Spis treści
- To czwarte spotkanie w cyklu debat „Czas na nową architekturę”
- Dobra betonoza w Turku. Rynek, który warto naśladować?
- Co działo się w trakcie poprzednich edycji?
To czwarte spotkanie w cyklu debat „Czas na nową architekturę”
Fundacja Instytut Reportażu, przy wsparciu Invest Komfort oraz we współpracy z magazynem Architektura-murator i Narodowym Instytutem Architektury i Urbanistyki, zaprasza na cykl debat „Czas na nową architekturę”.
Czytaj także: Czas na nową architekturę. Marcowa dyskusja skupi się na tym, co dzieje się "przed projektem"
"Drzewo w Architekturze" to już czwarte spotkanie w cyklu. Wydarzenie odbędzie się z udziałem Szymona Januszewskiego (Insomia), Wojciecha Koteckiego (BBGK) oraz Magdaleny Wnęk (Toposcape), a poprowadzi je Artur Celiński, redaktor naczelny Architektury-murator. Spotkanie odbędzie się 21 maja 2025 o 18:00 w Faktycznym Domie Kultury, ul. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego 12 w Warszawie. Jak czytamy na stronie organizatorów:
[Drzewo w architekturze] to temat, który rozpala każdą dyskusję o architekturze i urbanistyce. Pojęcie „betonozy” upowszechnione przez Jana Mencwela stało się dla niektórych poręcznym narzędziem do rozmowy o zieleni w mieście, dla innych cepem, którym można skrytykować każdy architektoniczny gest niebędący aktem zazieleniania. A przecież, przy głębokiej konieczności wprowadzania roślin do naszych miast, nie jest tak, że każdy ich fragment powinien być porośnięty zielenią. W tej dyskusji chcemy jednak być bardziej szczegółowi. Nie będziemy więc mówić o szeroko rozumianej zieleni. Chcemy przyjrzeć się drzewom i zastanowić się, jakie są szanse ich przetrwania w tak niesprzyjającym środowisku jak plac budowy.
i
Dobra betonoza w Turku. Rynek, który warto naśladować?
Betonoza i zieleń to tematy, do których często wracamy na łamach „Architektury-murator”. W kontekście nadchodzącego spotkania polecamy lekturę tekstu o rynku w fińskim Turku – miejscu, które doskonale pokazuje, jak złożona może być współczesna przestrzeń publiczna. To przestrzeń wielofunkcyjna: można tu zjeść elegancką kolację, wypić szybką kawę, zrobić zakupy na straganach, poczekać na autobus, a nawet obejrzeć wystawę wyników konkursów architektonicznych.
Choć na pierwszy rzut oka wydaje się wzorcowym przykładem miejskiego rynku, jedno rzuca się w oczy – brak zieleni. Kwiaty są tu tylko w kilku donicach, a cała 3,3-hektarowa przestrzeń – 200 metrów długości i 165 metrów szerokości – to właściwie betonowa płyta. W Polsce taki projekt zostałby zapewne szybko okrzyknięty symbolem betonozy i wywołałby burzę w internecie. Tymczasem w Finlandii pawilony ustawione na tym placu zdobyły nagrodę publiczności w konkursie Finnish Wood Award 2023 za najlepszą architekturę drewnianą.
Jak to możliwe, że rynek praktycznie pozbawiony zieleni, tak dobrze sprawdza się w praktyce? Tak jego fenomen tłumaczy Artur Celiński:
Zostawiając na boku dyskusje o poziomie architektonicznej edukacji różniącej nasze kraje, chciałbym zwrócić uwagę na to, że rynek w fińskim Turku nie jest przestrzenią do oficjalnego paradowania oraz nie czeka na festyny i inne kulturalne wydarzenia, by tętnić życiem. Ten rynek należy do mieszkańców, a Ci korzystają z niego tak, jak robili przez ostatnie kilkaset lat. A więc to jest przestrzeń targowa. Przychodzi się tutaj po zakupy. W cieplejszych porach roku kupuje się tu kwiaty, warzywa (koniecznie ziemniaki i truskawki) i ubrania, a w chłodniejsze dni robi się w sumie to samo (zmienia się tylko asortyment).
i
Co działo się w trakcie poprzednich edycji?
Pierwsza debata otwierająca cykl „Czas na nową architekturę” dotyczyła wpływu fotografii na sposób, w jaki postrzegamy budynki. Marta Ejsmont, Marcin Czechowicz i Filip Springer zastanawiali się, czy i jak zdjęcia mogą kształtować emocje odbiorców oraz interpretacje architektury. Na przykładzie medialnego szumu wokół nowego gmachu Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie analizowano, jak fotografie – zależnie od intencji fotografa czy kontekstu publikacji – tworzą zupełnie różne narracje o tej samej przestrzeni. Rozmowę poprowadził Artur Celiński.
Druga debata skupiła się na często pomijanym, a kluczowym etapie procesu inwestycyjnego – czasie „przed projektem”. Uczestnicy rozmawiali o tym, jak decyzje podejmowane jeszcze przed pierwszym szkicem wpływają na ostateczny kształt architektury i komfort jej użytkowania. Przykład konkursu na rozbudowę Muzeum Architektury we Wrocławiu posłużył jako punkt wyjścia do rozmowy o dobrze przygotowanych briefach, roli inwestora i jakości dialogu między stronami. Spotkanie uświadomiło, że o dobrej architekturze często decyduje nie sam projekt, lecz to, co go poprzedza.
Kwietniowe spotkanie poświęcono etyce zawodowej i realiom pracy w zawodzie architekta. Robert Konieczny i Paweł Grodzicki zostali zapytani o to, co chcieliby projektować, gdyby nie ograniczały ich żadne ramy – ani finansowe, ani formalne. W miarę rozmowy okazało się jednak, że prawdziwe wyzwania zaczynają się tam, gdzie kończą się idealistyczne wizje: w codziennych kompromisach, presji rynku, odpowiedzialności wobec klienta i użytkownika. Rozmowa, moderowana przez Artura Celińskiego, otworzyła ważny temat granic wolności twórczej w realiach współczesnej architektury.
