Spis treści
- Cerkiew w Radrużu - jedna z najstarszych drewnianych świątyń obrządku wschodniego
- Dziedzictwo światowe UNESCO
- Zespół cerkiewny w Radrużu - zwiedzanie
Cerkiew w Radrużu - jedna z najstarszych drewnianych świątyń obrządku wschodniego
Roztocze. Przy granicy z Ukrainą, za Lubaczowem, leży podkarpacka wieś Radruż. Pola i lasy po horyzont. Przy drogach charakterystyczne białe krzyże bruśnieńskie, zadbane domy. I setki bocianów. Od prawie pięciu wieków stoi tu drewniana cerkiew św. Paraskewy. Na lekkim wzniesieniu, ogrodzona murem obronnym.
Zobacz także: Ma 27 wejść, powstał w 10 miesięcy. Kościół Pokoju w Świdnicy jest na liście światowego dziedzictwa UNESCO
Trudno ustalić moment jej powstania. Przyjmuje się, że miało to miejsce w drugiej połowie XVI wieku, choć część źródeł podaje początek XVII. Najstarsze wzmianki o cerkwi w Radrużu pochodzą już z 1531 roku, ale nie wiemy, czy chodzi o tę konkretną. W poszukiwaniu konkretnej daty można natrafić na 1583 rok - wtedy to Jan Płaza, starosta lubaczowski i niepołomicki, miał ją ufundować. Źródłem tej informacji jest Jerzy Tur, wojewódzki konserwator zabytków w Rzeszowie w latach 1956-1967. Powołuje się na nią Antoni Stelmach w Roczniku Lubaczowskim (1971, T. 2). Nie wspomina, że data pochodzi z dokumentu odnalezionego między brusami budynku. Ale co do tej daty też nie ma zgody w środowisku. Polichromia pochodzi z 1648 roku.
i
Niezależnie od dokładnej daty budowy, obiekt należy do najstarszych drewnianych cerkwi zachowanych w naszym kraju. Ale wyróżnia ją też jakość wykonania, kunszt rzemieślników i artystów. Mimo przebudowy w XVIII wieku (m.in. rozebrano wtedy dzwonnicę na dachu i wybudowano nową, obok cerkwi) zachowała swojego ducha.
Przy budynku wciąż leżą nagrobki z inskrypcjami w języku starocerkiewno-słowiańskim, wykonane w kamieniu bruśnieńskim. Jeden z nich należy do rodziny Andruszewskich - właścicieli majątku. Nieco dalej - cały cmentarz. Sąsiedni murowany budynek, również historyczny, zajmuje dziś oddział lubaczowskiego Muzeum Kresów.
Dziedzictwo światowe UNESCO
Przez wieki raz cerkiew chroniła mieszkańców Radruża, raz mieszkańcy Radruża chronili cerkwi. Podczas II wojny światowej nie pozwolili rozkraść jej wnętrza. Wewnątrz trójdzielnej świątyni znajduje się zatem oryginalne wyposażenie - przede wszystkim ikonostas wraz z polichromią ponad nim. Wszystkie elementy są stale poddawane konserwacji.
i
Bardzo dobry stan zachowania cerkwi - a formalnie zespołu cerkiewnego - oraz jej wartość historyczna sprawiły, że ostatnia dekada była dla obiektu przełomowa pod względem ochrony. W 2010 roku cerkiew św. Paraskewy znalazła się na liście World Monuments Watch; w tym samym roku włączono ją do Muzeum Kresów w Lubaczowie. Trzy lata później wpisano ją na na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W 2017 roku oficjalnie została polskim pomnikiem historii - status ten nadawany jest przez prezydenta RP.
Ostatnio cerkiew zagrała w serialu Netfliksa, 1670 - to tutaj rozgrywały się sceny z Sejmiku.
Zespół cerkiewny w Radrużu - zwiedzanie
W sezonie letnim (1.04-30.09) muzeum otwarte jest codziennie w godzinach 10:00-18:00. Wejście na teren wokół cerkwi odbywa się w określonych godzinach: 10:15, 11:00, 12:00, 13:15, 14:15, 15:00, 16:00, 17:00.
W sezonie zimowym (1.10-31.03) muzeum otwarte jest codziennie w godzinach 9:00-16:00. Wejście na teren wokół cerkwi: 9:15, 10:15, 11:00, 12:00, 13:15, 14:15, 15:00.
Ceny biletów:
| Bilet normalny | 15 zł |
| Bilet ulgowy | 10 zł |
| Bilet rodzinny | 30 zł |
Zobacz także: Popadająca w ruinę leśna chata. Dominika i Szymon zobaczyli w niej potencjał i stworzyli wehikuł czasu na Lubelszczyźnie
