Życie w Architekturze 2025. Golgota Wschodu w Bastionie Św.Barbary, Kaplica Jasnogórskiej Matki Pojednania, Jasna Góra. Atelier PS Mirosław Polak Marek Skwara S.C.

Życie w Architekturze 2025. Golgota Wschodu w Bastionie Św.Barbary, Kaplica Jasnogórskiej Matki Pojednania, Jasna Góra. Założenia Autorskie

W roku 2004 za sprawą ojców paulinów i ks.Zdzisława Peszkowskiego, kapelana Rodzin Katyńskich powstała idea stworzenia Kaplicy Golgoty Wschodu na Jasnej Górze. Wybór lokacji padł na powstały w XVII w. Bastion św.Barbary , który pamięta obronę Jasnej Góry przed Szwedami . Jego „opakowujące” skalne wyniesienie mury zbudowano z okolicznego wapienia kredowego,zwieńczono pięciobocz nym plateau okolonym murami z armatnimi otworami strzelniczymi.

W toku następujących przebudów bastion został powiększony i obudowany nowym, dochodzącym do kilkumetrowej grubości ceglanym murem. Przestrzeń pomiędzy starym, a nowym murem uformo wano w rodzaj imponujących kazamatów z ceglanym kolebkowym sklepieniem. Do nich projektanci, po analizie i przeprowadzeniu badań georadarowych i termowizyjnych zdecydowali się dodać niedostępną, dotychczas wypełnioną skałą rodzimą i rumoszem przestrzeń wewnętrzną bastionu. Kaplica zajęła przestrzeń istniejących kazamatów, jak i podziemną, wydrążoną przestrzeń wewnętrzną bastionu do której przebito się tunelami.

Począwszy od końca 2004 roku uzyskano szereg pozwoleń na prace archeologiczne, konserwatorskie i budowlane. Prowadzone wewnątrz Bastionu odkrywki ukazywały nowe aspekty jego „wnętrza” , kolejne odkrywane warstwy wymagały nowych, reagujących na zastany obraz rozwiązań projektowych. "Odzyskana" przestrzeń wewnętrznej hali, przekryta żelbetowo-stalowym dachem wraz z odrestaurowanymi i przebudowanymi kazamatami, ze spinającą żelbetową koroną technologiczną zaprasza. Perygrynujący do Kaplicy Golgoty Wschodu wchodząc z dziedzińca klasztoru mają do przebycia Drogę. Muszą przejść ciemnymi, wąskimi korytarzami kazamatów, jak więzieni w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, a zamordowani w Katyniu i Charkowie polscy oficerowie, po to by dotrzeć do otwartej przestrzeni kontemplacyjnej kaplicy, w której podnosząc wzrok ku górze, ku szklanej pryzmie świetlika mogą dostrzec światło, czasem olśniewający promień słońca...

Życie w Architekturze 2025. Golgota Wschodu w Bastionie Św.Barbary, Kaplica Jasnogórskiej Matki Pojednania, Jasna Góra. Autorzy

Autor projektu:

Atelier PS Mirosław Polak Marek Skwara S.C.

Zespół autorski:

Mirosław Polak, Marek Skwara oraz Anna Chodorowska, Paweł Cichocki, Michał Jatczak, Magdalena Krzyżowska, Piotr Pudełko; konstrukcja: Grzegorz Komraus

Dlaczego wg zgłaszających ta realizacja powinna zdobyć Grand Prix:

Od lat budowanie na Jasnej Górze ma specyficzny charakter. Nowe inwestycje w obiekcie stanowiącym „Pomnik historii” polegają na „odzyskiwaniu” podziemnych przestrzeni w ramach istniejących murów, bez zmiany sylwety klasztoru jasnogórskiego. Prowadzenie prac projektowych, wykopaliskowych, archeologicznych i budowlanych wymagało wielowątkowej koordynacji prac, uwzględnienia trudnego kontekstu, bliskości innych obiektów klasztoru i bazyliki. Wiązało się z koniecznością bieżącego rozwiązywania pojawiających się problemów estetycznych i technicznych.

Realizacja Kaplicy Golgoty Wschodu w Bastionie Św. Barbary stanowi unikatowy przykład stworzenia nowej przestrzeni uzbrojonej we współczesną technologię, z poszanowaniem historycznego dziedzictwa i uwypukleniem jego niezaprzeczalnych walorów. W kreowaniu przestrzeni wewnętrznej i jej atmosfery świadomie używano światła; tego naturalnego „dramatycznie” doświetlającego główną halę kaplicy przez trójścienny szklany świetlik i docierającego do kazamatów przez tubusy wentylacyjne oraz kreowanego światła sztucznego. Oprawy ulokowane w szczelinach na styku kamiennych posadzek oraz ceglanych i wapiennych ścian oświetlają je od dołu, natomiast nieliczne kierunkowe oprawy sufitowe dopełniają świetlną dramaturgię wnętrza kaplicy. Prace projektowo-budowlane ukończono po niedawno. Można by powiedzieć, że to długo w przypadku niespełna 2000 metrowej powierzchni, lecz w miejscu, gdzie czas odmierza się stuleciami, tych kilkanaście lat to mgnienie oka....

Golgota Wschodu w Bastionie Św.Barbary, Kaplica Jasnogórskiej Matki Pojednania, Jasna Góra. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Golgota Wschodu w Bastionie Św.Barbary, Kaplica Jasnogórskiej Matki Pojednania, Jasna Góra, budynek użyteczności publicznej 

Inwestor: Klasztor Ojców Paulinów na Jasnej Górze

Generalny wykonawca/wykonawca konstrukcji: system gospodarczy 

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2004-2024/2024

10. edycja Życia w Architekturze

Wystartowała 10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. To wyjątkowe przedsięwzięcie, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czeka nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

Czytaj więcej o konkursie Życie w Architekturze 2025

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Jury konkursu Życie w Architekturze 2025

Życie w Architekturze 2025. Rekordowe zgłoszenia

W tym roku pracownie architektoniczne zgłosiły do konkursu blisko 400 realizacji (wciąż trwa ich weryfikacja pod kątem zgodności z regulaminem). W tej edycji czeka na Was kilka nowości. Najważniejszą z nich jest brak kategorii. Nie będziemy oddzielnie oceniać np. domów jednorodzinnych czy obiektów komercyjnych. Chcemy skoncentrować się na ŻYCIU w architekturze, czyli jej relacji z odbiorcami i otoczeniem. Kolejną kwestią jest wprowadzenie wojewódzkich list TOP 10, czyli zestawienia najciekawszych realizacji w każdym z 16 województw. Ogłoszenie każdej listy TOP 10 będzie odbywało się w formie audycji, w której opowiemy o wybranych realizacjach i przedstawimy uzasadnienie naszych decyzji.

Zasady konkursu Życie w Architekturze 2025

Cieszymy się, że spośród wszystkich polskich realizacji z lat 2020-2024 będziemy mogli wspólnie wybrać:

Najlepszy obiekt lub przestrzeń 
wskazujące kierunek 
myślenia o relacjach życia 
i architektury (Grand Prix)Ulubieńca Publiczności Laureata Środowiska 
przyznawany przez 
architektów i architektki Laureatów Nagrody Sponsora – firmy Velux

Ze 160 najlepszych polskich projektów wybierzemy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostaną one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony zostanie laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazani zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX będziemy mogli także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostaną one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. Suma nagród fundowanych przez sponsora wynosi 10 000 zł. Rozstrzygnięcie nastąpi w grudniu 2025 roku.

Sponsorzy konkursu. Na zwycięzcę czeka 20 000 zł

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophon, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Na zdobywcę Grand Prix czeka 20 000 zł.