Spis treści
Szwajcarski architekt Gion Antoni Caminada w Polsce
We wtorek, 14 października 2025 roku, o godzinie 18:00 w Krakowie odbędzie się wykład Giona Antoniego Caminady zatytułowany „Architektura jako poszukiwanie sensu”. Spotkanie, organizowane przez firmę Geberit Polska, będzie okazją do bezpośredniego spotkania z jednym z najbardziej cenionych współczesnych architektów.
Czytaj także: Gion Antoni Caminada w Polsce. „Architektura jako poszukiwanie sensu” już wkrótce!
Caminada, na co dzień pracujący w rodzinnej wsi Vrin w szwajcarskich Alpach, opowie o swojej filozofii projektowania, mocno osadzonej w lokalności, tradycji i relacji społecznych. Podczas wystąpienia poruszy także tematykę wykorzystania naturalnych materiałów, przede wszystkim drewna, którego innowacyjne zastosowania stały się znakiem rozpoznawczym jego twórczości. Wykład będzie prowadzony w języku niemieckim, a dla publiczności zapewnione zostanie tłumaczenie symultaniczne na język polski. Udział jest bezpłatny, jednak wymagana jest wcześniejsza rejestracja.
i
Dzień później, w środę 15 października 2025 roku, w Warszawie odbędzie się konferencja „Gion A. Caminada i architektura miejsca”. Wydarzenie potrwa od 13:30 do 20:30 i zostanie zorganizowane przez Geberit Polska. Centralnym punktem programu będzie wykład Caminady, dopełniony prezentacjami architektek i architektów z Polski i Europy Środkowo-Wschodniej, którzy tworzą projekty w ścisłym dialogu z lokalnym kontekstem przestrzennym i społecznym. Zaplanowano również rozmowę z udziałem głównego bohatera, pozostałych prelegentów i publiczności.
--> FORMULARZ REJESTRACJI NA OBA SPOTKANIA <---
Caminada odrzuca model, w którym wieś redukuje się do funkcji turystycznych
Gion Antoni Caminada zaczynał jako czeladnik stolarski, później zdobywał wiedzę w szkole rzemiosła w Zurychu, a następnie studiował architekturę na ETH. Uchodzi on za mistrza operowania drewnem: materiał ten jest dla niego nie tylko tworzywem, ale także częścią lokalnej tradycji.
Czytaj także: Grzeczny dom z czerwonej cegły w XIV-wiecznej wsi. Wsłuchał się w architekturę Warmii, teraz reprezentuje Polskę
Twórczość Caminady jest silnie osadzona w kontekście wsi i górskiego krajobrazu Gryzonii. Architekt odrzuca model, w którym wieś redukuje się do funkcji turystycznych, i zwraca uwagę na jej coraz częstszą marginalizację. Jego budynki są formą sprzeciwu wobec tego zjawiska. Rozumie architekturę jako zobowiązanie wobec miejsca i społeczności, a nie jako efektowny gest formalny. W jego realizacjach naturalne materiały - takie jak drewno i kamień - nie pełną roli dekoracji, ale są przedłużeniem miejsca, w którym dany obiekt powstaje.
i
Caminada w swoich realizacjach łączy perspektywę rzemieślnika i filozofa. Z jednej strony jego architektura odznacza się techniczną precyzją (szczególnie w przypadku operowania drewnem), z drugiej – wpisuje się w szersze refleksje o wspólnocie. Proponowana przez niego architektura nie stanowi samodzielnego obiektu, ale część większego porządku. Caminada pokazuje, że projektowanie może wynikać z poszanowania ziemi, historii i ludzi, a nie z nimi konkurować.
Nowa architektura w szwajcarskiej wiosce Vrin
"Podręcznikową" realizacją Caminady, która ucieleśnia jego filozofię, jest wielofunkcyjna hala w Vrin. Obiekt powstał jako odpowiedź na potrzebę stworzenia nowej przestrzeni publicznej w małej górskiej wiosce, gdzie dotąd centralną rolę pełniły szkoła i kościół. Gion A. Caminada, we współpracy z inżynierem Jürgiem Conzettem, zaprojektował budynek, który szybko zdobył uznanie na całym świecie.
Najbardziej problematyczne w procesie projektowania była skala obiektu – należało wprowadzić dużą bryłę w stosunkowo małe centrum miejscowości. Rozwiązaniem okazało się wkomponowanie budynku w zbocze i podzielenie go na dwie części: betonową podstawę oraz lekką drewnianą konstrukcję.
i
Architekt zdecydował się na użycie drewna w projekcie ze względów praktycznych i lokalnych – gmina dysponowała dużymi zasobami jodły. Użycie tego materiału odwołuje się także do tradycyjnych technik budowlanych regionu, a tym samym wzmacnia lokalny charakter inwestycji.
Charakterystycznym elementem realizacji jest dach, zaprojektowany przez Conzetta. Zastosowanie systemu podciągowego z cienkich laminowanych listew pozwoliło uzyskać dużą rozpiętość przy zachowaniu lekkości. Widoczna konstrukcja i wyeksponowane lamele nadają wnętrzu czytelną logikę oraz wrażenie przestronności. Naturalne światło wpadające przez długie pasy okien i panoramiczne przeszklenie z widokiem na Greinę dodatkowo wzmacnia ten efekt.
Jaskrawe, katalogowe projekty obrastają polskie wsie
Projektowanie z poszanowaniem lokalnego kontekstu naturalnego wydaje się szczególnie istotne w przypadku polskiej architektury wiejskiej, która coraz częściej objawia się w „trójkolorowych, gigantycznych sześcianów” pełniących funkcje edukacyjne lub zdrowotne. Skąd bierze się taki stan rzeczy? Być może wynika on z przyzwyczajenia do katalogowych projektów, a może z przekonania, że dobra architektura musi być droga i prestiżowa – a tym samym zarezerwowana dla miast. Być może jest to odreagowanie po latach szarego, powtarzalnego budownictwa. Szerzej na ten temat pisze Karolina Kolenda w tekście opublikowanym na łamach „Elementów”.
(...) nowi mieszkańcy wsi przynoszą ze sobą model życia odmienny od wiejskiego, który przejmują także dotychczasowi mieszkańcy wsi. Efektem jest krajobraz wiejski wypełniony zabudową, która swoimi układami i formami architektonicznymi budzi powszechny niepokój, tak często artykułowany w prasie branżowej i popularnej. Badacze i badaczki boleją nad „chaosem przestrzennym”, sugerując, że polska wieś to nie jest właściwie wieś, ale jakaś wersja tego, co Thomas Sieverts określił jako „Zwischenstadt”, a więc „międzymieście” czy „niedomiasto”.
