Spis treści
- Łódź, rok 1896. Powstaje Kamienica pod Gutenbergiem
- Kto jest autorem projektu?
- Piotrkowska 86. Kamienica Jana Petersilge
- Złoty czas Łodzi. Okazałe siedziby przemysłowców
- Kamienica pod Gutenbergiem. Zdjęcia
Łódź, rok 1896. Powstaje Kamienica pod Gutenbergiem
Kiedy powstała, Łódź miała 311 tys. mieszkańców. A był to rok 1896. Przy ulicy Piotrkowskiej stał już budynek, który znamy jako Grand Hotel. Od kilku lat stanowisko architekta miejskiego piastował Franciszek Chełmiński. Zresztą, objął je po śmierci swego teścia. I to on właśnie jest uważany za współautora projektu kamienicy, którą Irena Popławska w zeszycie „Architektura mieszkaniowa Łodzi w XIX w.” opisała tak: „Jest ona przykładem pomieszania form, których pochodzenie stylowe trudno jest ustalić”. Oto kamienica pod Gutenbergiem przy Piotrkowskiej 86. Nazwę wzięła oczywiście od rzeźby Gutenberga, która ją zdobi. Do dziś kamienica o różowo- łososiowo, bogato zdobionej elewacji, przykuwa uwagę. Mało kto widzi ją jednak od środka. Wejścia strzeże brama z domofonem. Wnętrza, w tym przepiękne witraże, zobaczycie za to na naszych zdjęciach.
Budynek z eklektyczną elewacją ma bardzo bogatą ornamentykę. Dominującym elementem jest środkowy wykusz. To tu, w niszy umieszczony został posąg Jana Gutenberga, a pomiędzy oknami medaliony z portretami wynalazców drukarskich. Bo należała to znanego łódzkiego drukarza i wydawcy Jana Petersilge. W oficynach działał zakład litograficzny i drukarnia.
Kto jest autorem projektu?
Podobno projekt kamienicy frontowej sporządzili architekci Kazimierz Pomian Sokołowski i Franciszek Chełmiński. Ale kto właściwie jest autorem projektu, nie wiadomo. W łódzkim archiwum urzędowa jest wprawdzie kopia projektu z 1896 roku podpisana przez architekta Kazimierza Sokołowskiego i potwierdzona przez Franciszka Chełmińskiego. Jednak podejrzewać należy, że to nie są twórcy budowli. Eksperci podkreślają, że za dużo tu gotyku, niemieckiego renesansu i manieryzmu, co wskazuje raczej na niemieckie pochodzenie projektu. Budową zajęło się przedsiębiorstwo budowlane "Nestler i Ferrenbach".
Czytaj też:
Architektura Łodzi. Nie tylko Manufaktura. Co warto zobaczyć?
Oszałamiający Grand Hotel w Łodzi
Niew Iron. Żelazko w Łodzi. Zdjęcia
Piotrkowska 86. Kamienica Jana Petersilge
Jan Petersilge w 1893 roku odkupił tu parcelę z wraz z dawnymi budynkami i przystąpił do budowy frontowej kamienicy. "Nowa" kamienica pełniła funkcję reprezentacyjną. Czego tu nie ma! Blaszane smoki dzierżą w szponach halabardy, rogaty diabeł pełni funkcję maszkarona, a nad wszystkim czuwa Gutenberg. Jest i kobieca maska, ze skrzydłami nietoperza i dwoma wężopodobnymi stworami morskimi. Oczywiście są i emblematy zawodu drukarskiego: młotki, rylce i prasy drukarskie. Na parterze zaś powstały lokale sklepowe z okazałymi szklanymi witrynami. Brama sięga dwóch kondygnacji. Zdobiona jest polichromiami.
Złoty czas Łodzi. Okazałe siedziby przemysłowców
Kiedy budynek powstawał, to był złoty czas Łodzi. W latach 1870-92 nastąpił gwałtowny rozwój przemysłowy Łodzi, co spowodowało, że powstało wiele okazałych siedzib przemysłowców oraz gmachów publicznych. W Zeszytach Naukowych Politechniki Łódzkiej z 2009 roku czytamy o tym okresie Łodzi i Piotrkowskiej:
Ulica Piotrkowska została zabudowana domami handlowymi, kamienicami, willami finansistów, pałacami przemysłowców. Początkowo siedziby przemysłowców były wzorowane na dawnych polskich dworkach, jak np. dworek przy ul. Piotrkowskiej (obecnie 286), ale wkrótce przemysłowcy zaczęli wznosi wspaniałe rezydencje, których wielkość zależała od stanu posiadania i często dorównywała rozmiarami dawnym rezydencjom magnackim. Z czasem ulica Piotrkowska przybrała specyficzny wygląd na skutek mieszania się stylów architektonicznych, naśladujących różne epoki historycznei geograficzne, co zakłóciło jej pierwotny, uporządkowany charakter.
Przed I wojna światową w budynku były: siedziba Kompanii Singer, restauracja „Louvre”, klinika oraz szkoła dentystyczna, laboratorium analiz chemicznych a także redakcja jednej z najstarszych łódzkich gazet „Lodzer Zeitung”, a potem „Godziny Polskiej”. W okresie międzywojennym znajdowała się tutaj siedziba Stronnictwa Narodowego. Po wojnie - Klub Związku Polskich Artystów Plastyków. W latach 70. XX w. w plebiscycie prasowym kamienicę tę uznano za najpiękniejszą w Łodzi. Obecnie jest tu np. Muzeum Książki Artystycznej.
W 2011 fasada przeszła remont. Odnowiono dekoracje malarskie oraz odtworzono oryginalną kolorystykę. 100 lat wcześniej, w sierpniu 2011, Franciszek Chełmiński został zwolniony z posady za zaniedbania służbowe za doprowadzenie do złego stanu łódzkich ulic. Wnętrza klatki schodowej kamienicy przy Piotrkowskiej 86 dziś są zaniedbane.
