| Autorka: | Magdalena Żądło |
| Nazwa uczelni: | Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie |
| Wydział: | Architektury Wnętrz |
| Rok studiów: | 5 |
| Rok rozpoczęcia studiów: | 2016 |
| Opieka naukowa: |
dr hab Beaty Dobryjanowicz, dr Elżbieta Myjak - Sokołowska |
Bielsko – Biała, uznawane dziś za jedno z lepiej funkcjonujących gospodarczo miast Polski, formalnie istnieje zaledwie od 1951 roku. Swoją dominującą rolę w strukturach administracji, przemysłu czy kultury regionu zawdzięcza bogatej historii należącego do Śląska Cieszyńskiego dwumiasta. Pierwsze wzmianki o Bielsku pochodzą z przełomu XIII i XIV wieku. Przeszło sto lat później na wschodnim brzegu rzeki ulokowano Białą. Dziś wzdłuż reprezentacyjnych ulic można podziwiać neoklasycystyczne oraz secesyjne elewacje teatru, banków, kamienic czy willi dawnych fabrykantów. Zdecydowanie mniej spojrzeń przyciągają szczątki fabryk, z których utkane jest centrum współczesnego miasta. Z brakiem należytej uwagi zmaga się także budynek „ Starej Fabryki”, pozostałość po sukienniczej działalności rodziny Büttnerów, w którym obecnie działa oddział Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Ocalała część dawnego założenia mieści się przy głównej ulicy miasta, u podnóży wzgórza zamkowego. Mimo tak dogodnej lokalizacji miejsce to nie jest popularnym punktem na mapie kulturalnej regionu, a sami mieszkańcy nie często kojarzą działalności muzeum z tym konkretnym niszczejącym budynkiem.
Założenia projektowe
Tematyka wszystkich części składowych pracy dyplomowej koncentruje się wokół znaczenia dawnego przemysłu włókienniczego dla współczesnego obrazu miasta Bielska-Białej.Przemiany architektoniczno-urbanistyczne, jakich dokonywano począwszy od czasu pierwszych warsztatów cechowych po firmy eksportujące swoje produkty na wszystkie kontynenty, ukształtowały niewątpliwie wizualną formę miasta jak i tożsamość lokalnej społeczności. Czerpiąc z tej wielowątkowej historii, projekt rewitalizacji budynku „Starej Fabryki” jest próbą połączenia przeszłości z wyzwaniami teraźniejszości.Na podstawie przeprowadzonych badań oraz po przeanalizowaniu przykładów rewitalizacji przestrzeni postindustrialnych w Polsce i Europie głównymi założeniami projektu stały się:
- utworzenie nowych miejsc pracy
- przeciwdziałanie negatywnym zjawiskom społecznym, w tym marginalizacji i wykluczeniu społecznemu osób starszych, niesprawnych ruchowo oraz dzieci
- reaktywacja zanikających zawodów
- poprawa jakości wizualnej śródmieścia
- ochrona obiektów o wartości architektonicznej i znaczeniu historycznym
Celem podjętej pracy było udostępnienie mieszkańcom miasta oraz osobom z ościennych miejscowości przestrzeni odpowiadającej ich zróżnicowanym potrzebom, od usług przez rozrywkę po edukację. Motywem przewodnim projektu jest socjologiczne znaczenie fabryki w tkance miasta. Jak dawniej proste hale spajały ze sobą zróżnicowane kulturalnie, narodowościowo i religijnie społeczeństwo Podbeskidzia tak i dziś w nowej przestrzeni odnajdą się różne grupy społeczne.
Koncepcja zakłada podział wnętrza na trzy zasadnicze funkcje: parter jako przestrzeń usługowa z zaprojektowanymi „warsztatami” rzemieślniczymi, piętro, w konwencji open space dedykowane działaniom edukacyjnym oraz poddasze mieszczące przestrzeń wystawienniczą wraz z cocktail-barem. Oddanie głównej części projektu wspomnianym „warsztatom” rzemieślniczym to nawiązanie do historii dwumiasta, którego rozwój sprzężony był z pracą tkaczy i sukienników. Jest to także próba podjęcia dyskusji na temat znaczenia usług lokalnych wytwórców w kontekście masowej produkcji i jej skutków dla środowiska.
Zastosowane materiały wykończeniowe odwołują się do pierwotnej funkcji miejsca, podkreślając zamysł architekta, według którego główną determinantą formy była jej funkcja. Wspólnym mianownikiem dla wszystkich przestrzeni jest odrestaurowana oryginalna stolarka okienna i drzwiowa oraz zachowujące pierwotny charakter słupy transmisyjne. Ściany pokrywa ekologiczny tynk gliniany w odcieniu bieli, która stanowi tło dla bogatych struktur poszczególnych warsztatów. Zastosowana kolorystyka oraz faktury ruchomego wyposażenia nawiązują do materiałów wytwarzanych między innymi w fabryce Büttnerów, których próbki przechowywane są dziś w muzealnym archiwum.
Pracę nad nowymi funkcjami wnętrza uzupełnia koncepcja terenu wokół fabryki przy Placu Żwirki i Wigury. Jej głównym założeniem jest wyeksponowanie budynku muzeum oraz wykreowanie przestrzeni rekreacyjnej zarówno dla odwiedzających Starą Fabrykę jak i dla mieszkańców kamienic otaczających skwer. Istotny element przestrzeni stanowi poprowadzony na nowo ciąg komunikacji pieszej na fragmencie o dużym zróżnicowaniu wysokości. Zastosowanie pochylni wkomponowanych w naturalną rzeźbę terenu zamiast schodów, udostępnia ten ważny odcinek, łączący dwie ulice, osobom z niepełnosprawnościami ruchowymi.
Proponowana koncepcja Starej Fabryki jako Przestrzeni Aktywności Miejskiej mogłaby stanowić przyczynek dyskusji o znaczeniu podejmowanych działań wobec zanikających reliktów szeroko pojętego przemysłu włókienniczego będącego niegdyś wizytówką dwumiasta.
