Architektura MuratorRealizacjeDoskonałe miejsce dla ludzi - o zagospodarowaniu nabrzeża Paprocan Michał Stangel

Doskonałe miejsce dla ludzi - o zagospodarowaniu nabrzeża Paprocan Michał Stangel

Promenada wije się przy brzegu jeziora Paprocany, raz oddalając się od niego, a raz wychodząc pomostem nad wodę. Zapewnia przy tym wciąż zmieniające się doznania – jakby zgodnie z ideą krzywej wrażeń, którą pamiętamy z Elementów kompozycji urbanistycznej projektanta Tychów Kazimierza Wejcherta – pisze architekt i urbanista Michał Stangel.

Nad jeziorem Paprocany
Zmienność perspektywy i integracja funkcji w obrębie promenady to największe atuty założenia; fot. Tomasz Zakrzewski / archifolio.pl

Współczesne projekty przestrzeni publicznych to czasami dizajnerskie popisy typu „wanna z mydła” – wydumane koncepty, które po prostu nie sprawdzają się w codziennym użytkowaniu. Na szczęście nowemu zagospodarowaniu nabrzeża Paprocan nic takiego nie można zarzucić. Realizacja jest doskonale trafiona; przyjęte rozwiązania bardzo dobrze wykorzystują potencjał miejsca, zachęcają do aktywności, są funkcjonalne, a zarazem wybitnie dobrej jakości i bardzo pomysłowo zaprojektowane. Wszystko to złożyło się na unikalną przestrzeń publiczną, która stała się popularna wśród mieszkańców całego regionu.

Tychy to specyficzne miasto; budowane od podstaw od lat 50. XX wieku według opracowania profesorów Politechniki Warszawskiej: Kazimierza Wejcherta i Haliny Adamczewskiej-Wejchert. Koncepcja miasta podyktowana była chęcią wprowadzania najlepszych wzorców urbanistyki, ale realizacja wynikiem rozlicznych kompromisów. Z jednej strony – z wyjątkiem najstarszej części – brak tu typowo miejskich, domkniętych wnętrz urbanistycznych, z drugiej modernistyczne planowanie pozwoliło na zachowanie dużych obszarów zieleni, takich jak parki, oś na kierunku północ-południe czy właśnie otoczenie jeziora Paprocany. Patrząc na plan Tychów, widzimy wprawdzie niedokończony, ale wyraźny system dość gęsto rozłożonych przestrzeni otwartych, dostępnych w każdej części miasta. Wiele tych terenów poza śródmieściem (na przykład wzdłuż linii kolejowej) to raczej nieużytki niż atrakcyjne przestrzenie publiczne. Z kolei w skali detalu gros z nich była do niedawna niskiej jakości; nieatrakcyjna, niekomfortowa czy wręcz zdewastowana.

Modernizacja nabrzeża to kolejny etap działań prowadzonych od kilku lat przez lokalne władze na rzecz poprawy jakości przestrzeni publicznych w mieście. Na problematykę tę zwrócono szczególną uwagę w aktualnej edycji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania (Biuro Rozwoju Regionu, 2013). Przed opracowaniem dokumentu urząd miasta zamówił szczegółową waloryzację przestrzeni publicznych całych Tychów (przygotowało ją biuro 4arch z Cieszyna) oraz badania na temat ich społecznej percepcji (zespół socjologów z Uniwersytetu Śląskiego: Krzysztof Bierwiaczonek, Karolina Wojtasik, Barbara Lewicka). W obu analizach nabrzeże jeziora Paprocany wskazano jako jedną z najważniejszych przestrzeni publicznych, z którą identyfikują się mieszkańcy.

Dziś, po rewaloryzacji, jej znaczenie jeszcze wzrosło. Atrakcyjnie i pomysłowo ukształtowana ścieżka wije się przy brzegu jeziora, raz oddalając się od niego, a raz wychodząc pomostem nad wodę. Oferuje przy tym wciąż zmieniające się doznania – jakby zgodnie z ideą dynamicznej „krzywej wrażeń”, którą pamiętamy z Elementów kompozycji urbanistycznej profesora Wejcherta. Całość doskonale uzupełnia się z wodnym placem zabaw, wykonanym kilka lat wcześniej według projektu tych samych autorów. Zróżnicowane miejsca do siedzenia (ławki, pomosty, siatki) pozwalają na relaks i podziwianie jeziora, a ścieżki piesze i rowerowe, opasające cały akwen, na dłuższą wyprawę po malowniczej okolicy. Niewątpliwą atrakcją jest też plaża; szkoda tylko, że – jak donoszą znajomi tyszanie – sanepid dość często zamyka kąpielisko.

Reasumując, nabrzeże Paprocan to takie doskonałe „miejsce dla ludzi”: komfortowe, funkcjonalne i bezpretensjonalne. Miejsce, które wręcz modelowo spełnia definicję przestrzeni publicznej zawartą w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, czyli obszaru o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjającego nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne.

Strefy spotkań projektu Jakuba Szczęsnego w trzech polskich miastach W ramach programu LECHSTARTER biuro SZCZ Jakuba Szczęsnego opracowało uniwersalny projekt wielofunkcyjnej strefy mającej aktywizować lokalne społeczności. Obiekty stanęły w tym roku w trzech polskich miastach: w Szczecinie, Rzeszowie i Kielcach.
Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy Modernistyczne odkrycia dotyczące relacji pomiędzy przestrzenią, ruchem i ciałem zobaczymy na łódzkiej wystawie Komponowanie przestrzeni. Rzeźby awangardy.
PRZESTRZEŃ Jakuba Szczęsnego – modułowa strefa spotkań w Twoim mieście! W ramach programu LECHSTARTER biuro SZCZ Jakuba Szczęsnego opracowało uniwersalny projekt wielofunkcyjnej strefy aktywizującej lokalne społeczności. O tym, gdzie obiekty zostaną zrealizowane zdecydują sami mieszkańcy!
Rynki, place i... donice – nowy miejski krajobraz Polski Polskie rynki i place miejskie zmodernizowane i poddane estetyzacji wyglądają dziś lepiej niż kiedykolwiek w historii. Na pierwszy plan w ich kreatywnym przekształcaniu wysuwają się głównie miasta małe i średnie, usilnie poszukujące swojej nowej tożsamości, podczas gdy metropolie tracą impet, koncentrując się bardziej na tym, co pod ziemią, a nie nad nią – o modernizowanych rynkach i placach oraz ewolucji, jaką przeszło w Polsce pojęcie przestrzeni publicznej, pisze Grzegorz Stiasny.
Wijąca się promenada - o projekcie zagospodarowania nabrzeża Paprocan Robert Skitek Materiały wykończeniowe dobrano tak, by podkreślić naturalny charakter otoczenia. Ławki, balustrady i nawierzchnie promenad wykonano z drewna iglastego, natomiast placyki na rowery i miejsce pod urządzeniami siłowni – z w pełni wodoprzepuszczalnych systemów na bazie kruszyw mineralnych i granulatu EPDM. Dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu terenu i obsianiu go trawą, część konstrukcji udało się zasłonić – pisze główny autor założenia.
Współczesna przestrzeń wypoczynku - o zagospodarowaniu nabrzeża Paprocan Łukasz Zagała Promenada wzdłuż nabrzeża Paprocan w swoim przebiegu jest jakby rozsuniętą linią styku wody z lądem, na którą nanizano poszczególne funkcje. Miękkość tej linii widoczna jest w rzucie i przekroju. Można się jedynie zastanawiać „gdzie tu Śląsk?”, bo wydaje się, że inwestycji tej bliżej do realizacji hiszpańskich, ale z drugiej strony Tychy same w sobie są nowym miastem i być może brak jakichkolwiek nawiązań do tradycji jest jak najbardziej usprawiedliwiony – pisze architekt Łukasz Zagała.