Współczesna architektura Chorwacji
Książka Landscapes of Transition. An Optimistic Decade of Croatian Architectural Culture, pod redakcją Hansa Ibelingsa i Krunoslava Ivanišina ma być – w intencji jej twórców – rodzajem mapy chorwackiej architektury ostatniej dekady.
Ibelings zauważa przy tym, że podobnie jak oparta na zasadzie redukcji mapa nigdy nie jest wiernym odbiciem rzeczywistości, tak krytyka architektoniczna stanowi zawsze abstrakcyjną interpretację kultury architektonicznej. Autorzy książki postanowili jednak podjąć próbę pokazania architektury w Chorwacji, kładąc nacisk na różne punkty widzenia. Dlatego do publikacji wprowadzają dwa teksty Mapping Croatia napisany przez Ibelingsa i Between the Two Crisis? Ivanišina, reprezentujące dwie perspektywy: obcokrajowca i tubylca. Także fotografie miały dostarczać różnych spojrzeń. Projekty zostały zilustrowane zdjęciami zamówionymi przez architektów oraz pracami wykonanymi przez holenderskiego fotografa Roela Backaerta.
Zasadniczą kwestią postawioną przez autorów publikacji jest pytanie o wyjątkowość chorwackiej architektury, jej odrębność. Odpowiedzią na nie ma być prezentacja 27 projektów powstałych w tym kraju od 1999 roku, zgromadzonych w 6 tematycznych rozdziałach, dotyczących takich kwestii jak przestrzeń publiczna, stosunek do tradycji czy działanie w wolnorynkowej rzeczywistości. Temat poruszony przez Ibelingsa i Ivanišina wydaje się dość znaczący dla współczesnego architektonicznego dyskursu. Choć „architektura chorwacka”, podobnie jak polska, niemiecka czy francuska, jest być może sztucznym, abstrakcyjnym tworem manifestującym się w narodowych pawilonach na expo albo biennale, a zupełnie nie przystającym do zunifikowanej architektonicznej rzeczywistości, pytanie o jej
„narodowość” jest wciąż zadawane. Zaprezentowane w Landscape of Transitions projekty to w większości przykłady bardzo dobrych współczesnych budynków, ale czy rzeczywiście przykłady specyficznie „chorwackie”? Interesującym komentarzem i zarazem trafną odpowiedzią na to pytanie wydaje się zdanie Krunoslava Ivanišina: (...) „chorwacka architektura współczesna” nie istnieje. Ale z pewnością istnieje coś innego, wyjątkowa „chorwacka kultura architektoniczna” (…) oparta na systemie dostosowywania się do skomplikowanej sieci relacji, która określa sposób, w jaki nasze środowisko nieodwracalnie się zmienia. Jej 27 wyjątkowych osiągnięć, każde w ramach własnych szczególnych warunków, ilustruje sposób, w jaki architektura może radzić sobie z istotnymi zmianami społecznymi, które nie zawsze zachodzą w najbardziej sprzyjających okolicznościach.
- Lidia Klein
Landscapes of Transition. An Optimistic Decade of Croatian Architectural Culture, red. Hans Ibelings, Krunoslav Ivanišin, CAA-Croatian Architects’ Association, UPI-2M Plus, Sun, Zagrzeb/Amsterdam 2009
