By zapewnić bezproblemową sekwencję działań, która umożliwiła optymalizację niemal każdego etapu projektowania, produkcji i budowy, inżynierowie i pracownicy fabryki byli zaangażowani w projekt już podczas fazy wstępnej. Ta bezpośrednia linia komunikacji między projektantem a wykonawcą umożliwiła wyprodukowanie bardzo złożonej konstrukcji elewacji, bez uszczerbku dla detali – pisze Radosław Stach.
Widok od Howard Street – ze względu na bardzo ścisłą zabudowę w okolicy obiekt zaprojektowano tak, że do pewnego poziomu obrys pięter zwiększa się wraz ze wzrostem wysokości budynku; Fot. Henrik Kam
Siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej
SFMOMASan Francisco, Stany Zjednoczone
AutorzySnøhetta
Współpraca autorskaEHDD
KonstrukcjaMagnusson Klemencic
Associates
Projekt fasady:Kreysler &
Associates
Konsultant ds. zielonej ściany:Habitat Horticulture and Hyphae
Design Lab
Konstrukcja fasady:ARUP; CS
Caulkins
Powierzchnia całkowita:42 735 m²
(21 832 m²– nowa część,
20903 m² – renowacja)
Generalny wykonawcaWebcor
Builders
InwestorSFMOMA
Projekt (data)2010
Data realizacji (koniec)2016
Koszt inwestycji305 000 000 USD
Nowa siedziba Muzeum Sztuki Nowoczesnej w San Francisco (SFMOMA), zaprojektowana przez pracownię Snøhetta, stanowi rozbudowę gmachu muzeum z 1995 roku autorstwa Mario Botty. Projekt obejmuje ponad 15 000 m2 powierzchni nowych oraz odrestaurowanych galerii wewnętrznych i zewnętrznych. Na prawie trzy razy większej przestrzeni wystawowej zaaranżowano 19 wystaw specjalnych, prezentujących m.in. powojenne i współczesne dzieła sztuki z kolekcji Doris i Donalda Fisherów. Instytucja ma również największą w Stanach Zjednoczonych przestrzeń poświęconą fotografii – Centrum Fotografii Pritzkera – pokazującą prace takich artystów jak Henri Cartier-Bresson, Dawoud Bey czy Julia Margaret Cameron.
Wykonana z paneli polimerowych fasada muzeum ma powierzchnię 5000 m², jak dotąd to największa powierzchnia wykonana z tego materiału w Stanach Zjednoczonych; Fot. Henrik Kam
Na formę obiektu wpłynął przede wszystkim kształt działki, która przy długości blisko 100 metrów ma szerokość 23 metrów. Dodatkowym utrudnieniem była okoliczna zabudowa, która ściśle otacza teren zarówno od strony północno- -wschodniej, jak i południowo-zachodniej. 10-kondygnacyjny budynek wyposażono w liczne tarasy, z których rozpościera się widok na San Francisco. Stanowią one przedłużenie galerii – eksponowane są tu m.in. zwrócone w stronę miasta rzeźby plenerowe. Ta wyreżyserowana sekwencja przestrzeni pozwala odwiedzającym przemieszczać się pomiędzy dziełami sztuki i jednocześnie podziwiać panoramę miasta. Dodatkowy taras zaprojektowano na 3-kondygnacyjnym parkingu, którego elewacja od strony muzeum stanowi największą w Stanach Zjednoczonych zieloną ścianę, obsadzoną ponad 19 000 roślin. Architektom zależało na połączeniu budynku z miastem, dlatego nowe ścieżki wokół muzeum oraz wyjście na Howard Street zaprojektowano tak, aby lepiej integrowały obiekt z sąsiednim South of Market (SoMa). Jest to jedno z pierwszych muzeów w kraju, które korzysta w przestrzeniach galerii wyłącznie z oświetlenia LED. Obiekt ubiega się o uzyskanie certyfikatu LEED Gold – zastosowano w nim rozwiązania, które redukują zużycie energii o 46% oraz zmniejszają zużycie wody pitnej o 60%.
10-kondygnacyjny budynek zaprojektowano na wąskiej działce o wymiarach około 100 x 23 m; Fot. Henrik Kam all rights reserved
Charakterystyczna wschodnia fasada składa się z ponad 700 specjalnie ukształtowanych paneli polimerowych wzmocnionych włóknem szklanym (FRP). Elementy te wyprodukowano w jednej z lokalnych fabryk (co ciekawe nowatorskie zastosowanie polimeru, po raz pierwszy wykorzystano również w miejscowych fabrykach produkujących łodzie). Materiał ten nie był jednak wcześniej wykorzystywany w Stanach Zjednoczonych na tak dużą skalę do budowy fasad obiektó publicznych i wymagał serii testów i zezwoleń przed ostateczną akceptacją i dopuszczeniem do realizacji. By zapewnić bezproblemową sekwencję działań, która umożliwiła optymalizację niemal każdego etapu projektowania, produkcji i budowy inżynierowie i pracownicy fabryki byli zaangażowani w projekt już podczas fazy wstępnej. Kluczowym czynnikiem przy realizacji elewacji była współpraca pracowni Snøhetta z Kreysler & Associates, lokalną firmą zajmującą się produkcją fasad, która dzięki efektywnemu procesowi produkcyjnemu znacząco poszerzyła zakres zastosowania polimerów (FRP). Snøhetta opracowała model powłoki za pomocą oprogramowania Rhino, Grasshopper i specjalnie dostosowanego skryptu komputerowego. Kreysler użył dokładnie tego samego modelu 3D do analiz strukturalnych rysunków wykonawczych oraz do stworzenia elementów fasadowych przy pomocy obrabiarek CNC, które wykonały formy do laminowania paneli. Ta bezpośrednia linia komunikacji między projektantem a wykonawcą umożliwiła wyprodukowanie bardzo złożonej konstrukcji elewacji, bez uszczerbku dla detali. Taka forma współpracy sprawdziła się również m.in. podczas realizacji elewacji opery w Oslo („A-m” 8/2008).
Początkowo do wykonania paneli planowano wykorzystać beton prefabrykowany UHPC (Ultra High Performance Concrete) i beton zbrojony włóknem szklanym GFRC (Glassfibre Reinforced Concrete). Ostatecznie zdecydowano jednak, że lekkość paneli polimerowych FRP (zaledwie 25 kg/m² powierzchni fasady) umożliwi maksymalną redukcję struktury budynku, co pozwoli na znaczne oszczędności. Elementy z polimeru były również wystarczająco lekkie, by uzyskać połączenie ze standardowym, termicznie izolowanym systemem ścian osłonowych. Panele o wymiarach 1,5 x 9 m instalowano na fasadzie za pomocą pojedynczej pracy dźwigu, dzięki czemu można było zamontować do 18 elementów w ciągu dnia. Pozwoliło to uniknąć konieczności wznoszenia rusztowań, co z uwagi na ograniczenia miejsca i geometrię budynku, byłoby niezwykle skomplikowane. Każdy z 710 paneli wyprodukowano przy pomocy specjalnych, jednorazowych form, wykonanych z lekkiej i nadającej się do obróbki mechanicznej oraz recyklingu pianki EPS. Dodatkowo można je było wykorzystać również jako elementy zabezpieczające moduły podczas transportu na plac budowy. Panele wzmocniono 4,7-milimetrową warstwą z włókna szklanego i żywicy poliestrowej, na którą nałożono wykończenie oraz powłokę ochronną z polimerobetonu (gr. około 1,6 mm), składającą się z żywicy poliestrowej, piasku i dodatków poprawiających odporność ogniową oraz na promieniowanie UV. Ze względu na dużą wytrzymałość i długą żywotność polimery stosowane są do produkcji m.in. pojemników magazynujących środki żrące, turbin wiatrowych, zbiorników ze słoną wodą. Wydaje się oczywiste, że materiał ten z uwagi na możliwość tworzenia z niego niestandardowych form, będzie coraz częściej wykorzystywany przez architektów.
Widok od strony północno- -wschodniej – wewnętrzne galerie przechodzą w liczne tarasy, przeznaczone m.in. do ekspozycji dzieł sztuki; Fot. Henrik Kam
Zlokalizowany w północno-wschodniej części miasta budynek stanowi rozbudowę Muzeum Sztuki Nowoczesnej, powstałego w latach 90. według projektu Mario Botty. Nowa bryła została zaprojektowana na wąskiej działce, pomiędzy ulicami Minna i Howard Street, łącząc się z istniejącą siedzibą od strony południowo-zachodniej; Fot. Iwan Baan
Widok od strony istniejącego budynku muzeum; Fot. Henrik Kam all rights reserved
Widok od Howard Street – ze względu na bardzo ścisłą zabudowę w okolicy obiekt zaprojektowano tak, że do pewnego poziomu obrys pięter zwiększa się wraz ze wzrostem wysokości budynku; Fot. Henrik Kam
Aby uzyskać chropowatą powierzchnię panele pokryte żywicą poliestrową poddano piaskowaniu; Fot. Henrik Kam
Montaż fasady północno-wschodniej; Fot. Henrik Kam
Zastosowanie lekkich paneli elewacyjnych przyczyniło się m.in. do redukcji konstrukcji stalowej, a także skrócenia okresu budowy; Fot. SNØHETTA
Stalowa konstrukcja budynku; Fot. SNØHETTA
Model elewacji zaprojektowano m.in. przy pomocy oprogramowania Rhino i Grasshopper; Fot. SNØHETTA
Łącznik na wysokości piątej kondygnacji pomiędzy nową siedzibą, a tarasem rzeźb zlokalizowanym na budynku parkingu; Fot. Henrik Kam
Wejście od strony Howard Street; Fot. Henrik Kam
Charakterystyczny betonowy sufit w jednej z sal ekspozycyjnych; Fot. SNØHETTA
Elementy sufitowe przed montażem; Fot. Henrik Kam all rights reserved
10-kondygnacyjny budynek zaprojektowano na wąskiej działce o wymiarach około 100 x 23 m; Fot. Henrik Kam all rights reserved
Wykonana z paneli polimerowych fasada muzeum ma powierzchnię 5000 m², jak dotąd to największa powierzchnia wykonana z tego materiału w Stanach Zjednoczonych; Fot. Henrik Kam
Widok od Natoma Street; Fot. Henrik Kam
Montaż paneli na poziomie parteru; Fot. SNØHETTA
Każdy panel wyprodukowano przy pomocy form z pianki EPS; Fot. SNØHETTA
Przygotowane w fabryce polimerowe elementy elewacyjne transportowano na plac budowy; Fot. SNØHETTA
Montaż paneli na fasadzie – elementy w formacie 1,5 x 9 m, wykonane z polimerów i włókna szklanego, osadzono na profilach aluminiowych, a następnie mocowano do głównej konstrukcji stalowej; Fot. Henrik Kam
Ze względu na wykorzystanie paneli FRP powyżej czwartej kondygnacji, przed uzyskaniem pozwolenia na budowę obiekt musiał przejść obowiązkowe testy przeciwpożarowe; Fot. SNØHETTA
Zielona ściana w trakcie nasadzeń; Fot. Henrik Kam
Na ponad 15 000 m² powierzchni nowych i odnowionych galerii zaaranżowano 19 wystaw. Instytucja zapewnia bezpłatny wstęp do prawie 4000 m² podziemnych przestrzeni (dodatkowo przewidziany jest bezpłatny wstęp dla osób poniżej 18 roku życia); Fot. Joe Fletcher Photography
Hol wejściowy od strony 3rd Street zlokalizowany na parterze; Fot. Iwan Baan
Galeria od strony Howard Street; Fot. Henrik Kam
Widok z poziomu trzeciego na hol wejściowy zlokalizowany na kondygnacji drugiej, w głębi pasaż z zieloną ścianą; Fot. Henrik Kam
Sytuacja. Oznaczenia: 1 – nowy budynek muzeum; 2 – istniejący budynek muzeum; 3 – parking; Rys. SNØHETTA
Rzut parteru; Oznaczenia do rys. 1 – wejście od 3rd St.; 2 – sklep; 3 – restauracja; 4 – atrium; 5 – teatr; 6 – wejście od Minna St.; 7 – galeria; 8 – hol; 9 – centrum edukacyjne; 10 – studio; 11 – szatnia; 12 – wejście od Howard St.; 13 – pracownia konserwacji; 14 – galeria stała; 15 – taras; 16 – wystawa czasowa; 17 – kolekcja fotografii; 18 – kolekcja Fisherów; 19 – galeria miejska; 20 – biuro; 21 – taras rzeźb; Rys. SNØHETTA
Rzut poziomu +1; 1 – wejście od 3rd St.; 2 – sklep; 3 – restauracja; 4 – atrium; 5 – teatr; 6 – wejście od Minna St.; 7 – galeria; 8 – hol; 9 – centrum edukacyjne; 10 – studio; 11 – szatnia; 12 – wejście od Howard St.; 13 – pracownia konserwacji; 14 – galeria stała; 15 – taras; 16 – wystawa czasowa; 17 – kolekcja fotografii; 18 – kolekcja Fisherów; 19 – galeria miejska; 20 – biuro; 21 – taras rzeźb; Rys. SNØHETTA
Rzut poziomu +6; 1 – wejście od 3rd St.; 2 – sklep; 3 – restauracja; 4 – atrium; 5 – teatr; 6 – wejście od Minna St.; 7 – galeria; 8 – hol; 9 – centrum edukacyjne; 10 – studio; 11 – szatnia; 12 – wejście od Howard St.; 13 – pracownia konserwacji; 14 – galeria stała; 15 – taras; 16 – wystawa czasowa; 17 – kolekcja fotografii; 18 – kolekcja Fisherów; 19 – galeria miejska; 20 – biuro; 21 – taras rzeźb; Rys. SNØHETTA
Przekrój A-A; 1 – wejście od 3rd St.; 2 – sklep; 3 – restauracja; 4 – atrium; 5 – teatr; 6 – wejście od Minna St.; 7 – galeria; 8 – hol; 9 – centrum edukacyjne; 10 – studio; 11 – szatnia; 12 – wejście od Howard St.; 13 – pracownia konserwacji; 14 – galeria stała; 15 – taras; 16 – wystawa czasowa; 17 – kolekcja fotografii; 18 – kolekcja Fisherów; 19 – galeria miejska; 20 – biuro; 21 – taras rzeźb; Rys. SNØHETTA
Przekrój B-B; 1 – wejście od 3rd St.; 2 – sklep; 3 – restauracja; 4 – atrium; 5 – teatr; 6 – wejście od Minna St.; 7 – galeria; 8 – hol; 9 – centrum edukacyjne; 10 – studio; 11 – szatnia; 12 – wejście od Howard St.; 13 – pracownia konserwacji; 14 – galeria stała; 15 – taras; 16 – wystawa czasowa; 17 – kolekcja fotografii; 18 – kolekcja Fisherów; 19 – galeria miejska; 20 – biuro; 21 – taras rzeźb; Rys. SNØHETTA
Z dystopijnej scenerii terenów po zburzonej hucie wyłonił się nowoczesny budynek muzeum, który harmonijnie łączy historię z nowoczesnością. O nowej realizacji BLANK_architekci pisze Justyna Swoszowska.
Powstał obiekt mocno zapadający w pamięć, nasycony treściami symbolicznymi i wydobywający piękno przemysłowej architektury międzywojnia. O nowej realizacji Pracowni Projektowej ARKON Jana Kabaca pisze Konrad Kucza-Kuczyński.
Z uwagi na skalę obiektu sklepienia wykonano w konstrukcji żelbetowej, którą obłożono cegłami pochodzącymi m.in. z rozebranych okolicznych pieców do wypalania ceramiki. O technicznych aspektach realizacji Muzeum Pieców w Jingdezhen według projektu Studio Zhu-Peipisze Wiktor Kowalski.
Rytm masywnej kolumnady komunikuje funkcję publiczną obiektu. Można się w nim doszukiwać echa reprezentacyjnej architektury międzywojnia. O Muzeum Dom Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej, nowej realizacji pracowni BDR Architekci, pisze Marcin Kwietowicz.
Poznaliśmy projekt Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki w Okopach. Obiekt w miejscu urodzenia legendarnego kapelana „Solidarności” powstanie według koncepcji biura Nizio Design International.
Pracownia plus3 architekci we współpracy z PL Studio Patryk Żurawski i Manufakturą Technologiczną zwyciężyła w konkursie na projekt wystawy stałej Muzeum Archeologii Podwodnej i Rybołówstwa Bałtyckiego w Łebie.