Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 1

i

Autor: Wojciech Kryński 1 | Widok części hotelowej od strony północnej

Obserwatorium / Niepołomice

2021-02-19 11:59

Pomimo trudnego tematu rozbudowy i ograniczonego budżetu architektom udało się umiejętnie połączyć nową bryłę z istniejącym planetarium. O nowej realizacji Biura Projektów Lewicki Łatak pisze Maciej Hawrylak.

Niepołomice to niewielkie miasto w województwie małopolskim położone na wschód od Krakowa, w którym zlokalizowane są liczne obiekty miejskiej infrastruktury w tym także powstałe w latach 60. XX wieku Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne. Położenie obiektu bardzo blisko Rynku Niepołomic zapewnia łatwy dostęp do funkcji dydaktycznej adresowanej głównie do młodzieży.

Biuro Projektów Lewicki Łatak jest znane z rozwiązań umiejętnie łączących stare z nowym. To zapewne stało za zaproszeniem zespołu do tak trudnego tematu, jakim jest rozbudowa MOA, mając na uwadze jeszcze jedno wyzwanie – bardzo ograniczony budżet. Niewielu potrafi przekuć takie ograniczenia w sukces. Oni wielokrotnie dowiedli, że potrafią.

Zaprojektowanie obiektu o wysokości jednej kondygnacji, ale na dwóch poziomach i świadome „zanurzenie” dolnej części w projektowanej skarpie pozwala na optyczne obniżenie wysokości na tyle, aby wpisać się w skalę okolicznych budynków. Horyzontalny układ zaakcentowany przez geometrię pasów okiennych, balustrad czy ramp o niskim nachyleniu podkreśla ideę wpisania obiektu w projektowany krajobraz. Autorzy świadomie dążyli także do wykształcenia własnego „wnętrza”, jakim jest dolny taras wiążący płynnie schodami i rampami wszystkie projektowane poziomy i wejścia, aby stworzyć kameralną przestrzeń dla różnych aktywności. Pikniki i grillowanie było wszak jednym z postulatów przyszłych użytkowników obiektu. Projektanci uwzględnili również przyjazdy wycieczek szkolnych na nocne obserwacje nieba zarówno za pomocą specjalistycznych urządzeń, jak i bezpośrednio z leżaków rozstawionych na trawie – z możliwością grillowania. Zasadnicze obserwacje mają się odbywać z dachu nad górną częścią, gdzie wydzielono obszar przeznaczony na lokalizację anten radiowych (krótkofalowych).

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 8

i

Autor: Wojciech Kryński 8 | Widok z poziomu tarasu - części piknikowej. Głównym materiałem wykorzystanym w obiekcie jest beton Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-dnEQ-PpCW-Px41_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-8.jpeg

Główne wejście prowadzi do holu MOA, z którego zapewniono dostęp do kopuły obserwatorium, części edukacyjnej z dużą amfiteatralną salą konferencyjną, salami lekcyjnymi, zapleczem sanitarnym, a także części administracyjnej. Hol strefy edukacyjnej połączono z istniejącym planetarium. Z lobby wejściowego można także zejść poziom niżej do połączonej z jadalnią części hotelowej przeznaczonej dla 52 gości. Na tym poziomie znajduje się również pracownia fotograficzna, green-screen, pomieszczenia dla krótkofalowców oraz zaplecze techniczne całego budynku. Część hotelowa poprzez dodatkowe wejście może funkcjonować niezależne od reszty obiektu.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 9

i

Autor: Wojciech Kryński 9 | Rampa zewnętrzna prowadząca na taras obserwacyjny – poziom dachu Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-LmSx-SHfD-byMn_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-9.jpeg

Dojazd i dojście do MOA prowadzi ulicą Kopernika do parkingu i wejścia do górnej części założenia, w tym wejścia głównego, a także na taras obserwacyjny oraz do strefy dolnej hotelowej a poprzez pochylnię i schody terenowe bezpośrednio na zielony taras.

Głównym materiałem konstrukcyjnym budynku jest surowy beton. Wykonano z niego m.in. stropy, schody, balustrady czy ściany, z efektownymi podziałami wynikającymi z deskowań. Efekt dopełniają murowane ściany z bloczków betonowych z płaską fugą, tworząc surowe ale szlachetne w swej prostocie wnętrze. Zastosowanie prostych i trwałych materiałów wynika zarówno z ograniczonego budżetu, jak i bezproblemowej eksploatacji. Purystyczne podejście autorów, znanych z umiaru i stosowania prostych, acz szlachetnych materiałów, widać w rozwiązaniu betonowej klatki schodowej na planie koła, prowadzącej do nowego obserwatorium. A zaproponowana biała kolorystyka elewacji idealnie kontrastuje z zielonymi dywanami przestrzeni rekreacyjnych.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 10

i

Autor: Wojciech Kryński 10 | Taras obserwacyjny dostępny jest z zewnątrz i od wnętrza budynku poprzez schody i pochylnie Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-ECUV-oCCQ-PpHv_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-10.jpeg

Skromny budżet zapewne zdecydował także o zastosowaniu odkrytej instalacji, pod stropem. Na szczęście przebiegi pionowe udało się schować w ścianach. Nie mniej chwalona skromność i szlachetność zostaje zakłócona „naturalnością” występowania infrastruktury (choć jest już dzisiaj swoistym standardem) co trochę zakłóca odbiór tej bardzo udanej realizacji. Przykładów równie skromnych budynków o charakterze publicznym jest coraz więcej. To bardzo dobrze, bo dzieci i młodzież będą chłonąć wzorce architektoniczne najwyższej próby, co powinno prowadzić w przyszłości do podwyższania standardów budowania.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 11

i

Autor: Wojciech Kryński 11 | Pochylnia zewnętrzna prowadząca na taras obserwacyjny Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-N4tr-3Sq4-kRkA_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-11.jpeg

Założenia autorskie

Gmina Niepołomice zwróciła się do nas z propozycją współpracy przy projekcie przebudowy i rozbudowy Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego. Temat wydał nam się bardzo interesujący z kilku powodów: pociągająca specyfika funkcjonalna obiektu, tak odmienna od standardowych budynków mieszkalnych czy przemysłowych oraz otwartość przedstawicieli inwestora na poszukiwania rozwiązań architektonicznych. Zaimponował nam fakt, iż gmina nie zdecydowała się na inwestycję w kolejny akwapark, park dinozaurów czy inne, równie ludyczne przedsięwzięcie, a zamiast tego – odpowiadając na potrzeby mieszkańców – podjęła kroki, by zrealizować obiekt, który pozwoli na poznanie tej części środowiska naturalnego, które od wieków pozostawało w sferze ludzkich zainteresowań: gwiazdy, gwiazdozbiory czy komety.

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 12

i

Autor: Wojciech Kryński 12 | Hol wejściowy z widokiem na zadaszenie piknikowe Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-L8zJ-31kY-MoYm_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-12.jpeg

Od samego początku pracy koncepcyjnej myśleliśmy o tym obiekcie jako o tarasie obserwacyjnym (dostępnym z zewnątrz i od wewnątrz poprzez schody i pochylnie), w skali sąsiednich budynków – ich gabarytów i intensywności zabudowy, pozwalającej na zachowanie piknikowej zielonej powierzchni części działki.

Proces projektowy łączył się z konsultacjami z pracownikami obserwatorium, podczas których omawiano wstępne koncepcje prezentowane na rysunkach i makietach. Liczne grono konsultantów – pełnych pasji i kompetentnych w swoich dziedzinach (astronomia, radio krótkofalowe, informatyka, pedagogika, chemia czy fizyka), podchodziło bardzo rzetelnie do swojej roli, co skutkowało szeregiem zmian rozwiązań funkcjonalnych i architektonicznych w trakcie pracy nad dokumentacją.

Projekt Młodzieżowego Obserwatorium Astronomicznego, sam w swoim temacie wyjątkowy, był też taki i dla nas. Najważniejsi w nim byli zaangażowani ludzie – pełni pasji użytkownicy uwrażliwiający swoich wychowanków na piękno i skalę środowiska naturalnego, wykonawcy, ale i burmistrz, który miał odwagę i zrozumienie dla takich potrzeb mieszkańców gminy. Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 13

i

Autor: Wojciech Kryński 13 | Okrągła klatka prowadząca do kopuły – poziom holu wejściowego Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-5fQw-DecW-Vkk5_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-13.jpeg
metryka

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne

Niepołomice, Mikołaja Kopernika 2

Autorzy:

Biuro Projektów Lewicki Łatak sp. z o. o. sp. k. architekci Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki

Współpraca autorska: architekci Begonia Herdera, Mateusz Albricht, Mateusz Manecki, Marta Szyndera, Agnieszka Zajączkowska

Architektura wnętrz: architekci Kazimierz Łatak, Piotr Lewicki, Mateusz Albricht, Agnieszka Zajączkowska

Konstrukcja: Karol Kaczmarek, Łukasz Halastra, Anna Semczuk, Miłosz Wójcik

Generalny wykonawca: Samson sp.z o.o.

Inwestor:

Urząd Miasta i Gminy Niepołomice

Powierzchnia terenu: 4360 m²

Powierzchnia zabudowy: 1748 m²

Powierzchnia użytkowa: 1408 m²

Powierzchnia całkowita: 1710 m²

Kubatura: 6805 m³

Projekt koncepcyjny: 2014

Projekt wykonawczy: 2019

Realizacja: 2020

Nie podano kosztu inwestycji

Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 14

i

Autor: Wojciech Kryński 14 | Klatka schodowa prowadząca do kopuły obserwatorium – poziom tarasu obserwacyjnego Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-F6sc-JJRT-SAuk_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-14.jpeg
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 15

i

Autor: Wojciech Kryński 15 | Schody prowadzące z części hotelowej do holu wejściowego Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-RSzY-ayZH-ZSuN_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-15.jpeg
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 2

i

Autor: archiwum pracowni 2 | Sytuacja. Oznaczenia: 1 – Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne; 2 – teren piknikowy; 3 – parking Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-cygJ-MVap-3opp_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-2.jpeg
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 3

i

Autor: archiwum pracowni 3 | Rzut parteru. Oznaczenia: 1 – planetarium; 2 – sale dydaktyczne; 3 – sekretariat; 4 – gabinet dyrektora; 5 – sala seminaryjna Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-U4HG-fRH1-6fwC_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-3.jpeg
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne 4

i

Autor: archiwum pracowni 4 | Rzut poziomu -1. Oznaczenia: 1 – pokoje hotelowe; 2 – pokój śniadaniowy; 3 – administracja; 4 – pomieszczenie techniczne; 5 – ciemnia; 6 – serwerownia; 7 – magazyn Link: https://cdn.galleries.smcloud.net/t/photos/gf-yCea-fXRs-a2jF_mlodziezowe-obserwatorium-astronomiczne-4.jpeg
The Youth Astronomical Observatory in Niepołomice

Located close to Krakow, Niepołomice is a small town with a Youth Astronomical Observatory built in the 1960s that required remodeling and extension. Lewicki & Łatak are known for their designs in which they combine the old and the new, and produce outstanding work on a very limited budget. The observatory building is one-storied, though not on one level; the lower part is sunk into a scarp, thus making it low enough to fit the scale of the neighboring houses. The horizontal character is emphasized by ribbon windows, railings and ramps connecting all the levels. Student groups come here to observe the night sky; a grill and picnic place was built expressly for them. The main entrance leads to a central lobby with access to the observatory dome, a conference theater, classrooms and offices, and the old planetarium. There is also a hotel for 52 guests. One part of the main observation deck on the roof also has radio antennae. Many consultants and observatory employees were involved in the designing process.

Źródło: Obserwatorium / Niepołomice