Starówka w Stargardzie Szczecińskim. Projekt pracowni Studio A4

Architekci ze szczecińskiej pracowni architektonicznej Studio A4 odtworzyli linię zabudowy kwartału zniszczonego w 1945 roku Stargardu Szczecińskiego. Nowa starówka nie jest postmodernistycznym pastiszem, elewacje pozbawiono historyzujacej dekoracji i koloru

Zniszczona starówka
Stare Miasto w Stargardzie Szczecińskim zostało niemal doszczętnie zniszczone podczas działań wojennych w 1945 roku. W drugiej połowie XX wieku kilka średniowiecznych obiektów odtworzono, a gęsto zabudowany kwartałami niewielkich kamienic teren w obrębie murów obronnych wypełniła niemal setka typowo osiedlowych bloków. Zgrupowano je wokół otwartej przestrzeni kilkakrotnie większej od dawnego rynku. Na jej części powstały pawilony handlowe, resztę zajęły parkingi i zieleńce. Pamięć o historycznych walorach Starego Miasta jednak nie wygasła. Mieszkańcy bloków w ramach ich termorenowacji namalowali na ścianach kolorowe zarysy kamieniczek. W ostatnich latach odnowiono stargardzki rynek, restauracji wciąż poddawane są miejskie obwarowania. Z kolei prywatny inwestor zdecydował się na wypełnienie pustej, centralnej przestrzeni starówki nową zabudową z galerią handlową.

Odbudowa kwartału
Galeria ta zajęła w całości jeden z historycznych kwartałów. Konserwatorzy zabytków postawili warunek odtworzenia jego gabarytów, zaś architekci ze szczecińskiego Studia A4 uznali, że projekt daje realną szansę na próbę odbudowy fragmentu miasta ze zniszczeń wojennych. Przez ponad rok prowadzono prace archeologiczne i archiwalne, które doprowadziły do precyzyjnego odwzorowania linii zabudowy i podziałów na poszczególne kamienice. Zabezpieczono też ich najstarsze, średniowieczne relikty. W efekcie pośród bloków wyrósł mglisty fantom przedwojennego Stargardu. Linie zabudowy gną się tu, powtarzając zawiłości geometrii odkopanych fundamentów. Szczyty i gzymsy poszczególnych fragmentów odtwarzają bryły takie, jakie były bezpośrednio przed 1945 rokiem. Całe wnętrze wypełnia zaś nowoczesna galeria handlowa z przeszło pięćdziesięcioma lokalami usługowymi połączonymi pasażami ponad podziemnym parkingiem dla klientów. Jednopoziomowe centrum handlowe nie mogło odtworzyć gabarytów przedwojennej, trzy i czterokondygnacyjnej tkanki, na jego stropie nabudowano więc wzdłuż fasad dwie lub trzy kondygnacje mieszkań. W ten sposób historyczny program handlowo-mieszkalnego kwartału miejskiego został dostosowany do ekonomicznych i konserwatorskich wymogów współczesnych inwestycji (...)

Więcej o odbudowie kwartału starówki w Stargardzie Szczecińskim według projektu Studia A4: miesięcznik „Architektura-murator” numer 4/2013, s. 72