| Tytuł: | Centrum Badawcze i Obserwatorium Astronomiczne Tarnica |
| Autorka: | Katarzyna Pękala |
| Nazwa uczelni: | Akademia Śląska |
| Wydział: | Architektury Budownictwa i Sztuk Stosowanych |
| Kierunek: | Architektura |
| Rok obrony: | 2021 |
| Rok rozpoczęcia studiów magisterskich: | 2019 |
| Promotor: | dr inż. arch. Jan Muszyński |
W tkz. Parku Nocnego Nieba zanieczyszczenie światłem jest najmniejsze w całym kraju. Szczęśliwie lokalizacja ta jest w Bieszczadzkim Parku Narodowym, a to daje nam odpowiednią czystość powietrza–co ściśle łączy się z widocznością. Dodatkowym atutem jest wysokość n.p.m., która gwarantuje nam bardziej rozrzedzone powietrze. Dlatego to właśnie najwyższy szczyt górski w Bieszczadach-Tarnica 1346 m n.p.m, jest idealnym miejscem na zbudowanie największego teleskopu w Polsce.
Obiekt zaprojektowany do badań astronomicznych, jednocześnie odznacza się dużą wielofunkcyjnością. Z uwagi na wytyczne niezbędne do spełnienia, aby stacja dostała pozwolenie na budowę, budynek będzie pełnił również funkcję schroniskową. Dodatkowo w układzie funkcjonalnym zostały wpisane pomieszczenia biurowe Ochrony Parku Narodowego i Nadleśnictwa oraz restauracja.
Teleskop został zaprojektowany tak, aby mógł on swobodnie poruszać się w linii pionowej góra dół oraz wokół własnej osi. W tym celu powstaną 2 platformy poruszające się w osi przestrzennej Y w układzie przestrzennym XYZ. Pierwsza odpowiedzialna za podnoszenie całego teleskopu ponad poziom 0 – zakotwiona 4 słupami stabilizacyjnymi. Cała platforma zawieszona jest na stalowych linach, które poprzez rolki i zbrojone słupy przymocowane są do żeliwnej przeciwwagi umieszczonej w sztolniach. Na głównej platformie są zaprojektowane ściany osłonowe, osadzone na ruchomych pierścieniach. Druga platforma natomiast pełni funkcję obrotu teleskopu o 360 stopni.
Zadaszenie komory zbudowane jest z blachy profilowanej na stalowej konstrukcji kratowej. Składa się z części nieruchomej oraz takiej, która podnosi się o 90 stopni do linii poziomej za pomocą hydraulicznych siłowników. Cała konstrukcja posiada kable grzewcze oraz odprowadzenie wody w kierunku zewnętrznym. Przestrzeń użytkowa komory umiejscowiona na wysokość 2350cm. Biorąc przy tym pod uwagę wysokość rotacyjną teleskopu i zakładając 300cm naddatku bezpieczeństwa, które zostały wykorzystane na spad zadaszenia. Z uwagi na pracę cieplną konstrukcji stalowej, zaleca się utrzymanie w komorze temperatury zewnętrznej w momencie przystąpienia do ekspansji teleskopu na powierzchnię, w celu rozpoczęcia prac badawczych.
Całość jest energooszczędna. Budynek został wyposażony w wentylację mechaniczną z rekuperacją – odzyskiem ciepła. Wentylacja znajduje się we wszystkich pomieszczeniach stacji badawczej. Cały obiekt i komory teleskopu posiadają farmę solarną, składającą się z kolektorów słonecznych, które będą wsparciem dla gruntownego wymiennika ciepła. W projekcie nie mogło zabraknąć również paneli słonecznych. Cała farma będzie na konstrukcji aluminiowo–stalowej z systemem prowadnic - zapewniających maksymalizowanie poboru energii słonecznej, który zostanie podpięty do innowacyjnych akumulatorów Tesli LongRange. Do ogrzania budynku wykorzystana została gruntowa pompa ciepła. Kolektor grzewczy w systemie pionowym. Dodatkowo uwzględnia się i umożliwia zastosowanie wg. potrzeb cieplnych budynku wsparcia ze strony powietrznej pompy ciepła. Pompa ta byłaby wpięta do instalacji wentylacji mechanicznej, a urządzenie byłoby umiejscowione w pomieszczeniu kotłowni.
