Różne branże, różne perspektywy
Pierwsza edycja Forum Dostępności odbyła się w dniach 13–14 listopada 2023 roku w Poznań Congress Center.Konferencja połączona ze strefą targową była poświęcona projektowaniu uniwersalnemu, dostępności architektonicznej, wyzwaniom związanym ze zmianami prawnymi, społecznymi oraz kierunkom rozwoju projektowania architektury i produktów dostępnych dla wszystkich. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Fundację Integracja oraz Nowy Adres.
Miało ono formę paneli dyskusyjnych, odbywających się równolegle w dwóch salach: Architektury i Designu. Trzeba przyznać, że trudno było zdecydować się na wybór. Bogaty program wydarzenia świadczył o tym, jak szeroki zakres wiedzy wiąże się z tematyką dostępności. Zagadnienia dotyczyły projektowania uniwersalnego produktu oraz przestrzeni publicznych i komercyjnych, ewakuacji, informacji wizualnej, dostępności placów zabaw, ochrony zdrowia czy transportu miejskiego. Wachlarz tematów był niezwykle szeroki. Największa wartość tego wydarzenia to jednak możliwość spotkania przedstawicieli różnych branż i porozmawiania z nimi, co pozwoliło spojrzeć na wszystkie zagadnienia z szerszej perspektywy. Na dwóch scenach wystąpiło ponad 60 prelegentów. Jednym z ciekawszych – wyczekiwanych przez nas, architektów – był panel pt. Ewakuacja osób o ograniczonej możliwości poruszania się, prowadzony przez Piotra Czarnotę (Manufaktura Dostępności), Marcina Ciskę (PROTECT), Dawida Odbierzychleba (Ensafe) i Rafała Szczyptę (Komenda Główna Straży Pożarnej). Trudno w to uwierzyć, ale nie ma w Polsce jednoznacznych przepisów mówiących, jak ewakuować OzN – brzmiała zapowiedź dyskusji.
Miejsca przetrwania i aktualizacja warunków technicznych
Eksperci przytaczali regulacje polskie i zagraniczne. Dyskusja z sali przeniosła się do kuluarów i trwała do końca Forum. Zastanawialiśmy się, ile krzesełek do ewakuacji powinno być przygotowanych na każdej kondygnacji, jak je przechowywać oraz czy umieszczanie ich na spocznikach ma sens. W trakcie przerw wiele osób testowało sprzęt ewakuacyjny na stromych schodach w holu głównym. Dyskutowano o tworzeniu „miejsc przetrwania” w budynkach wysokich oraz konieczności wprowadzenia dodatkowych wind ewakuacyjnych, co mogłoby pojawić się w nowelizacji przepisów.
Drugim, bardzo istotnym tematem była aktualizacja warunków technicznych oraz Europejski Akt Dostępności (EAA), który wejdzie w życie w czerwcu 2025 roku. Najważniejszą zmianą od 1 kwietnia 2024 roku ma być obowiązek projektowania pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, potocznie zwanych komfortkami, w budynkach administracyjnych o powierzchni powyżej 2000 m² oraz na stacjach paliw. Są to miejsca do przewijania osób dorosłych, o które od lat walczy inicjatywa Przewijamy Polskę.
Projektowanie dla najmłodszych
Szerokim echem odbiła się też rozmowa o projektowaniu dla najmłodszych. Pytania moderatorki – Zuzanny Mielczarek, dotyczyły tego, czy nie ma sprzeczności pomiędzy dostępnością a dobrą zabawą oraz, czy dzieci z niepełnosprawnością potrzebują osobnych rozwiązań. Wraz ze mną dyskutowali: projektant Michał Łatko oraz Dominik Berliński (Centrum Kontroli Placów Zabaw). Nie doszliśmy do konsensusu. Przez uczestników poruszona została bardzo istotna sprawa dotycząca dostępności placów zabaw, nie tylko dla dzieci, lecz także dla ich opiekunów z niepełnoprawnościami, którzy chcą brać udział w zabawie. Jak się okazuje, trafiają oni na bariery, np. w postaci nawierzchni piaskowych, po których nie da się poruszać na wózku. Jest to poważny problem, nad którym należy się zastanowić przy projektowaniu tego typu przestrzeni. Rozwiązaniem może być ich strefowanie i stosowanie różnorodnych materiałów, tak aby każdy mógł z nich korzystać. Stajemy jak zawsze przed dylematem, co wybrać: nawierzchnię z EPDM czy bardziej ekologiczną – piaskową.
Nie ukrywam, że dla mnie najważniejsze były rozmowy w kuluarach z matkami, m.in. poruszające problemy niemożności towarzyszenia w zabawie własnemu dziecku czy braku sił podczas wyjmowania go z wózka. Pojawiło się też zagadnienie inkluzywności urządzeń przeznaczonych dla dzieci na wózkach, takich jak piaskownice stolikowe, przy których trudno jest się bawić innym najmłodszym, a czego skutkiem często jest wykluczenie.Pierwsze w Polsce Forum Dostępności pokazało, jak wiele tematów wymaga rozwiązania i jak ważne są tego typu spotkania. Wzięło w nim udział bardzo dużo przedstawicieli organizacji pozarządowych, fundacji oraz instytucji państwowych. Te dwa dni były czasem wymiany doświadczeń, poznawania ludzi z inną perspektywą, zwrócenia uwagi na zagadnienia często przez nas pomijane. Mam nadzieję, że w przyszłym roku będziemy mieli możliwość kontynuowania dyskusji, a Forum wpisze się w grafik każdego architekta jako pozycja obowiązkowa.
