Spis treści
- Koliba, pierwsza willa w stylu zakopiańskim
- Eksperymentalny dom Zygmunta Gnatowskiego
- Dobudowa skrzydła willi przy Kościeliskiej
- Willa Koliba w Zakopanem w XX wieku
- Siedziba Muzeum Stylu Zakopiańskiego. Zdjęcia
Uważana za jedną z najpiękniejszych. Była też pierwsza. Ale zaledwie po kilku latach została rozbudowana. To przez... zazdrość o urodę konkurentki - Willi pod Jedlami, która powstała 5 lat po naszej bohaterce. Willa Koliba według projektu Stanisława Witkiewicza powstała w latach 1892-1893. Była pierwszym domem zbudowanym w stylu zakopiańskim, czyli witkiewiczowskim. Uchodzi jedną z najpiękniejszych w Zakopanem i rzeczywiście robi wrażenie. Na dodatek można ją zwiedzać, bo jest tu Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza. Stoi przy ulicy Kościeliskiej. Za aranżację wnętrz odpowiadał Władysław Hasior.
Koliba, pierwsza willa w stylu zakopiańskim
Zresztą, od początku założenie było takie, że będzie w niej się mieścić kolekcja etnograficzna właściciela. Ale "Koliba" miała być zwykłą chatą. Przecież to słowo oznacza "szałas pasterski".
Zygmunt Gnatowski, ziemianin z Podola, kochał Tatry. Przyjeżdżał tu, by leczyć się z gruźlicy. Był też miłośnikiem podhalańskiej sztuki ludowej. Zgromadził spory zbiór. Bardzo podobał mu się wprowadzony przez Stanisława Witkiewicza styl zakopiański, zaprzyjaźnili się z artystą i jako pierwszy wybudował w Zakopanem willę w tym stylu.
Eksperymentalny dom Zygmunta Gnatowskiego
Witkiewicz namówił go na budowę wiejskiej willi, która formy ludowego budownictwa Podhala dostosowałaby do wyrafinowanych potrzeb mieszczan i ziemian. Ale to Gnatowski sam zaprojektował wnętrza, meble i kafle do pieców z motywami zakopiańskimi, a także szopę z izbą. Budorzami Koliby byli natomiast Maciej Gąsienica Józkowy, Staszek Bobak, Klimek Bachleda oraz Jasiek Stachoń. Już w czasie budowy "Koliba" była opisywana jako willa w stylu narodowym, choć początkowo były tu widoczne wpływy stylu szwajcarskiego.
Stosując się do przemyśleń i projektów Witkiewicza, Gnatowski zlecił podhalańskim cieślom wybudowanie eksperymentalnego domu w stylu zakopiańskim, nazwanego potem Willą „Koliba”. Jeszcze w trakcie jego wznoszenia wykształcony w Petersburgu i Monachium malarz dostał zamówienia na kolejne projekty architektoniczne: Willę „Pepita”, Willę „Oksza”, Willę „Zofiówkę”, Dom „pod Jedlami” - pisała dla portalu Niezła Sztuka prof. Irma Kozina. - Spokojna dotychczas wieś pod Giewontem nagle zatętniła dynamicznym życiem.
Dobudowa skrzydła willi przy Kościeliskiej
Zaledwie kilka lat później, w 1901 roku, do Koliby dostawiony został piętrowy fragment (skrzydło zachodnie). To dlatego, że Stanisław Witkiewicz pod koniec XIX wieku (l. 1896-1897) postawił dla Jana Gwalberta Pawlikowskiego na Kozińcu znacznie okazalszy Dom po Jedlami. To była prawdziwa rezydencja.
Jej uroda przyćmiła „Kolibę”, dlatego Gnatowski zlecił dobudowanie skrzydła, które zupełnie zmieniło pierwotny zamysł Witkiewicza. Jak podaje Muzeum Tatrzańskie - autorem projektu rozbudowy był najprawdopodobniej Tadeusz Prauss.
Zobacz też:
Willa pod Jedlami. To ona przyćmiła Kolibę
Willa Koliba w Zakopanem w XX wieku
Gnatowski zmarł w 1906 roku. Swoją kolekcję zapisał Muzeum Tatrzańskiemu. Po jego śmierci „Koliba” zmieniała właściciela, ale też niszczała. W 1935 została na licytacji Kolejowemu Przysposobieniu Wojskowemu. Miał w niej powstać dom wczasowy. Plan adaptacji budynku przygotował arch. Stefan Meyer. Podczas przebudowy w latach 1935–1936 zniszczono większość stylowych pieców, unikatowe podłogi w salonie i pokoju Gnatowskiego, a także pierwotny wystrój elewacji - czytamy na stronie Muzeum Tatrzańskiego. Za to pojawiły się zdobienia w stylu art déco.
Zobacz też:
Willa Oksza w stylu zakopiańskim
Podczas okupacji willa "Koliba" była siedzibą Hitlerjugent. Po wojnie była domem wczasowym (do 1954) i sierocińcem (do 1981). W 1983 roku została wpisana do rejestru zabytków. Zaczął się remont konserwatorski willi. Chodziło o przywrócenie wystroju elewacji i wnętrz z 1901 roku, co było możliwe dzięki bogatej kolekcji archiwalnych zdjęć. Wokół obiektu odtworzono alejki spacerowe.
Od 1993 r. w Kolibie jest Muzeum Stylu Zakopiańskiego. W pięciu pokojach najstarszej części urządzono, zgodnie z ich pierwotnymi funkcjami, jadalnię, salon i sypialnię na parterze oraz pokój Gnatowskiego i pokój służącego na piętrze.
Siedziba Muzeum Stylu Zakopiańskiego. Zdjęcia
