Największe bloki PRL-u. Oto najwyższe, najdłuższe, najciekawsze budynki mieszkalne
Typowe PRL-owskie bloki mieszkalne, budowane masowo od drugiej połowy lat 60. XX w. do schyłku lat 80., można znaleźć dziś w praktycznie każdym polskim mieście. Choć na ogół są do siebie bardzo podobne, są też i takie, które wyróżniają się długością, wysokością czy technologią budowy. Jak się okazuje, z wielkiej płyty budowano nieraz naprawdę imponujące budynki.
Spośród licznych przykładów z całego kraju wybraliśmy te najciekawsze, pod jakimś względem rekordowe. Jak łatwo się domyślić, powstały one w największych miastach Polski, gdzie potrzeby mieszkaniowe były – i są do dziś – największe. Choć wygląd tych budowli niekoniecznie dziś zachwyca, modernistyczne bloki potrafiły nieraz ustanawiać rekordy!
Poniżej omawiamy najciekawsze spośród PRL-owskich bloków i wyjaśniamy, co je wyróżnia.
Falowiec w Gdańsku – 860 m długości
Falowców – bloków nazywanych tak z powodu łamanej, „falującej” bryły – jest w Polsce wiele, ale zdecydowanie najwięcej osób kojarzy falowiec przy ul. Obrońców Wybrzeża w Gdańsku. Długi na 860 m budynek jest najdłuższym blokiem w Polsce – choć tytuł ten bywa przyznawany także warszawskiemu „Pekinowi” (który omawiamy dalej), gdyż wszystko zależy od tego, jak mierzyć budynek. Budynek powstał w 1973 r.
i
„Pekin” w Warszawie – 1,5 km długością
Innym kandydatem do tytułu najdłuższego bloku w Polsce jest tzw. Pekin, czyli blok zlokalizowany na Przyczółku Grochowskim w Warszawie. To w gruncie rzeczy 23 połączone z sobą mniejsze bloki, ale ponieważ tworzą jedną bryłę, część osób podaje jego długość jako 1,5 km i przyznaje mu palmę pierwszeństwa w rankingu długich bloków. Cały kompleks, nazywany także „Osiedlem Hansenów”, powstał w latach 1969–1974.
i
„Kukurydze” w Katowicach – 82 m wysokości
Mierzące do 82 m wysokości (a z antenami aż do 87 m) „kukurydze” powstawały przy ul. Zawiszy Czarnego w Katowicach od połowy lat 80. XX w. do początku lat 90. „Kukurydze” w Katowicach to budynki wyróżniające się nie tylko wysokością, ale też ciekawą bryłą, budzącą skojarzenie właśnie z kolbami rośliny, od której wzięły nazwę. Każdy z bloków może pomieścić ponad 800 osób.
i
„Mrówkowiec” we Wrocławiu – 235 m długości
Również Wrocław może poszczycić się imponującym blokiem z minionej epoki. Wybudowany w 1967 r. budynek nazywany „mrówkowcem” może pomieścić ok. 3000 osób i ma 235 m długości. W momencie budowy był jednym z największych budynków mieszkalnych w mieście i jednym z najdłuższych w Polsce. Budynek ma 590 lokali mieszkalnych i 9 klatek schodowych.
i
„Jamnik” w Warszawie – 580 m długości
Inny imponujący warszawski blok z PRL-u to tzw. jamnik, mający 580 m długości. Zlokalizowany niedaleko dworca kolejowego Warszawa Wschodnia budynek został ukończony w 1973 r. i stanowi dom dla ok. 1200 osób. Obiekt robi tym większe wrażenie, że jego fasada jest całkowicie prosta, bez załamań, przez co wydaje się jeszcze dłuższy.
i
Falowiec na osiedlu Orła Białego w Poznaniu – ponad 400 m długości
Na osiedlu Orła Białego w Poznaniu można znaleźć skupisko imponujących bloków, z których najwyższe mają 18 kondygnacji. Znajduje się tu także falowiec o długości ponad 400 m. Budynki powstały na przełomie lat 80. i 90. XX w. Liczbę mieszkańców tych budynków szacuje się na kilka tysięcy.
i
Trzonolinowiec we Wrocławiu – budynek budowany od góry do dołu
Trzonolinowce to budynki nietypowe, bo budowane od góry do dołu. Kolejne piętra budynku są w nich podwieszone na stalowych linach. Do najsłynniejszych przykładów takiego budownictwa należy 41-metrowy trzonolinowiec we Wrocławiu, ukończony w 1967 r. Budynek, choć ciekawy, nie zestarzał się niestety dobrze – w 2024 r. okazało się, że stan techniczny budynku jest zły, a lokatorów trzeba ewakuować.
i
„Manhattan” w Łodzi – skupisko jednych z największych bloków w Polsce
Łódzka Śródmiejska Dzielnica Mieszkaniowa, znana lokalnie jako tzw. Manhattan, skupia w sobie bloki mające nawet 78 m wysokości. Tzw. megaszafy powstały w latach 1975–1982 i, co ciekawe, nie zostały zbudowane w technologii wielkiej płyty. Zdecydowano się na konstrukcję szkieletową „słupowo-płytową”, gdzie żelbetowe płyty służą jako elewacja, ale nie na nich opiera się cała konstrukcja.
i
„Superjednostka” w Katowicach – 187,5 m długości
Długi na 187,5 m blok przy al. W. Korfantego w Katowicach zwany „Superjednostką” ma 15 pięter i garaże podziemne, a powstał w 1972 r. W momencie powstania był to blok o największej liczbie mieszkańców w kraju – mieścił ok. 3000 osób. Brutalistyczny blok inspirowany był ideami Le Corbusiera, jednak siermiężne warunki PRL-u sprawiły, że pierwotny projekt znacznie okrojono i powstała ciężka „szafa”.
i
Mezonetowiec we Wrocławiu – pierwszy blok z dwupoziomowymi mieszkaniami
Pierwszy w Polsce blok z dwupoziomowymi mieszkaniami to 8-kondygnacyjny mezonetowiec we Wrocławiu, zlokalizowany przy ul. Kołłątaja. Ukończony w 1960 r. budynek wypełnia 56 mieszkań o dwóch poziomach (tzw. mezonet) oraz z tarasami na dachu. To także rzadki w PRL-u przykład bloku z mieszkaniami dwustronnymi oraz z dwoma balkonami na każde z nich.
i
