie istniejącego krajobrazu i łączący miasto, plaże i park przy minimalnych ingerencjach. Autorami projektu jest Ardevol Consultors Associats, Estudi Martí Franch Arquitectura del Paisatge SL.
4. Przebudowa nabrzeża w Porto do Son. Ten projekt miał dwa cele: renaturalizację nadmorskiego obszaru z ochronnymi wydmami;  oraz odbudowę relacji między działalnością portową a mieszkańcami. To dzieło RVR arquitectos, CREUSeCARRASCO.
5. Sea Park w Rimini. Przekształcenie rozczłonkowanego nabrzeża w spójną przestrzeń miejską, oddającą charakter miasta i tworzącą zieloną przestrzeń dla turystów i mieszkańców, jednocześnie zajmując się problemem zmiany klimatu. Autorami projektu jest pracownia Benedetta Tagliabue - EMBT Architects. 

Kiedy poznamy zwyciezców nagrody European Prize for Urban Public Space?

9 września pięciu finalistów w kategorii Seafronts, a 28 października finaliści w kategorii ogólnej zaprezentują swoje projekty przed Jury. Zwycięskie prace w obu kategoriach zostaną ogłoszone 29 października. Wszystkie wydarzenia odbędą się w CCCB i będą otwarte dla publiczności.

Czym jest European Prize for Urban Public Space?

Europejska Nagroda za Przestrzeń Publiczną (European Prize for Urban Public Space) jest przyznawana przez Centrum Kultury Współczesnej w Barcelonie (CCCB), która w 1999 roku postanowiła za jej pomocą ustanowić stałe obserwatorium przemiany europejskich miast.

Od samego początku Nagroda ma na celu rozpoznawanie i promocję najlepszych działań związanych z tworzeniem, odzyskiwaniem oraz ulepszaniem przestrzeni publicznej w Europie. Świadoma dwuznaczności pojęcia przestrzeni publicznej, jest to jedyna nagroda w Europie, która uznaje i promuje tylko przestrzeń jednocześnie miejską i dostępną dla wszystkich. Nagroda w ten sposób podkreśla relacyjny i obywatelski charakter typowo miejskiej przestrzeni.

Nagroda jest przyznawana we współpracy z różnymi europejskimi instytucjami tworzącymi Komitet Doradczy oraz Radą ekspertów z całej Europy. Kandydatami do ostatniej edycji było 336 projektów z 35 krajów, które dołączają do 2206 prac zgłoszonych w poprzednich edycjach.

Mająca charakter przede wszystkim honorowy ta nagroda wyróżnia się kilkoma cechami:

1. Jest przyznawana zarówno architektowi lub architektce , jak urzędowi odpowiedzialnem za dany teren i jego metamorfozę.
2. Nie koncentruje się wyłącznie na dużych projektach, ale zwraca też uwagę na mniejsze działania, które mają na celu przede wszystkim poprawę życia obywateli.
3. Wyróżnia się europejskim charakterem, zachowując i podkreślając lokalne szczególności, jednocześnie oddając hołd wspólnym cechom interwencji urbanistycznych w całej Europie, aby bronić i promować europejską wizję miasta.