Życie w Architekturze 2025. Dom Turka - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie. Magdalena Federowicz-Boule, Anna Federowicz, Jarosław Gwóźdź i Grzegorz Szymański

Życie w Architekturze 2025. Dom Turka - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie. Założenia Autorskie

Dom Turka w Augustowie to budynek o bogatej, lecz tragicznej historii, który przez dekady stanowił symbol cierpienia i represji. Jego rola w mrocznych latach powojennych jako siedziby sowieckiego NKWD, a później Urzędu Bezpieczeństwa, sprawia, że na trwałe wpisał się w pamięć mieszkańców regionu.

Dziś, dzięki nowej koncepcji przebudowy, to historyczne miejsce zyskuje nowe znaczenie, stając się Muzeum Obławy Augustowskiej – instytucją poświęconą upamiętnieniu jednej z najboleśniejszych kart polskiej historii.

Prace związane z adaptacją Domu Turka do funkcji muzealnych prowadzone były z pełnym poszanowaniem jego historycznej wartości. Celem modernizacji nie było jedynie odrestaurowanie budynku, ale przede wszystkim stworzenie przestrzeni, która w nowoczesny i angażujący sposób opowiada historię ofiar Obławy Augustowskiej. Wykorzystując innowacyjne rozwiązania, muzeum przenosi odwiedzających w realia dramatycznych wydarzeń tamtych lat, jednocześnie umożliwiając głębsze zrozumienie kontekstu historycznego. Projekt przebudowy zakłada zachowanie oryginalnej, historycznej bryły budynku, z uwzględnieniem subtelnych zmian, które poprawiają jego funkcjonalność muzealną.

Wnętrza zostały zaadaptowane na potrzeby nowoczesnych wystaw, przy jednoczesnym zachowaniu autentycznych elementów, takich jak ślady dawnych cel czy detale architektoniczne przywołujące atmosferę tamtych czasów. Elementy te były przedmiotem drobiazgowych prac archeologicznych i badawczych w trakcie realizacji inwestycji. Istotnym elementem całego założenia jest nowa część muzeum, która swoją formą i strukturą nawiązuje do natury i otaczającego krajobrazu Augustowa, stanowiąc dopełnienie i tło dla historycznego obiektu, a jednocześnie harmonijnie się z nim komponując.

Elewacja składa się ze struktury wertykalnych rytmów, które dzięki plastycznemu wykorzystaniu światłocienia zyskują zmienność w zależności od pory dnia i roku. Jej celem jest subtelne nawiązanie do różnorodności krajobrazu Augustowa i okolic.

Życie w Architekturze 2025. Dom Turka - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie. Autorzy

Autor projektu:

Magdalena Federowicz-Boule, Anna Federowicz, Jarosław Gwóźdź, Grzegorz Szymański

Zespół autorski:

Tremend

Dlaczego wg zgłaszających ta realizacja powinna zdobyć Grand Prix:

• Głęboki szacunek dla wartości historycznej obiektu

• Zachowanie oryginalnej, historycznej bryły budynku.

• Adaptacja wnętrz z poszanowaniem autentycznych elementów (np. ślady dawnych cel, detale architektoniczne). Połączenie historii i współczesnej architektury

• Nowoczesna część muzeum stanowi architektoniczne dopełnienie Domu Turka.

• Fasada nowej części wykonana w harmonii z krajobrazem i w kolorystyce spójnej z otoczeniem.

• Architektura pełni symboliczną rolę – wertykalne rytmy elewacji nawiązują do borów Puszczy Augustowskiej. Atmosfera refleksji i zadumy

• Projekt oparty na grze światła i cienia, potęgującej emocjonalny odbiór przestrzeni.

• Nastrojowe środowisko sprzyjające refleksji nad tragiczną historią regionu. Nowoczesne podejście do ekspozycji muzealnej

• Przestrzenie wystawiennicze umożliwiają interaktywne i angażujące poznanie historii.

• Wykorzystanie świadectw ocalałych, archiwaliów oraz nowoczesnych środków multimedialnych.

• Szczególny nacisk na edukację historyczną. Uniwersalna dostępność i inkluzywność

• Obiekt przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami (w tym mobilnych, sensorycznych).

• Zapewnienie dostępnych wejść, ciągów komunikacyjnych oraz przestrzeni ekspozycyjnych.

• Projekt wnętrz i ekspozycji uwzględnia czytelną nawigację i ergonomię użytkowania dla wszystkich odwiedzających. Integracja z otoczeniem przyrodniczym i kulturowym

• Harmonijne wpisanie nowej architektury w krajobraz Augustowa.

• Symboliczne odniesienia do przyrody regionu i tragicznych wydarzeń w Puszczy Augustowskiej. Wielofunkcyjność przestrzeni muzealnej

Dom Turka - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Dom Turka - Dom Pamięci Obławy Augustowskiej w Augustowie, budynek użyteczności publicznej

Inwestor/generalny wykonawca: Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego/Darmodom

Wykonawca konstrukcji: Darmodom

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2024/2025

10. edycja Życia w Architekturze

Wystartowała 10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. To wyjątkowe przedsięwzięcie, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czeka nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

Czytaj więcej o konkursie Życie w Architekturze 2025

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Jury konkursu Życie w Architekturze 2025

Życie w Architekturze 2025. Rekordowe zgłoszenia

W tym roku pracownie architektoniczne zgłosiły do konkursu blisko 400 realizacji (wciąż trwa ich weryfikacja pod kątem zgodności z regulaminem). W tej edycji czeka na Was kilka nowości. Najważniejszą z nich jest brak kategorii. Nie będziemy oddzielnie oceniać np. domów jednorodzinnych czy obiektów komercyjnych. Chcemy skoncentrować się na ŻYCIU w architekturze, czyli jej relacji z odbiorcami i otoczeniem. Kolejną kwestią jest wprowadzenie wojewódzkich list TOP 10, czyli zestawienia najciekawszych realizacji w każdym z 16 województw. Ogłoszenie każdej listy TOP 10 będzie odbywało się w formie audycji, w której opowiemy o wybranych realizacjach i przedstawimy uzasadnienie naszych decyzji.

Zasady konkursu Życie w Architekturze 2025

Cieszymy się, że spośród wszystkich polskich realizacji z lat 2020-2024 będziemy mogli wspólnie wybrać:

Najlepszy obiekt lub przestrzeń 
wskazujące kierunek 
myślenia o relacjach życia 
i architektury (Grand Prix)Ulubieńca Publiczności Laureata Środowiska 
przyznawany przez 
architektów i architektki Laureatów Nagrody Sponsora – firmy Velux

Ze 160 najlepszych polskich projektów wybierzemy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostaną one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony zostanie laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazani zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX będziemy mogli także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostaną one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. Suma nagród fundowanych przez sponsora wynosi 10 000 zł. Rozstrzygnięcie nastąpi w grudniu 2025 roku.

Sponsorzy konkursu. Na zwycięzcę czeka 20 000 zł

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophon, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Na zdobywcę Grand Prix czeka 20 000 zł.