Najpiękniejsze dworce kolejowe W XIX wieku rozwój kolei postępował błyskawicznie; po raz pierwszy parowozy zastosowano komercyjnie w pierwszej dekadzie wieku, a już kilkadziesiąt lat później długość europejskich linii kolejowych liczona była w dziesiątkach tysięcy kilometrów. Budowa kolei przynosiła inwestorom gigantyczne zyski: koszt budowy zwracał się niekiedy już po 2-3 latach, a przez kolejne dziesięciolecia linia zarabiała. Nic dziwnego, że w europejskich miastach wyrastać zaczęły wspaniałe dworce, w których łączyły się efektowne inżynieryjne rozwiązania i dbałość o efekt estetyczny. Dworcom nadawano formy zamków albo neobarokowych pałaców; wiele z nich zachowało się do dziś. Reprezentacyjne dworce kolejowe powstawały oczywiście także później; dziś można wśród nich znaleźć świetne przykłady architektury współczesnej różnych nurtów, od purystycznego modernizmu do efektownych budynków-rzeźb zaprojektowanych przez stararchitektów. Kilka efektownych przykładów prezentujemy w galerii.
Największy dworzec kolejowy w Hiszpanii Jednym z najbardziej efektownych historycznych dworców jest pierwsza stacja kolejowa w stolicy Hiszpanii - Madryt Atocha. Dworzec otwarty został w 1851roku, szybko konieczna okazała sie jego rozbudowa. W 1888 roku budowę nowego dworca kolejowego rozpoczął Alberto de Palacio, współpracownik Gustave'a Eiffela, budowniczego słynnej paryskiej wieży. Poczekalnia na stacji Madryt Atocha przypomina obecnie wnętrze palmiarni. W przestronnej hali zaprojektowanej przez jednego z współpracowników Gustawa Eiffla urządzony został ogród botaniczny. Pod szklanym sklepieniem krzewi się około 400 gatunków roślin, a w obszernej sadzawce pływają żółwie i ryby, przyciągając uwagę dzieci. Na obrzeżu zielonej strefy, wśród kwitnących roślin ustawione są ławki dla czekających podróżnych. To piękne miejsce ma jednak skomplikowaną przeszłość; jednym z najbardziej tragicznych epizodów w przeszło stuletniej historii hali jest zamach bombowy z 2004 roku; wskutek ataku terrorystów zginęło 191 osób, a przeszło 1800 zostało rannych.
Chińska kolej: nowe dworce, nowe linie Rozwój przemysłu i konieczność zapewnienia środków transportu setkom milionów robotników stymulują rozwój chińskiej kolei. Nowe inwestycje obejmują także realizację nowych, często imponujących rozmiarami dworców. Zaprojektowany przez Gerkan, Marg and Partners dworzec kolejowy Tianjin Zachodni liczy 24 perony, z czego 9 przeznaczonych dla szybkiej kolei. Dworzec stanowi element węzła komunikacyjnego, łączącego kolej, metro, linie autobusowe; wokół węzła powstaje nowa dzielnica.
Harry Potter i współczesna architektura Dworzec King's Cross w Londynie znany jest wszystkim czytelnikom sagi o Harrym Potterze. Choć sportretowany przez J.K. Rowling dworzec kolejowy powstał w połowie XIX wieku, był później rozbudowywany. Z wiktoriańskimi murami sąsiaduje współczesna architektura. Jak sprawdza się takie połączenie?
Stacja kolejowa Atocha w Madrycie - w głównej sali mieści się imponująca palmiarnia, wypełniona egzotycznymi roślinami Fot. Hugh Llewelyn
Północno-zachodnia elewacja dworca kolejowego Atocha w Madrycie. Projekt: Alberto de Palacio y Elissague (architekt), Henry Saint James (inżynier) 1888, Realizacja: 1890-1892. Fot. Manuel M. Vicente
Stacja King's Cross, Londyn, Wielka Brytania. Projekt: John McAslan, 2012. Fot. Colin - Wikimedia Commons
King's Cross Station, Londyn. Mimo współczesnych dodatków, centrum dworca wciąż stanowi budynek oddany do użytku w 1852 roku. Projekt przygotowany został przez Lewisa Cubitta. Fot. Colin Smith
Stacja kolejowa Southern Cross po modernizacji (2006), Melbourne, Australia. Fot. Adam Selwood
Stacja kolejowa Southern Cross, Melbourne. Fot. HappyWaldo, Wikimedia Commons
Dworzec Lyon - Gare de Lyon-Saint-Exupéry TGV. Autor: Santiago Calatrava. Dworzec otwarty został w 1994 roku. Fot. IngolfBLN Wikimedia Commons
Współczesna architektura na świecie: dworzec kolejowy projektu S. Calatravy w Lyonie, wnętrze. Fot. IngolfBLN Wikimedia Commons
Dworzec kolejowy Kanazawa w Japonii, Brama Bębnów/ Tsuzumi Gate, 2005. Fot. Rei, Wikimedia Commons
Zabytek kolonialnej przeszłości Indii: dworzec kolejowy w Bombaju. Chhatrapati Shivaji Terminus, dawniej Victoria Terminus. Fot. Dr Raju Kasambe
Dworzec kolejowy w Liège, Belgia. Charakterystycznym elementem nowego dworca Liège-Guillemins autorstwa Santiago Calatravy jest stalowe zadaszenie
Zabytkowy dworzec kolejowy z 1906 roku w Dunedin, Nowa Zelandia
Trwa trzecia edycja konkursu „Dworzec Roku 2020”, czyli organizowana wspólnie przez Fundację Pro Kolej i Fundację Grupy PKP kampania promująca najbardziej nowoczesne i funkcjonalne obiekty tego typu w Polsce. Po pierwszym głosowaniu oraz przeprowadzonych audytach organizatorzy wybrali 10 finalistów, teraz głos mają użytkownicy.
PKP we współpracy z lokalnym oddziałem SARP, Gminą Miasta Częstochowy i spółką PKS ogłaszają konkurs na projekt nowego dworca głównego wraz z zagospodarowaniem otoczenia. Wnioski o dopuszczenie do udziału w konkursie do 5 sierpnia.
Budynek odpowiada najnowszym trendom wznoszenia śródmiejskich dworców. Jest to zarazem pierwsza inwestycja w Europie zrealizowana w formule partnerstwa publiczno-prywatnego z unijnego programu zwrotnego Jessica – pisze Daniel Załuski.
Łukasz Wojciechowski recenzuje książkę AR/PS Architektura Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka. Wydana nakładem Centrum Architektury publikacja przedstawia nie tylko historię Dworca Centralnego i innych dworców kolejowych, ale też problemy projektantów i użytkowników
Czy 29 miesięcy opóźnienia to w PKP norma? NIK straszy możliwością utraty unijnych funduszy przyznanych na inwestycje kolejowe. Zmienia się powoli wizerunek kolei, trwa modernizacja kolejnych dworców kolejowych, tymczasem spółka zarządzająca torami spółka PKP PLK notuje coraz większe straty, a na nowo wyremontowane dworce nie dojedziemy szybciej