Spis treści
Jurand Jarecki - jeden z architektów Katowic
W nocy z 13 na 14 marca zmarł architekt Jurand Jarecki, który pracował przy budowie nowych Katowic w czasach PRL-u, ale i później. Urodził się w Krakowie w 1931 roku - tam też studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej. Od 1957 związany był z katowickim Miastoprojektem. W 1961 r. wyjechał na roczne praktyki do Francji, gdzie poznał m.in. Le Corbusiera. Pracował w tym czasie u Georges’a Candilisa, Pierre'a Vago, Pierre’a Dufau. Z Francji wrócił zafascynowany funkcjonalizmem i dorobkiem "papieża modernizmu". W swoich projektach - m.in. w SDH Skarbek i jego łuskowej elewacji - niejednokrotnie będzie korzystać z rozwiązań, które zaobserwował na zachodzie.
Debiutem Jareckiego było Kino Kosmos, które dziś już niestety nie przypomina samego siebie - projektował je z innym zasłużonym dla Katowic Architektem, Stanisławem Kwaśniewiczem. Lekka bryła ukończona w 1965 roku stanęła na Placu Grunwaldzkim w otoczeniu ociężałych, socrealistycznych obiektów.
i
Najważniejsze projekty Juranda Jareckiego
Oprócz Kina Kosmos, które stanęło w reprezentacyjnym punkcie miasta, Jarecki w zespole z Mieczysławem Królem (późniejszym autorem Superjednostki) zaprojektował w tym czasie również Dom Handlowy Zenit, który zaowocuje później budową kolejnego - Skarbka. Wybudowany szybciej, a więc i szybciej otwarty - w 1962 roku - na Rynku miasta stanął biurowo-handlowy DH Zenit, w którym przestrzeń zakupową zaplanowano w przeszklonej, przestronnej części, a kupujący mogli - rzecz wtedy rzadka - przebierać wśród produktów rozstawionych na półkach. Szachownicową elewację wykończono aluminium i mozaikami, całość wieńczyły neony. Zenit jednak okazał się zbyt mały dla Katowic. Ponad dekadę później, obok, w 1975 roku zakończy się budowa Spółdzielczego Domu Handlowego Skarbek, który - pozbawiony okien, z mnóstwem przestrzeni i ustawnymi wnętrzami - będzie świetną odpowiedzią na rozwijające się miasto i potrzeby mieszkańców. Był to już projekt indywidualny.
i
To niejedyne projekty Juranda Jareckiego, które zrealizował w okolicy reprezentacyjnej Alei Korfantego. Razem z Marianem Skałkowskim zaprojektował oddany do użytku w 1969 roku Wieżowiec 24 K czyli Haperowiec. 24-piętrowy wieżowiec miał szansę nigdy nie powstać - jego koncepcja powstała na konkurs, który wygrał Mieczysław Król i jego Superjednostka. Jednak jako że potężny blok nie zajął całej przeznaczonej pod budowę działki, postanowiono zrealizować jeszcze jeden wysoko oceniony projekt konkursowy - był nim właśnie Haperowiec. Charakterystyczne wcięcie po środku 80-metrowego wieżowca to piętro techniczne.
W latach 1970-1980 powstał w Katowicach kolejny projekt mieszkaniowy, już większy - Osiedle Paderewskiego. Jarecki zaplanował je wraz ze Stanisławem Kwaśniewiczem i Ryszardem Ćwiklińskim. W 1978 roku, kiedy budowa jeszcze trwała, pośrodku reprezentacyjnego placu pomiędzy blokami stanął pomnik Żołnierza Polskiego autorstwa Bronisława Chromego - stoi tam do dziś. W 1991 roku osiedle zamieszkiwało zawrotne 14 tysięcy osób, choć Spółdzielnia Mieszkaniowa planowała tu lokale dla 20 tysięcy.
i
Od 1990 roku Jurand Jarecki pracował już w ramach własnej pracowni projektowej ARAR - pod jej szyldem, w zespole z Markiem Gierlotką i Stanisławem Kwaśniewiczem, wygrał konkurs na nowy gmach Biblioteki Śląskiej. Budynek o postmodernistycznej bryle mógł wyglądać zupełnie inaczej. Pierwszego projektu Jareckiego - dyplomowego zresztą - nie zrealizowano.
Na przestrzeni swojej wieloletniej aktywności zawodowej architekt projektował też domy prywatne oraz - w zgodzie ze swoimi zainteresowaniami i uprawianym sportem - skocznie narciarskie w Zakopanem, Szczyrku, Wiśle, Karpaczu i Bielsku-Białej. Dorobek Juranda Jareckiego zebraliśmy w galerii archiwalnych zdjęć samego architekta, udostępnionej przez Instytut Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej.
Zobacz także: Osiedle Gwiazdy w Katowicach. W 7 potężnych blokach z PRL-u mieszka ponad 6 tysięcy osób
