Spis treści
- Dworzec PKS w Kielcach
- Świętokrzyski Urząd Wojewódzki
- Bloki Exbudu
- Kieleckie Centrum Kultury
- NOT Kielce
- Jugokiosk k67 "do Pabianic kluczy" - bonus
- Pomnik bojowników o wyzwolenie narodowe i społeczne
Dworzec PKS w Kielcach
i
Bodaj najbardziej charakterystyczny modernistyczny budynek z Kielc to kosmiczny Dworzec PKP. Powstawał długo, bo w latach 1975 - 1984, ale warto było czekać na efekt końcowy. Za projekt odpowiadał zespół w składzie E. Modrzejewski, A. Grabiwoda (wnętrza), J. Radkiewicz (konstrukcja) i M. Kubala (komunikacja). Stanowiska autobusowe skryto pod otwartą "orbitą" dworca, a wnętrze przykryto miedzianą kopułą ze świetlikami. Pod nią, wewnątrz, zawieszono projektowany specjalnie dla budynku żyrandol przedstawiający planety Układu Słonecznego. Ich układ odpowiadał układowi z dnia otwarcia dworca.
Zobacz także: Krakowska architektura PRL. Oto 10 miejsc, które warto odwiedzić w Krakowie
W latach 2016 - 2020 dworzec objęty nadzorem konserwatorskim uległ przebudowie. Dziś obiekt przypomina katalog wszystkich trendów obowiązujących w 2016 roku. Utracił swoją lekką, ponadczasową bryłę, a wnętrza proszące się o remont wymieniono na sterylną nowoczesną przestrzeń. Ze wszystkich ścian obłożonych tłuczoną porcelaną został jedynie wycinek jednej z nich - osamotniony świadek historii.
Świetliki na kopule, wymienione na nieco bardziej trwałe, nadal robią wrażenie.
- Adres: ul. Czarnowiejska 12
Świętokrzyski Urząd Wojewódzki
i
Nie mają szczęścia do remontów kieleckie perły socmodernizmu. A jednak, mimo dość dotkliwych zmian w żyletkowej fasadzie byłego gmachu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, wciąż jest to jeden z najlepszych powojennych budynków w mieście (ale i szerzej). Projekt wykonał zespół pod kierownictwem Stanisława Skibiniewskiego - Stanisław Kawiorski oraz Tadeusz Steiner. Obiekt otwarto w 1971 roku.
Lekkość budynku znacznie ucierpiała podczas remontu, a przylegający do niego "okrąglak" - rotunda - bardzo łatwo obecnie przeoczyć. Pomalowany na czerwono wygięty daszek w kształcie hiperboloidy eliptycznej pocieszy każdego zawiedzonego remontem odwiedzającego. To gwóźdź programu. Przykrywa główne wejście do budynku, oparty w dwóch punktach. Niesamowicie fotogeniczny.
- Adres: aleja IX Wieków Kielc 3
Bloki Exbudu
i
Bloki Exbudu są dwa, a na dodatek w Kielcach stoi też "Exbudowe" Centrum Biznesu (al. Solidarności 34), w środku wyposażone z rozmachem właściwym wczesnym latom 2000. niczym warszawskie Centrum Handlowe Panorama. By zobaczyć ostatnie chwile wnętrza na żywo, trzeba się spieszyć. A bloki? Warto wygospodarować czas, by zobaczyć przynajmniej jedne z nich - te z ul. Prostej.
Pierwsze powstały bloki przy ul. Wojska Polskiego, wyróżniające się obłościami okien i balustrad balkonów. Ostatnie piętro przykrywa opadające na elewację zadaszenie. Te rozwiązania to zapowiedź wybudowanego nieco później osiedla tarasowców z ul. Prostej - przyrykrytego błękitnymi (a w innych miejscach czerwonymi) daszkami z blachy falistej, z zaokrąglonymi (wygiętymi jednak w drugą stronę) detalami balkonów i charakterystycznymi odsłoniętymi filarami biegnącymi wzdłuż fasady przez całą wysokość budynku.
- Adres: ul. Prosta 14/16 (oraz Wojska Polskiego 9)
Kieleckie Centrum Kultury
i
Nagroda za najlepsze wnętrze bez cienia wątpliwości należy się Kieleckiemu Centrum Kultury. Projekt wykonali architekci z Miastoprojektu Gdynia - Daniel Olędzki i Józef Chmiel; wnętrza to dzieło Andrzeja Grabiwody. Płaskorzeźby wykonał Adam Wolski.
Skąd gdyński projekt w Świętokrzyskiem? Kiedy w Gdyni powstawał nowy budynek dla Teatru Muzycznego, budowę odwiedził wojewoda Kielc. Wkrótce zdecydował o wybudowaniu bliźniaczego budynku w Kielcach, powiększonego jednak o 1200 m².
- Adres: plac Moniuszki 2B
NOT Kielce
i
Zupełnie niepozornym budynkiem może się wydawać kielecki NOT. NOT-owskie budynki co do zasady rzadko zawodzą we wnętrzach, czego najlepszym przykładem jest gdański gmach ze wspaniałym, zachowanym wystrojem.
Mimo że kieleckie wnętrze budynku projektowanego przez Stanisława Kawiorskiego z roku na rok traci swój PRL-owsko-skansenowy charakter, wciąż panuje tu klimat nie do podrobienia. Choć fasada nie każdemu przypadnie do gustu (a ma przecież niezaprzeczalne walory), warto wejść do środka. Przede wszystkim jednak - sprawdzić godziny otwarcia.
- Adres: Henryka Sienkiewicza 48/50
Jugokiosk k67 "do Pabianic kluczy" - bonus
Kiosków k67 z jugosławiańskiego importu mamy dziś w Polsce coraz mniej - wraz z nimi kurczy się też "populacja" kiosków Kami, Ustka czy "batyskafów". Niedaleko dworca w Kielcach stoi ocalały k67 z żółtym daszkiem i specyficznie przerobionym napisem "Przerabianie kluczy". Adresu nie podam - przypadkowe natrafienie na niego podczas zwiedzania cieszy jeszcze bardziej.
i
Pomnik bojowników o wyzwolenie narodowe i społeczne
i
Na koniec coś dla miłośników PRL-owskich monumentów, pomników i rzeźb plenerowych. Pomnik bojowników o wyzwolenie narodowe i społeczne odsłonięto w 1979 roku; jego autorem jest Stefan Maj. 12-metrowy rzeźbiony monument robi wrażenie o każdej porze roku już z dołu - z alejki prowadzącej w stronę schodów. W zimie, podczas bardziej "wymagającej" pogody, na szczycie wieje jak jasny pieron - warto mieć to na uwadze.
- Adres: Osobna 18
Więcej miejsc wartych odwiedzenia w Kielcach znajduje się w galerii.
Zobacz także: Mozaiki w Tychach. Przewodnik po ceramicznej sztuce PRL-u
Źródło: Kacper Kępiński, Ruch tektoniczny. Przewodnik po powojennej architekturze województwa świętokrzyskiego, wyd. NIAiU (2023)
