Spis treści
- Centralny Okręg Przemysłowy i Nowa Dęba - wielki projekt II RP
- Odkryty basen w Nowej Dębie - modernistyczna wieża do skoków
- Remont przedwojennego basenu w Nowej Dębie
Centralny Okręg Przemysłowy i Nowa Dęba - wielki projekt II RP
W ramach potężnego projektu gospodarczego II RP, w latach 1936-1939 rozbudowywano w południowo-centralnej Polsce przemysł. Centralny Okręg Przemysłowy objął kilka województw, a wokół nowych zakładów i fabryk wznoszono modernistyczne kamienice, wille dyrektorskie, kolonie robotnicze oraz obiekty sakralne i użyteczności publicznej.
Rozwój COP zatrzymał wybuch wojny i choć rozbudowy wielu miast nie dokończono, architekturę w tego czasu można do dziś oglądać na Podkarpaciu, Lubelszczyźnie, Mazowszu, w Małopolsce czy Świętokrzyskiem.
i
Do Centralnego Okręgu Przemysłowego należała też Nowa Dęba - niewielkie miasto w województwie podkarpackim, w którym w ramach COP postawiono Wytwórnię Amunicji Nr 3. Już wcześniej funkcjonowały tu zakłady przemysłu metalowego i chemicznego oraz poligon, można więc było testować produkt na miejscu. Obok nowej fabryki stanęła elektrownia oraz wieża ciśnień, a produkcja amunicji ruszyła w 1939 roku.
Zobacz także: Osiedle "Przyjaźń" - to tu mieszkali budowniczowie Pałacu Kultury. Przez lata obrosło w legendy, teraz stanie się zabytkiem
Plany dla Nowej Dęby były potężne - zakładały budowę dróg, torów kolejowych, ulepszenie infrastruktury miasta. Jeszcze przed uruchomieniem produkcji amunicji postawiono osiedle mieszkaniowe dla nowych robotników, wybudowano szpital, szkołę, stołówkę oraz przyzakładowy odkryty basen kąpielowy.
W trakcie II Wojny Światowej Nową Dębę zajęli Niemcy, a wraz z nią - wytwórnię amunicji oraz całe osiedle robotnicze. Po wojnie tereny przejęło państwo, a fabryka wznowiła pracę jako Zakłady Metalowe PREDOM-DEZAMET.
Odkryty basen w Nowej Dębie - modernistyczna wieża do skoków
O projekcie basenu niestety niewiele wiadomo, a autor modernistycznej bryły skoczni nie jest znany; basen służył jednak mieszkańcom miasta w niezmienionej formie bardzo długo, bo aż do roku 2017. Dwie niecki basenowe remontowano dotąd tylko raz - w latach 70. Już wtedy wymagał uszczelnienia. Kilkadziesiąt lat później problem odezwał się ponownie i to właśnie przepuszczanie wody spowodowało ostatecznie zamknięcie obiektu. Dziś czeka na remont.
Zobacz także: Powstał Szlak Konińskiego Modernizmu, by chronić powojenną architekturę miasta. To inicjatywa oddolna
Remont przedwojennego basenu w Nowej Dębie
Przywrócenie modernistycznemu obiektowi dawnej świetności może nastąpić całkiem szybko. Jak podał Tygodnik Nadwiślański (wyd. papierowe z dn. 1.02.2024), Gmina podpisała już umowę z tyską firmą projektową ProArch2. Burmistrz deklaruje, że wieża do skoków zostanie zachowana i wkomponowana w nową koncepcję basenu.
Na spotkaniu z projektantami zasugerowałem, aby atrakcje znajdujące się na placu wodnym czy w brodziku nawiązywały do Centralnego Okręgu Przemysłowego. Chcemy zachować wieżę do skoków do wody, jako element całego projektu. W dyskusji wskazaliśmy być może, by pełnił on rolę widokową, ale jednak to musi być racjonalne rozwiązanie (np. punkt dla ratowników). Po połowie lutego mamy otrzymać koncepcję, którą przedstawimy radnym i mieszkańcom do omówienia - mówił Tygodnikowi Nadwiślańskiemu burmistrz Nowej Dęby, Wiesław Ordon.
Już teraz wiadomo natomiast, że starych niecek basenowych nie uda się zachować. Remont ma kosztować ponad 10 milionów złotych; prace przewidziano na 2025 rok.
Źródła: mmczarnecki.pl, nowadeba.pl, Tygodnik Nadwiślański
Zobacz także: Warszawskie mozaiki. Przewodnik po najpiękniejszych mozaikach PRL w stolicy - zobacz zdjęcia i adresy
