Życie w Architekturze 2025. Park Miejski w Starachowicach, eM4. Pracownia Architektury. Brataniec

Życie w Architekturze 2025. Park Miejski w Starachowicach. Założenia Autorskie

Zaniedbany leśny park miejski stał się tematem konkursu. Poprzedzony konsultacjami społecznymi już na wstępnym etapie miał zdefiniowany program funkcjonalny, oparty na opiniach mieszkańców. Naszym zadaniem było nadanie formy tym oczekiwaniom. Warunki miejsca były skomplikowane. Począwszy od rzeźby terenu, wieloletnie zaniechanie, uciążliwy hałas od arterii komunikacyjnej, brak powiązań wewnętrznych. Z drugiej strony dostrzegliśmy ogromne walory parku leśnego położonego w sercu miasta.

W poszukiwaniu idei projektu naszym przewodnikiem było miejsce. Poznaliśmy jego przemysłową historię w postaci szybu Herkules i tradycji wydobycia żelaza. Poznaliśmy też piękną przyrodę w postaci lasu, wychodni skalnych i żelazistych źródełek. Splot tych wątków utkał ideę projektu z nitki wody, nitki żelaza i nitki kwiatów. Nitka żelaza w postaci czerwonej ścieżki oprawiona została rdzewiejącymi wykończeniami z blachy korten. Przybrała prostokreślną formę podobnie jak wszystkie sąsiadujące elementy, łącznie z położonym przy niej amfiteatrem. Wysypana została lokalnym czerwonym żwirem dopełniającym formę i opowieść. Wbudowana w skarpę kawiarnia zainspirowana została pobliskim szlakowiskiem. Przybierając postać surowej jasnej bryły wlewa się betonowymi ścieżkami w zieleń parku. Na dachu znajduje się taras widokowy a bryła staje się połączeniem pomiędzy różnymi poziomami parku. W kontraście do niej naturalistyczne rabaty kwiatowe wytyczają płynne ścieżki i podążają wzdłuż nitki strumienia w dolinie.

Topografia terenu podpowiedziała sposób myślenia. Strome stoki pozostały nienaruszone, a nowe elementy wpisano w dolinę i skłon wzgórza. Pocięty wcześniej ścieżkami tranzytowymi park zyskał swe ambulacjo w postaci traktu żelaza umożliwiającego spacer wewnątrz parku. Zyskał on dodatkowo platformy i tarasy widokowe – miejsca obserwacji życia w parku leśnym. Oryginalne miejsce narzuciło indywidualne metody projektowe, dzięki którym, żadne drzewo nie ucierpiało.

Życie w Architekturze 2025. Park Miejski w Starachowicach. Autorzy

Autor projektu:

eM4. Pracownia Architektury. Brataniec

Zespół autorski:

Autorzy: Marcin Brataniec (główny projektant), Urszula Forczek-Brataniec, Marek Bystroń, Damian Mierzwa, Maciej Gozdecki, Architektura krajobrazu: Urszula Forczek-Brataniec, Marcin Brataniec, Marek Bystroń, współpraca: Paulina Koppel, Przemysław Kowalski; Konstrukcja: Janusz Krzykawski

Dlaczego wg zgłaszających ta realizacja powinna zdobyć Grand Prix:

Rewitalizacja parku pozwoliła mieszkańcom na nowo móc korzystać z jego przestrzeni, zapewniając bezpieczne i uniwersalne miejsca aktywności dla wszystkich. Uczytelniony krajobraz narracyjny wydobył przyrodniczą i kulturową tożsamość miejsca stwarzając przestrzeń zrozumienia i szacunku dla terenu przekształconego działalnością poprzednich pokoleń. Zwrócenie uwagi na przemysłową historię umożliwia nawiązanie nici porozumienia między generacjami. Nobilitując niejako dawne życie, odkrywa je na nowo w postaci współczesnej przestrzennej opowieści, nadając mu nową kulturotwórczą wartość. Projekt reprezentuje unikatowe wówczas podejście do przestrzeni zieleni w mieście.

Większość obszaru parku leśnego pozostała we władaniu przyrody. Naturalne ogrody deszczowe, te zacienione i rozświetlone słońcem stanowią obszary naturalnej retencji. Nie modyfikowaliśmy ich. Usunęliśmy rośliny inwazyjne, uporządkowaliśmy i oddaliśmy przyrodzie jej miejsce. Stoki wzgórza wraz z runem, podszytem leśnym i wychodniami skalnymi, żyją własnym życiem. Oprócz działań porządkowych staraliśmy się nie ingerować w cenną naturalną bioróżnorodną strukturę. Tworzy ona niepowtarzalną aurę miejsca zmieniającą się w takt pór roku. Pozostawienie miejsc niedostępnych we władaniu przyrody, uosobiło jej prawa i zmieniło postrzeganie „nieużytków” pełniących w rzeczywistości bezcenne funkcje ekosystemowe. Ten park opowiada, a my staraliśmy się ułatwić jego wysłuchanie.

Park Miejski w Starachowicach. Metryka realizacji

Oficjalna nazwa i typ realizacji: Park Miejski w Starachowicach, przestrzeń publiczna

Inwestor/generalny wykonawca: Gmina Starachowice/F.U. "FREEDOM" Hubert Olejarz

Wykonawca konstrukcji: F.U. "FREEDOM" Hubert Olejarz

Powierzchnia terenu: 127 700 m2

Data przygotowania projektu/ukończenia realizacji: 2017-2018/2021

10. edycja Życia w Architekturze

Wystartowała 10. edycja konkursu ŻYCIE W ARCHITEKTURZE. To wyjątkowe przedsięwzięcie, w którym od 1995 roku nagradzamy polskie realizacje, w najlepszy lub najciekawszy sposób wskazujące kierunek myślenia o relacjach życia i architektury. Na autorów i autorki najlepszego obiektu lub przestrzeni (Grand Prix) czeka nagroda pieniężna w wysokości 20 000 zł.

Czytaj więcej o konkursie Życie w Architekturze 2025

ŻYCIE W ARCHITEKTURZE to najstarszy, organizowany nieprzerwanie od przełomu 1989 roku konkurs na najbardziej wartościowe realizacje w Polsce. W dziewięciu poprzednich edycjach rywalizowało w sumie ponad 3000 budynków i przestrzeni publicznych. Konkurs niezmiennie wskazuje nowe zjawiska, potrzeby i kierunki, jakie pojawiają się w dziedzinie projektowania. Co kilka lat stwarza okazję do spojrzenia na polską architekturę z szerokiej perspektywy. Nie jest ona zniekształcona, bo projekty nie są nominowane, lecz nadsyłane przez samych autorów.

Jury konkursu Życie w Architekturze 2025

Zasady konkursu Życie w Architekturze 2025

Cieszymy się, że spośród wszystkich polskich realizacji z lat 2020-2024 będziemy mogli wspólnie wybrać:

Najlepszy obiekt lub przestrzeń 
wskazujące kierunek 
myślenia o relacjach życia 
i architektury (Grand Prix)Ulubieńca Publiczności Laureata Środowiska 
przyznawany przez 
architektów i architektki Laureatów Nagrody Sponsora – firmy Velux

Ze 160 najlepszych polskich projektów wybierzemy TOP 60, czyli 60 najciekawszych obiektów lub przestrzeni. Zostaną one poddane ocenie naszego jury i to właśnie spośród nich wyłoniony zostanie laureat nagrody Grand Prix, a drogą głosowania wskazani zdobywcy tytułów Ulubieniec Publiczności oraz Laur Środowiska – Nagroda Architektów i Architektek.

Dzięki firmie VELUX będziemy mogli także wręczyć trzy dodatkowe nagrody. Zostaną one przyznane tym realizacjom, które wykorzystują światło dzienne jako element kształtowania architektury i poprawy jakości przestrzeni pod dachem z wykorzystaniem okien dachowych. Suma nagród fundowanych przez sponsora wynosi 10 000 zł. Rozstrzygnięcie nastąpi w grudniu 2025 roku.

Sponsorzy konkursu. Na zwycięzcę czeka 20 000 zł

Całe to przedsięwzięcie nie byłoby możliwe bez wsparcia naszych partnerów. Głównym sponsorem 10. edycji ŻYCIA W ARCHITEKTURZE jest Saint-Gobain. Wśród grona sponsorskiego znajdziemy także właścicieli marek: Aluprof, Dyson, Humanscale i VELUX, a także Ecophone, Glassolutions, Isover, Leca, Rigips, Weber oraz Swisspacer z Grupy Saint-Gobain.

Na zdobywcę Grand Prix czeka 20 000 zł.