Jajo na placu Pięciu Rogów u zbiegu ul. Chmielnej, Zgody, Szpitalnej i Brackiej w samym centrum Warszawy to najnowsza instalacja artystki Joanny Rajkowskiej. Charakterystyczna błękitna „skorupka” w czarno-purpurowe plamki skrywa mechanizm emitujący dźwięki wykluwającego się pisklęcia. Urządzenie składa się z odtwarzacza, wzmacniacza, modułu sterującego, zegara oraz wzbudnika. Wzbudnik jest najważniejszym elementem systemu i sercem projektu – zamienia skorupę jaja w membranę głośnikową, to znaczy sprawia, że dźwięk można nie tylko usłyszeć, ale i poczuć drgania fali dźwiękowej. Dźwięk, który wydobywa się ze środka to prawdziwe odgłosy pisklaka nagrane przez artystkę specjalnie na potrzeby projektu.
i
Odsłonięcie instalacji odbyło się 12 maja. Obiekt usytuowano przed głównym wejściem do Domu Braci Jabłkowskich. To wspólna inicjatywa Joanny Rajkowskiej, architekta Michała Kempińskiego, pracowni WXCA, która odpowiadała za przebudowę placu Pięciu Rogów oraz Zarządu Dróg Miejskich w Warszawie. W pobliżu, na Szpitalnej, jest moja pracownia, od 2003 roku, tu bije moje serce, jestem jak roślina wczepiona wszystkimi energiami w to miejsce – mówiła Joanna Rajkowska podczas odsłonięcia rzeźby. W czasie projektowania placu poszukiwaliśmy akcentu, który zatrzyma na chwilę zabieganych przechodniów. Płaszczyzna placu ma cechy formy otwartej, która może być tłem zarówno dla różnorodnych wydarzeń życia miejskiego, jak i miejscem ekspozycji sztuki publicznej – tłumaczył Michał Kempiński. Jest to swojego rodzaju test wrażliwości warszawiaków, w moim zamierzeniu Pisklę jest obiektem surrealnym i umieszcza nas w zupełnie innej czasoprzestrzeni, konkretnie ptasiej czasoprzestrzeni – dodała Rajkowska.
Jesteśmy na placu, który jest elementem dużego projektu Nowego Centrum Warszawy, czekają nas również kolejne zmiany w pobliżu – ulicy Zgody i Chmielnej, mam nadzieję, że miejsca dla sztuki również się na nich znajdą. Ale myślimy już o innych przestrzeniach – rozpoczynamy warsztaty na temat placu Teatralnego, jesienią placu Bankowego i placu Za Żelazną Bramą – informowała z kolei architektka miasta Marlena Happach.
To nie pierwsza tego typu instalacja Joanny Rajkowskiej. Wcześniej podobne jajo mogli oglądać m.in. mieszkańcy Londynu. W 2019 roku artystka zrealizowała identyczną rzeźbę akustyczną na terenie tamtejszego Regents Park w ramach Frieze Sculpture. W Londynie było to jednak jajo kosa, jednego z najbardziej pospolitych ptaków w Wielkiej Brytanii. Skorupa jajka była więc niebieska, ale w zielono-brązowe plamki. Niebieskawy kolor skorupy został uzyskany przez użycie sproszkowanych skał zmieszanych z gipsem, a delikatnie fakturowana powierzchnia została ręcznie pomalowana przez artystkę.
