Spis treści
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: Grand Prix dla parku pod Kopcem Powstania
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: miejskiego Zarządu Zieleni „Zgruzowstanie" wydarzeniem roku
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: WXCA i Ambient ex aequo
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: mieszkanie empatyczne
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: okno na Ukrainę
- Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: Komuna doceniona
- Nagroda prezydenta bez prezydenta. Architektka Miasta odchodzi ze stanowiska
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: Grand Prix dla parku pod Kopcem Powstania
CZYTAJ WIĘCEJ: Nagroda architektoniczna prezydenta Warszawy – LISTA NOMINOWANYCH
ZOBACZ WSZYSTKIE NOMINACJE:
Nagrody Prezydenta (bez udziału Rafała Trzaskowskiego, który pojawił się tylko na telebimie) wręczono we wtorek, w Bibliotece Narodowej, której modernizacja zdominowała poprzednią edycję nagrody. Tym razem podobnym wynikiem będą mogli się pochwalić architekci z pracowni topoScape i Archigrest, odpowiedzialni za modernizację parku Akcji „Burza" i Kopca Powstania Warszawskiego. Inwestycja Zarządu Zieleni m.st Warszawy polegała na budowie nowego dojścia do położonego na szczycie kopca pomnika w postaci „Kotwicy”, a także zorganizowaniu na nowo otaczającego go parku.
CZYTAJ WIĘCEJ: Park Akcji Burza – prezentacja A-m
Kopiec usypany po II wojnie światowej z gruzów Warszawy był przez lata zaniedbany – symbolicznie ożywał 1 sierpnia, w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego, kiedy to na jego szczycie zapalano ogień, który płonął przez kolejnych 63 dni. Poza tym jedynymi stałymi użytkownikami zarośniętego gęstymi chaszczami kopca byli miłośnicy ekstremalnej jazdy na rowerach, którzy wytyczyli tu sobie trasy. Stało się to zresztą powodem wizerunkowego falstartu samego remontu, bowiem ich wieloletni wysiłek został bezpardonowo rozjechany spychaczami. Tym bardziej warto w tym miejscu odnotować, że wśród nominowanych w kategorii Projektowanie przestrzeni publicznych znalazła się eM4 Pracownia Architektury Brataniec i ursynowski park Cichociemnych Spadochroniarzy AK, czyli tak zwana górka Kazurka, gdzie trasy rowerowe udało się zachować.
CZYTAJ WIĘCEJ: Park Cichociemnych Spadochroniarzy AK
Podstawowym założeniem rewitalizacji, poza zwiększeniem dostępności kopca, było zachowanie czy wręcz wyeksponowanie jego charakteru i kryjącej się za nim historii. Ingerencje nie były głębokie ani nie zmieniały charakteru roślinności, która przez lata objęła kopiec. Wycięte w niej ścieżki i przejścia w wielu miejscach ujawniają resztki gruzów przedwojennej Warszawy, takich jak fragmenty murów, metalowych okuć czy szklanych lub porcelanowych detali. Trakt spacerowy wijący się wokół kopca, uzupełniony stalowymi kładkami, podestami i pochylniami, umożliwia dostęp na szczyt osobom, dla których pokonanie długich schodów stanowiących główną oś założenia mogłoby być trudne. Całość uzupełniają dwa place zabaw – jeden, bardziej współczesny, wyposażony w konstrukcje do wspinania się i drugi, bardziej naturalny.
Osobnym elementem jest niewielkie lapidarium u podnóża kopca, które zawiera też skondensowaną ekspozycję wprowadzającą kontekst zburzenia Warszawy. Tuż obok powstaje zaś właśnie kieszonkowy las według metody japońskiego botanika Akiry Miyawakiego.
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: miejskiego Zarządu Zieleni „Zgruzowstanie" wydarzeniem roku
Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że nagroda w kategorii architektonicznego wydarzenia roku jest swoistym uzupełnieniem Grand Prix. Otrzymało ją bowiem Muzeum Warszawy za wystawę opowiadającą dalszy ciąg historii, którą przypomina parkowe lapidarium – „Zgruzowstanie Warszawy 1945-1949". Była to ekspozycja poświęcona nie tyle samemu zniszczeniu miasta, co procesowi jego odbudowy, ze szczególnym uwzględnieniem technik takich jak produkcja gruzobetonu.
W pierwszych latach odbudowy status gruzu uległ ewolucji. Początkowo traktowany był jako odpad, który należy usunąć i wywieźć, później jako surowiec, z którego można odzyskać lub wyprodukować nowe materiały budowlane. Wreszcie powojenne gruzy urosły do rangi symbolu – symbolu ciężkiej, kolektywnej pracy oraz jasnej przyszłości Warszawy i całego kraju. Symbolu, który tak chętnie wykorzystywany był przez komunistyczne władze, a dziś może zostać odczytany na nowo – pisali kuratorzy wystawy w zapowiedzi.
CZYTAJ WIĘCEJ: Zgruzowstanie Warszawy 1945–1949. Jak naprawdę wyglądała odbudowa stolicy?
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: WXCA i Ambient ex aequo
Trzecim nominowanym w kategorii Projektowanie przestrzeni publicznej parkiem było Pole Mokotowskie, które – można chyba tak powiedzieć – miało pecha. Formalnie otwarte zostało bowiem w ostatnich dniach grudnia, czym zapewniło sobie nominację za 2023 rok. Plebiscyt został jednak rozstrzygnięty zanim na dobre zaczęła się wiosna i warszawiacy mieli okazję zapoznać się z pełnymi efektami przebudowy.
CZYTAJ WIĘCEJ: To nie Nowy Jork, to Warszawa. Tak wygląda Pole Mokotowskie po remoncie wiosną 2024
Autorzy tego projektu – architekci z pracowni WXCA – nie wyszli z gali z pustymi rękami. W kategorii architektura użyteczności publicznej jury przyznało dwie równorzędne nagrody: WXCA za Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej wraz z placem Gwardii Pieszej Koronnej oraz pracownia Ambient za drewnianą bibliotekę w Choszczówce. Za ten ostatni projekt architekci z Ambient dostali też nagrodę specjalną za rozwiązania zapewniające dostępność.
To pierwszy raz, gdy jury przyznało dwie równorzędne nagrody, co jest tym większym zaskoczeniem, że mowa o skrajnie odmiennych projektach – skromnej placówce edukacyjnej na obrzeżach miasta i głośnym muzeum o wyrazistej architekturze, w sercu zabytkowej twierdzy, otoczonym gigantycznym, pustym placem.
CZYTAJ WIĘCEJ:
- Nowa biblioteka na warszawskiej Białołęce. Powstaje z drewnianych prefabrykatów
- Muzeum Wojska Polskiego już działa! Co zobaczymy w środku?
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: mieszkanie empatyczne
Skromność doceniono ponownie w kategorii architektury mieszkaniowej. Zwyciężyli architekci z pracowni xystudio za projekt Domu Matki Bożej Serdecznej dla osób w kryzysie bezdomności, który powstał we Włochach, tuż przy Południowej Obwodnicy Warszawy. W chaotycznym otoczeniu warsztatów, zakładów przemysłowych, hal magazynowych i przedmiejskiej zabudowy jedno- oraz wielorodzinnej stanął budynek oszczędny w środkach wyrazu, lecz niepozbawiony charakteru. Jest to obiekt zapewniający tymczasowy pobyt i pomoc osobom w najtrudniejszych życiowych okolicznościach, który powstał w warunkach ograniczonego budżetu. Mimo tego udało się stworzyć budynek – jak oceniło jury – funkcjonalny i empatyczny.
CZYTAJ WIĘCEJ: Dom Matki Bożej Serdecznej - PREZENTACJA AM
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: okno na Ukrainę
W kategorii Nowe życie budynków znów słychać echo wojennych doświadczeń Warszawy i „zgruzowstawania”. Nagrodę dostała fundacja BRDA za działania na rzecz odbudowy Ukrainy. Projekt OKNO polegał na pozyskiwaniu okien z budynków rozbieranych w Polsce i przewożeniu ich do Ukrainy, by tam zostały wykorzystane do remontów zniszczonych budynków.
Nagroda Architektoniczna Prezydenta Warszawy: Komuna doceniona
Spośród wszystkich nominowanych projektów, działań i wydarzeń warszawiacy w głosowaniu online wybrali też swojego faworyta. W tym roku największe uznanie wzbudziły głośne działania Teatru Komuna Warszawa – kolektywu odpowiedzialnego za ożywienie budynków i otoczenia dawnego liceum im. Klementyny Hoffmanowej przy Emilii Plater.
Taki wynik głosowania to jak rękawica rzucona stołecznemu ratuszowi. Teren dawnej szkoły w miejskich planach przeznaczony był bowiem pod budowę wieżowców, z oczekiwaniami na dochodową sprzedaż działki. Warszawiacy życzą sobie najwyraźniej rewizji tego planu, na co zresztą ogromną nadzieję mają działające tam organizację. Z ich pomysłami i planami można się zresztą zapoznać na miejscu, gdzie trwa wystawa „Kwartał przyszłości”, stawiająca szerokie pytania o to, jak kształtować przyszłość Śródmieścia.
CZYTAJ WIĘCEJ: Wystawa, książka, szkoła, kwartał. Komuna Warszawa zaprasza do EP29-31
Co ciekawe, w tegorocznej edycji nie przyznano nagrody w kategorii architektury komercyjnej. W ocenie jury, w minionym roku w Warszawie nie zrealizowano bowiem żadnego wystarczająco ciekawego obiektu tego typu (w poprzednich latach nagradzano w niej między innymi Halę Koszyki, Browary Warszawskie czy Elektrownia Powiśle).
Nagroda prezydenta bez prezydenta. Architektka Miasta odchodzi ze stanowiska
Wtorkową galę przyćmiło nieco niespodziewane wydarzenie. Ze stanowiskiem pożegnała się szefowa miejskiego Biura Architektury i Planowania Przestrzennego Marlena Happach, która nie tylko zasiadała w jury konkursu, lecz także współprowadziła imprezę. Wręczający jedną z nagród wiceprezydent Warszawy Michał Olszewski wyłamał się ze scenariusza i zapowiedział, że zamierza wręczyć dodatkową nagrodę, którą przyznał „jednomyślnie i jednosobowo”. Jak się okazało – chodziło o podziękowanie za blisko 8 lat pracy na stanowisku Architektki Miasta Warszawy i dyrektorki BAiPP.
Już po zakończeniu gali Happach potwierdziła, że żegna się z ratuszem. Nie żegna się jednak ani z pracą dla miasta, ani z architekturą – jak się dowiedzieliśmy przechodzi do Miejskiego Ogrodu Zoologicznego, gdzie będzie odpowiadać za inwestycje.
Szef Happach i patron nagrody, prezydent Warszawy, nie pojawił się na gali. Organizatorzy nie wyjaśnili jego nieobecności, nie była ona jednak kompletnie nieprzewidziana, Rafał Trzaskowski zdążył bowiem wcześniej nagrać wystąpienie adresowane do laureatów i publiczności, które pokazano na telebimie przed wręczeniem Grand Prix.
Architektura-murator jest patronem medialnym Nagrody Architektonicznej Prezydenta Warszawy
