Stara Wyłuszczarnia w Czarnej Białostockiej

Nazwa obiektu	Centrum edukacyjne Nadleśnictwa Czarna Białostocka – budynek konferencyjny i adaptacja zespołu wyłuszczarni nasion z lat 30.
Adres obiektu	Puszcza Knyszyńska, Czarna Białostocka, ul. Podleśna 4
Autorzy	Prosper, architekci Piotr Łodziński, Zbigniew Baum
Architektura wnętrz	architekci Piotr Łodziński, Zbigniew Baum
Architektura krajobrazu	architekci Piotr Łodziński, Zbigniew Baum
Konstrukcja	pracownia projektowa JKG, Jan Krzysztof Grochowski
Generalny wykonawca	KMC DEVELOPMENT
Inwestor	Nadleśnictwo Czarna Białostocka
Powierzchnia terenu	9670.0 m²
Projekt	2012
Data realizacji (koniec)	2013
Koszt inwestycji	1 754 674 PLN

Czarna Białostocka jest jedną z miejscowości położonych w sercu Puszczy Knyszyńskiej na Podlasiu. Na skraju miasta, pod samą ścianą lasu, znajduje się kompleks budynków nadleśnictwa z tzw. Starą Wyłuszczarnią. Murowany obiekt, z usytuowanymi po bokach dwoma drewnianymi magazynami, powstał w latach 30. XX wieku. Do dziś zachowały się tu dawne urządzenia do pozyskiwania nasion, a obecnie zaaranżowano dodatkowo niewielką ekspozycję ukazującą pracę leśników. Po wojnie wzniesiono w sąsiedztwie jeszcze jeden budynek, wykorzystywany do niedawna na cele administracyjno- gospodarcze. W ramach adaptacji całego zespołu na potrzeby nowoczesnej turystyki przebudowano go na centrum konferencyjno-szkoleniowe.

Architekci Piotr Łodziński i Zbigniew Baum zaproponowali obiekt współczesny, nawiązujący jednak skalą i formą do tradycyjnej architektury regionu. Z dawnego budynku pozostawiono jedynie fundamenty i fragmenty ścian. Ze względu na nową funkcję i przepisy przeciwpożarowe, ściany są murowane, a ściągi żelbetowe. W konstrukcji dachu i szalówce elewacji zastosowano natomiast drewno.

Bryła obiektu składa się z korpusu głównego, w którym znajduje się sala konferencyjna, sala szkoleniowa oraz zamknięte w kubicznej formie sanitariaty i szatnia, a także z bocznej dobudówki, w której zlokalizowano hol, zaplecze sal i pompę cieplną. Dzięki wysunięciu dachu poza obrys i umieszczeniu okien w południowo- -zachodniej połaci całość sprawia wrażenie lżejszej.

Przeszklone ściany szczytowe nie tylko dostarczają dużą ilość naturalnego światła do wnętrz, ale zapewniają też atrakcyjne otwarcia widokowe na Starą Wyłuszczarnię i las. Wykończenie stropu poddasza jasnym drewnem, niewygładzone, białe tynki uzupełnione jasnobeżowym gresem i kryjący toalety centralny kubik sprawiają, że stosunkowo niewielka przestrzeń wydaje się tu większa niż jest w rzeczywistości. Obiekty historyczne, o nietypowej dla Podlasia konstrukcji słupowo-ryglowej i pokrytych szalówką ścianach, poddano gruntownej modernizacji. Wymieniono przede wszystkim te elementy, które narażone były na działanie czynników zewnętrznych: dachy i ich konstrukcje oraz drewniane pokrycie elewacji jednego z magazynów.

Realizacja inwestycji jest częścią przedsięwzięcia mającego na celu zwiększenie potencjału edukacyjno-turystycznego Leśnego Kompleksu Promocyjnego „Puszcza Knyszyńska” – projektu prowadzonego w Białymstoku przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych. Przebudowany obiekt autorstwa Piotra Łodzińskiego i Zbigniewa Bauma to niewątpliwie przykład architektury kontekstualnej. Poprzez oszczędne środki wyrazu projektanci z szacunkiem odnieśli się do charakteru istniejącej zabudowy, nadając jednocześnie nowe znaczenia całemu zespołowi Starej Wyłuszczarni.

Założenia autorskie

W skład zespołu tzw. Starej Wyłuszczarni Nadleśnictwa Czarna Białostocka na terenie Puszczy Knyszyńskiej wchodzą trzy budynki historyczne, zrealizowane w 1934 roku, oraz wzniesiony po wojnie budynek administracyjno- gospodarczy. Teren inwestycji stanowił dotąd zaplecze techniczno-magazynowe nadleśnictwa, a dawne drewniane magazyny szyszek i murowana wyłuszczarnia wymagały gruntownej modernizacji.

Przystępując do projektu adaptacji kompleksu na funkcje turystyczne, zespół autorski postawił przed sobą cel stworzenia zespołu zabudowy, który byłby spójny pod względem architektonicznym z atrakcyjną kompozycją przestrzenną otoczenia, a jednocześnie służył zarówno zwiedzającym, jak i codziennej, statutowej działalności nadleśnictwa (przy czym należy podkreślić, że jego pracownicy wnieśli duży wkład w ostateczny efekt całego przedsięwzięcia).

Budynki historyczne poddano przede wszystkim koniecznym działaniom naprawczym, natomiast budynek administracyjno-gospodarczy został przekształcony w zupełnie nowy obiekt konferencyjno-szkoleniowy, nawiązujący jednak formą do lokalnych tradycji budowlanych. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w prostej bryle korpusu i zadaszenia oraz zastosowanych materiałach. Zaproponowano ponadto przeszklenia całych szczytów, umożliwiając użytkownikom bezpośredni kontakt z pobliskim krajobrazem i historyczną zabudową Starej Wyłuszczarni. Piotr Łodziński