Nowy plac miejski powstał "na niby", w ramach testu. Pomalowali asfalt na zielono i postawili tymczasowe donice

Spis treści

1. Leszno. Parking zastąpiła tymczasowa aranżacja
2. Wsłuchać się w potrzeby społeczności. Plac Bankowy
3. Miasta przeceniają moc drzew i krzewów. Plac Powstańców
4. Plac Wolności w Łodzi "najlepszą przestrzenią publiczną"

Leszno. Parking zastąpiła tymczasowa aranżacja

W centrum Leszna, tuż za budynkiem dawnej synagogi, znajduje się niewielki, zabetonowany skwer – Plac Powstańców. Dotychczas plac pełnił głównie funkcję parkingu, jednak miasto planuje nadać mu nowe oblicze. Zanim zapadną decyzje projektowe, władze miejskie zdecydowały się na innowacyjne podejście – po raz pierwszy w historii Leszna przeprowadzają prototypowanie przestrzeni. Na placu pojawiła się tymczasowa aranżacja: zielone donice z roślinnością i kolorowe malowanie nawierzchni wprowadzają nową estetykę i funkcję miejsca. Zmiany mają charakter eksperymentalny i będą obserwowane przez kilka miesięcy – aż do końca września 2025 roku.

Czytaj także: Ten największy plac miejski pod dachem mieści się w najlepszym budynku w Warszawie. Testujemy parter Muzeum Sztuki Nowoczesnej

To działanie pozwoli sprawdzić, jak mieszkańcy korzystają z przestrzeni w nowej formie i co najlepiej się sprawdza. Na podstawie obserwacji powstanie ostateczna koncepcja zagospodarowania placu, której prezentacja planowana jest na listopad 2025 roku. Jak przyznaje Kornelia Roszak, Z-ca Naczelnika Wydziału Architektury:

Obecnie testujemy prototypowaną przestrzeń. Wyłoniliśmy wykonawcę „Opracowania koncepcji urbanistyczno-architektonicznej Placu Powstańców oraz dokonania analizy obszaru dawnej dzielnicy Żydowskiej w Lesznie pod względem możliwości tworzenia/odzyskania przestrzeni publicznej  (odbetonowanie, miejsca integracji, spotkań)”. Projektanci pracują nad analizą, następnie przygotują dwa warianty koncepcji Placu Powstańców – będą one konsultowane z mieszkańcami we wrześniu.

Wsłuchać się w potrzeby społeczności. Plac Bankowy

Władze miejskie Leszna pozostają otwarte na modyfikacje w koncepcji i wprowadzanie nowych elementów. Jak przyznają, już teraz docierają do nich sygnały od użytkowników placu. Przykładowo, pojawiły się propozycje pomalowania części donic. Mieszkańcy zwracają również uwagę na brak oświetleni i monitoringu, zgłaszając przy tym potrzebę zachowania części miejsc postojowych.

Wnikliwe konsultacje społeczne wydają się szczególnie istotne, kiedy przyjrzymy się np. Placowi Bankowemu, który doczekał się aż 4 przebudów w ostatnich kilku latach. Tak opiawał jego historię  na łamach Architektury-murator Przemysław Zańko-Gulczyński:

"Rok 2019. Warszawski ratusz organizuje na betonowym placu Bankowym słynną strefę relaksu ze stolikami i drzewami w skrzyniach. Atrakcja jest całkiem popularna, choć zostaje bezlitośnie wyszydzona w mediach społecznościowych.(...)

Rok 2023. Po kilkuletnim opóźnieniu spowodowanym pustkami w budżecie miasto zaczyna działać. Pojawiają się nowe drzewa na placu Bankowym, m.in. miłorzęby japońskie, dęby i platany, a także krzewy i zieleń w donicach. Wybudowana zostaje też droga dla rowerów, przebudowany parking, poszerzony chodnik.

Rok 2024. Można mieć lekkie déjà vu – warszawski Urząd Miejski znów chwali się nowymi nasadzeniami na placu Bankowym. (...)

Rok 2025 i wrażenie déjà vu narasta, bo Urząd Miasta ogłasza już trzecią w ciągu trzech lat przebudowę placu Bankowego. To wciąż niewielkie, dokonywane etapami zmiany. Tym razem miasto zapowiada remont chodników, przebudowę przystanków autobusowych, a także oczywiście zieleń: około 30 drzew, rabaty kwiatowe i krzewy."

A na tym nie koniec, gdyż to wszystko tylko wstęp do zapowiadanej wielkiej przemiany tego miejsca.

 

Miasta przeceniają moc drzew i krzewów. Plac Powstańców

Problemy współczesnych placów miejskich sięgają znacznie poza niekonsekwencje projektową. Oprócz wspomnianej już betonozy, wiele placów cierpi na... brak pomysłu.

Pod warszawskim Placem Powstańców w 2022 rozpoczęła się budowa podziemnego parkingu na 420 miejsc. Po niemal pięciu latach od podpisania umowy, w marcu 2025 zakończono budowę parkingu. Wraz z jego powstaniem zmieniła się także przestrzeń Placu – usunięto drzewa które, jak zapowiada miasto, niedługo znów pojawią się w przestrzeni miasta. Docelowo na Placu ma pojawić się 49 drzew, krzewy i byliny, a także elementy małej architektury. Jednak zdaniem Artura Celińskiego, zapowiadana zieleń - nawet jeśli pojawi się jej dostatecznie dużo - może nie uratować obecnego kształtu placu. Celiński pisze:

Naprawdę nie widzę żadnego powodu, żeby tu przychodzić. Plac Powstańców Warszawy w obecnym kształcie naprawdę zachęca do tego, żeby tędy po prostu przechodzić. A przechodząc, trzeba po prostu zaciskać zęby i kierować wzrok raczej w kierunku fantastycznie odnowionego Prudentialu (o ile idziemy w kierunku ul. Świętokrzyskiej).

Za rok zapewne będzie bardziej znośnie. Drzewa i pergola mają zasłonić lakoniczną architekturę, a więc jest szansa na bardziej zrównoważoną estetykę. Kłopot w tym, że na nic innego nie możemy liczyć. Do katastrofalnej dzisiaj funkcjonalności jednego z centralnych miejsc stolicy dodana zostanie tylko jedna nowa kwestia – możliwość wypoczynku w cieniu drzew i korzystania z uroków zielonej oazy. 

Plac Wolności w Łodzi "najlepszą przestrzenią publiczną"

Jak więc możemy "robić to lepiej"? Jednym z ciekawych przykładów jest rewitalizacja Placu Wolności w Łodzi, która w 2024 roku została ogłoszona przez Towarzystwo Urbanistów Polskich "najlepiej zagospodarowaną przestrzenią publiczną w Polsce". 

Czytaj także: Oto Plac Wolności w Łodzi po remoncie. Pojawiła się zieleń i fontanna, zmienił się układ drogowy

Przed przebudową plac pełnił głównie funkcję komunikacyjną – był rondem dla samochodów i tramwajów, a sporą część jego powierzchni zajmowały miejsca parkingowe. W efekcie środkowa część placu była praktycznie niedostępna dla pieszych. Po modernizacji zlikwidowano rondo, a południową część przestrzeni przystosowano dla ruchu pieszego. Dodano też nowe atrakcje, m.in. fontannę i elementy placu zabaw. Znacząco zmienił się układ przystanków tramwajowych – zostały przeniesione i zintegrowane z autobusowymi. Plac wzbogacono również o zieleń – posadzono 64 drzewa oraz liczne krzewy i byliny. Pojawiły się ławki, stojaki na rowery i kosze na śmieci, a także nowe oświetlenie. Przebudowano również instalacje podziemne. Dodatkowo Muzeum Kanału „Dętka” otrzymało nowe wejście.