Tegoroczną edycję nagrody Miesa van der Rohe podsumowuje dwutomowe kompendium z rzetelną – choć z oczywistych powodów skrótową – prezentacją wszystkich 355 zgłoszonych prac (więcej także w tym numerze na str. 34-41). Tom pierwszy (The Compilation: Nominated Works) przedstawia 355 projektów, w tomie drugim (The Jury Selection: Shortlist, Finalists and Winners) zawarto natomiast opisy 40 realizacji z tzw. krótkiej listy, w tym finalistów i obiektów zwycięskich. Publikacja opracowana jest z przyjemną dla czytelnika starannością – każda z prac pokazana jest poprzez czytelne rzuty i przekroje, czasem dodatkowe aksonometrie i diagramy. W osobnej części zawarto kolorowe fotografie obiektów. Precyzyjnie zamieszczono dane liczbowe, adresowe, autorów. Projekty zostały podzielone na kategorie i podkategorie, zgodnie z kryteriami przyjętymi przez międzynarodowe jury. Całość uzupełniają indeksy (autorów i pracowni) ułatwiające poruszanie się po obu tomach oraz – ciekawostka – słownik używanych pojęć z dziedziny architektury i urbanistyki. Nie brakuje także dłuższych wypowiedzi teoretyków czy krytyków architektury, którzy omawiają projekty. Polskę reprezentowało dziesięć obiektów. Do ścisłej czołówki pięciu finalistów zostało zakwalifikowane wybitne Muzeum Katyńskie na warszawskiej Cytadeli (projekt: BBGK Architekci, Jerzy Kalina – Plasma Project, Krzysztof Lang – Maksa).
Przedstawia je w swoim tekście Krzysztof Mycielski, którego omówienie tej realizacji najpierw można było przeczytać w numerze 1/2016 „Architektury-murator”. Zwycięstwo przypadło pracy z Holandii. Biura NL Architects i XVW architectuur zajęły się gruntowną przebudową pochodzącej z lat 60. XX wieku megastruktury zwanej Kleiburg. Położony na przedmieściach Amsterdamu budynek ulegał stopniowej degradacji i w końcu miał zostać rozebrany. Zawiązane specjalnie w tym celu konsorcjum De Flat zdecydowało się uratować obiekt, poddać go radykalnej odnowie i przywrócić do użytku. Operacja zakończyła się sukcesem i może być przykładem interwencji z pogranicza architektury, ekonomii i socjologii. Z pewnością nie powstała dzięki temu tzw. ikona, której ilustracje wypełniałyby architektoniczne tabloidy i popularne portale internetowe. I tu osobista dygresja: w roku 2006, zgłoszony przez nas do European Prize for Urban Public Space projekt przebudowy placu Bohaterów Getta w Krakowie trafił do finału i otrzymał wyróżnienie, natomiast jedną z dwu równorzędnych nagród dostała ta sama holenderska pracownia – NL Architects. Wówczas przyznano ją za rehabilitację przestrzeni pod ciągiem wiaduktów autostrady A8ernA w Zaanstad. Podobny temat rewitalizacji zdegradowanego miejsca i przywrócenia go okolicznym mieszkańcom oraz przyjezdnym. W książce niejednokrotnie przywoływana jest inna publikacja, która ukazała się pół roku wcześniej – to podsumowanie zbierające wszystkie dotychczasowe edycje nagrody: Atlas. European Union Prize for Contemporary Architecture Mies van der Rohe Award 1988-2015 (recenzja „A-m” 4/2017). Mając w ręku tak ciekawą prezentację tegorocznego przeglądu, trudno oprzeć się chęci sięgnięcia także po tamto wydawnictwo.
Piotr Lewicki, Kazimierz Łatak
